سالمندان نیازهای روانی و عاطفی دارند که بخشی از آنها با ازدواج برطرف می شود.
روزنامه آرمان: فرید براتی سده*:سالمندان نیازهای روانی و عاطفی دارند که بخشی از آنها با ازدواج برطرف می شود.
ازدواج یکی از اقداماتی است که باعث تکامل انسان می شود و از این حیث سالمندان با مردم عادی جامعه تفاوتی ندارند. وقتی سالمندان بتوانند نیازهای عاطفی شان را با فردی نظیر خودشان که از حیث سن و سال با آنها همانند است برطرف کنند، این در سلامت روحی و حتی جسمی آنها تاثیر شگرفی دارد و باعث افزایش امید به زندگی افراد می‌شود.
در ازدواج سالمندان ضروریاتی وجود دارد که باید به آنها توجه شود. در درجه اول باید سالمندان با کسی هم و سن و سال خود و در شرایط مشابه با خودشان ازدواج کنند و نباید فاصله سنی بیشتر از یکی، دو سال بین زن و مرد سالمند برای ازدواج وجود داشته باشد. در برخی موارد یکی از طرفین نسبت به طرف مقابل خیلی جوان‌تر است و این می تواند آسیب رسان باشد. برای مثال برخی از مردان سالمند به دلیل تمول مالی دختران جوان را به عقد خود در می آورند که در گذشته این سبک ازدواج رایج تر بوده است.
در گذشته شاید سبک زندگی عشیره‌ای و قبیله ای چنین مدل ازدواجی را جایز می دانست ولی در اجتماع شهری امروزه این ازدواج‌ها مطرود است. در ازدواج یک فرد سالمند با جوان دلایل و انگیزه های مختلفی دخیل است که انگیزه مادی اصلی ترین آنهاست و این از نظر بهداشت روانی و جسمی برای سالمند مناسب نیست. نکته دیگر در مورد ازدواج سالمندان این است که چون ازدواج سالمندان در سنین بالا صورت می‌گیرد انتظار شکست و اشتباه در آن کمتر است و انتظار می‌رود این ازدواج پایدار تر باشد و نکته سوم در مورد ازدواج‌های سالمندی که از همه موارد مهم تر است، تابو بودن ازدواج سالمندان است. برای مثال وقتی به فرد گفته می شود پدر یا مادر سالمند تو نیازمند ازدواج و تشکیل خانواده است به این گفتار با دید تمسخر آمیز نگاه می شود و کمتر کسی به ضرورت این مساله واقف است.
باید روی این مساله کار فرهنگی شود تا تابوی آن شکسته شود. نباید به ازدواج دوباره سالمند با دید ننگ و عار نگاه کرد و باید در رسانه ها این فرهنگسازی صورت بگیرد. تصور عمده افراد در مورد سالمندان و به ویژه زنان سالمند آن است که این قشر نیازهای عاطفی ندارند، حال آنکه بسیاری از آنها از تنهایی رنج می‌برند؛ همین تصورات، ازدواج آنها را به تابویی تبدیل کرده که شکستن آن ضروری به نظر می‌رسد، زیرا تعداد زنان تنهای سالمند حدود سه برابر مردان تنهای سالمند است که احتمال افزایش این آمار در سال های آتی وجود دارد. تعداد زنان و مردان سالمند تنها در کشور رو به افزایش است. با وجود این، همان‌طور که عنوان شد تعداد زنان سالمند تنها حدود سه برابر مردان تنهای سالمند است.در حال حاضر شاهد آن هستیم که مردان سالمند راحت‌تر از زنان سالمند به ازدواج یا ازدواج مجدد اقدام می‌کنند. این درحالی است که ازدواج در دوران سالمندی همواره برای زنان با موانعی همراه بوده و در حال حاضر نیز ازدواج مردان سالمند در کشور بیش از چهار برابر ازدواج زنان سالمند است.به ویژه در استان های محروم که دارای شاخص محرومیت بالا هستند تعداد زنان سالمند تنها بیشتر از مردان سالمند تنهاست.
رقم فرزندآوری سالمندان
به دلیل رشد روزافزون سالمندان تنها در کشور، معتقدیم ازدواج سالمندی، امر بسیار مثبتی است، اما مشروط برآنکه مردان سالمند با زنان سالمند ازدواج کنند، زیرا در صورت ازدواج مردان سالمند با زنان و دختران جوان که دارای اختلاف سنی زیادی با آنها هستند، شاهد نتایج بسیار منفی آن در ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی و... خواهیم بود.ازدواج مردان سالمند با زنان و دختران جوان یک مساله فرهنگی است که باید در راستای آن فرهنگسازی صورت گیرد.این درحالی است که فرهنگ طبقه متوسط به بالای جامعه این مساله را نمی‌پذیرد، اما با توجه به آمار رسمی ثبت احوال کشور این مساله در چند استان کمتر برخوردار همچون سیستان و بلوچستان، بخش‌هایی از خراسان رضوی و خوزستان بیش از سایر مناطق کشور است.این مساله نشان دهنده آن است که ازدواج مردان سالمند با زنان و دختران جوان و سپس فرزندآوری آنان در مناطقی که به لحاظ ضریب محرومیت بالاتر بوده و تفکر سنتی در آن مناطق بیشتر حاکم است، بیشتر بوده و نیاز است در این مناطق توسط مسئولان محلی و کشوری فرهنگسازی جدی صورت گیرد. براساس آمار رسمی سازمان ثبت احوال کشور در سال گذشته میزان زاد و ولد سالمندان بالای ۶۰ سال بین ۸۰۰ تا ۹۰۰ نوزاد و افراد بالای ۷۰ سال نیز حدود ۱۰۰ نوزاد بوده است.این رقم فرزندآوری سالمندان تامل‌برانگیز است، زیرا به هرحال نرخ مرگ و میر در میان افراد بالای ۶۰ سال بسیار بیشتر از جوانان است و هر لحظه امکان فوت آنها وجود دارد. به همین دلیل در صورت ادامه این روند شاهد افزایش تعداد زنان سرپرست خانوار و ایتام در کشور خواهیم بود.
رفع هرگونه تبعیض سنی
امسال در روز جهانی سالمند شعار رفع هرگونه تبعیض سنی، به عنوان شعار سال انتخاب شد و بر این اساس نباید به نیازهای سالمندان به بهانه اینکه سنی از آنها گذشته بی توجهی شود. یکی از موارد تبعیض سنی علیه سالمندان بحث ازدواج است که بر این اساس برخی عنوان می کنند چون سالمند پا به سن گذاشته دیگر نباید به ازدواج فکر کند و حق زندگی سالم و با نشاط از او سلب می‌شود. نفس ازدواج در سنین بالا به دلیل پختگی‌ای که طرفین دارند باعث مراقبت بهتر طرفین از یکدیگر شده و منجر به حمایت درست و اصولی آنها از یکدیگر می‌شود. افراد سالمند بعد از ازدواج به نیازهای یکدیگر توجه کافی دارند. بحث مراقبت از سالمند دغدغه بسیاری از خانواده‌هایی است که سالمند تنها دارند؛ سالمندی که در اثر فوت شوهر یا زن تنها شده و نمی تواند به این روند ادامه دهد. در مورد سالمندان تنها بحث مراقبت بحثی جدی است در حالی که ما سالمندان تنهای کمی هم در کشور نداریم. تعداد زنان سالمند تنهای ما در حال حاضر رو به افزایش است و بهترین راهکار برای رفع این تنهایی ازدواج متناسب است. علاوه بر این، می توان به تقویت مراقبان سالمند پرداخت تا از طریق تربیت و به کار گیری نیروی مراقبت و پرستاران سالمند به کمک آنها شتافت. در کنار این دو راه برای مراقبت از سالمند، راهکار دیگری هم تحت عنوان تقویت خانواده و مراقبان داخل منزل وجود دارد و بر این اساس بهزیستی و سایر نهادهای حمایتی باید با حمایت و اختصاص بودجه به خانواده‌هایی که از سالمند تنهای خود مراقبت می کنند نیازهای آنها را برطرف کنند.
* رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان