روزنامه آرمان- حميد شجاعي: يك سال از اجرای برجام مي‌گذرد كه طي آن شاهد پيشرفت‌هاي خوبي در عرصه‌هاي مختلف بوديم؛ از برداشتن تحريم‌ها در عرصه نفت و گاز و توليد نفت تا سقف ۴ ميليون بشكه گرفته تا انعقاد قرارداد با شركت‌هاي هواپيمايي بوئينگ و ايرباس و خريداري ۱۸۰ هواپيما براي ناوگان هوايي كشور و ورود تجهيزات پيشرفته پزشكي، همه دستاوردهايي است كه از توافق برجام به دست آمده است. اما در اين ميان با نتيجه غيرمنتظره انتخابات آمريكا و حضور ترامپ در كاخ سفيد همه‌چيز تحت‌الشعاع حضور او قرار گرفت و همه معادلات پيچيده شد. براي بررسي تاثيرات اقتصادي برجام پس از يك سال و تاثير انتخاب ترامپ و اظهاراتش بر اقتصاد ايران «آرمان» با مهدي تقوي اقتصاددان گفت‌وگو کرده كه در ادامه مي‌خوانيد.
يكي از مهم‌ترين دلايلي كه ايران به سمت توافق با غرب رفت استفاده از مزاياي اقتصادي بود. تاثيرات اقتصادي برجام پس از گذشت يك‌سال از اين توافق چه بوده است؟
در اين توافق ايران مطابق با همه گزارش‌ها به تعهدات خود پايبند بوده است .اگرچه بدعهدي‌هايي در طرف آمريكايي وجود داشته است اما در مجموع عملكرد رئيس‌جمهور سابق اين كشور هم در اين راستا قابل قبول است، از جمله آزاد كردن بخشي از دارايي‌هاي ايران كه دراين كشور بود. با اين حال بيشتر دارايي‌هاي ايران در كشورهاي اروپايي است. عملكرد اتحاديه اروپا بعد از برجام مثبت بوده است و آنها با عبور از برجام به دنبال مناسبات جديد با ايران هستند. از همين‌رو شركت ايرباس فرانسه قراردادي را با ايران منعقد كرد و ۱۰۰فروند هواپيماي ايرباس به ايران فروخته شد كه نخستين فروند از هواپيماها هم به ايران تحويل داده شد. سهم فروش نفت ايران قبل از تحريم‌ها در اوپك دو ونيم ميليون بشكه در روز بود كه فقط يك‌ميليون بشكه توليد مي‌كرديم، اما اكنون پس از برجام سهم بيشتري از اوپك گرفته شده و اين توان را داريم كه بيشتر از اين به توليد و فروش نفت اقدام كنيم. از طرف ديگر كشورهاي ديگر نفتي و صادركنندگان نفت ملزم شدند كه مقداري از سهم مقرر خود را كاهش دهند، اما ايران از اين قاعده مستثني است چون در زمان تحريم ايران نمي‌توانست سه‌پنجم نفت خود را صادر كند. در حقيقت اين امتيازي است كه اعضاي اوپك به ايران دادند و ايران با توليد و صادرات بيشتر به لحاظ اقتصادي روند روبه رشدي را پيش خواهد گرفت.
حضور دونالد ترامپ در مقام رئيس‌جمهوری در ايالات‌متحده و اظهارات و اقدامات او چه تاثيري بر اقتصاد ايران خواهد گذاشت؟
ترامپ در سياست بي‌تجربه است و پيش از اين صرفا به فعاليت‌هاي تجاري مشغول بوده است. دونالد ترامپ قابليت‌هاي يك رئيس‌جمهور، آن هم در سطح ايالات متحده را ندارد و دچار نوعي خود بزرگ‌بيني است، از اين جهت اين اظهارات سخيف را ارائه مي‌دهد. با توجه به ارتباط مناسب ايران و اروپا ما بايد از فرصت توسعه همكاري‌ها با اروپا در مقابله با آمريكاي جديد استفاده كنيم. ترامپ با عملكرد و اظهاراتش در واقع به خود ايالات‌متحده و متحدان و هم‌پيمانان اروپايي خود ضربه مي‌زند. اگر خانم كلينتون به رياست‌جمهوري مي‌رسيد نسبت به ترامپ دو امتياز داشت؛ اول اينكه همسر رئيس‌جمهور سابق آمريكاست كه خود سياستمدار برجسته‌اي است. ثانیا، خود هيلاري كلينتون وزير خارجه آمريكا بوده و با ساختار قدرت در آمريكا و رويكرد كلي اين كشور در سياست خارجي و نظام بين‌الملل آشناست.
از طرفي ترامپ و نزديكان او بيشتر در اقتصاد تجربه داشتند. از شعارهاي رئيس‌جمهوري جديد آمريكا هم اين نتيجه حاصل مي‌شود كه او اقتصاد را بيش از هميشه در تصميمات سياسي دخيل خواهد كرد. اين نگاه چه تاثيري بر روابط آمريكا با ساير كشورها ازجمله ايران دارد؟
ايران آن‌چنان تحت تاثير ترامپ قرار نخواهد گرفت و اگر روابط اروپايي‌ها با ايران به همين شكل گرم بماند، مشكلي براي ايران به وجود نخواهد آمد. به احتمال فراوان مجلسين آمريكا، ترامپ را استيضاح خواهند كرد زیرا واقعا با اظهارات نسجيده و عملكرد غيرمعقولانه‌اش به اقتصاد آمريكا لطمه خواهد زد. نكته موردتوجه اين است كه بين كساني كه فعاليت اقتصادي مي‌كنند و كساني كه اقتصاد مي‌دانند، تفاوت وجود دارد. ممكن است كه يك‌فعال اقتصادي در يك بازار آشفته بتواند پول‌هاي كلان بسازد، اما اقتصاددان علم اقتصاد را مي‌داند و روند مسائل و تحركات اقتصادي را باديد علمي مي‌نگرد. از جهت ديگر فعالان اقتصادي و سرمايه‌داران صرفا به فكر سود خود هستند، اما اقتصاددانان بر اين باورند كه بايد چه كار كرد كه وضع اقتصادي مردم بهتر شود. اقتصادي كه ترامپ و وزرايش كه بيشتر اقتصادي هستند به آن مسلط هستند، اين است كه وضع ما خوب باشد و جامعه و مردم اهميتي ندارند.
اقدام اخير ترامپ براي لغو رواديد براي كشورهاي مسلمان چه تاثيري بر اقتصاد داخلي آمريكا خواهد گذاشت؟
اقدام اخير ترامپ درباره لغو رواديد ورود به آمريكا براي كشورهاي مسلمان اقدام صحيحي نبود. افراد ايراني كه در ايالات‌متحده هستند همه با تحصيلات بالا و متخصصند كه در آمريكا زندگي مي‌كنند. اين متخصصان و اقشار تحصيلكرده آمريكايي بودند كه آمريكا را ساخته‌اند، نه آقاي ترامپ؛ بنابراين آمريكايي‌ها بدشانسي آوردند كه ترامپ رئيس‌جمهور آمريكا شد. او كارهايي انجام مي‌دهد كه منطقي ندارد. ايران نيز با توافق برجام و لغو تحريم‌ها مقداري رو به رشد و توسعه حركت مي‌كند كه ترامپ با اظهارات نسنجيده و عملكرد نادرست مي‌خواهد ايران را متوقف كند. دود عملكرد منفي ترامپ به چشم خودش و آمريكايي‌ها خواهد رفت و اقتصاد آمريكا را تحت الشعاع قرار خواهد داد. ترامپ تاثير آن‌چناني در وضعيت ايران نخواهد گذاشت، چون ايران در حال رشد است و رشد ۶ درصد مطلوب است و ايران مي‌تواند با ارتباط با اروپا، ترامپ را دور بزند.