ووووای سوسک! این واکنشی است که اکثر افراد با مشاهده ی یک حشره ی تیره رنگ با شش پا که به آرامی در حرکت اند نشان می دهند. اما این واکنش نسبت به این موجودات که برخی آنها را موجوداتی نفرت انگیز می نامند چندان منطقی و علمی نیست؛ چون نه تنها گستره ی وسیعی از حشرات بی آزارند، بلکه بدون حضور آنها هر چند هم که از دید ما نفرت انگیز و بی خاصیت برسند، فوق العاده مفیدند و بدون آنها چهره ی پیچیده ی زمین قطعاً تغییر رو به افولی را به خود خواهد دید.

 

معایب حشرات برای انسان

اگر حشرات از روی زمین بروند و نباشند؛ چه خواهد شد؟ آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده اید؟ اما به شما می گوییم که قطعاً این مساله چنان تأثیر عظیمی بر روی زمین خواهد داشت که تصور آن هم برای ادامه ی حیات در زمین محال است. این عقیده ی گوگی دیویدویتز از بخش حشره شناسی و محیط زیست و زیست شناسی تکاملی از دانشگاه آریزونا ترو است.

 

اگر حشرات ناپدید شوند؛ به این معنی است که دیگر ویز ویز و یا نیش دردناک پشه تجربه نخواهیم کرد و از آن مهم تر این است که بیماری هایی که حشرات ناقل آنها به سایر موجودات زمین به خصوص انسان ها هستند مانند مالاریا و تب دنگو که هر ساله صدها هزار نفر را می کشد دیگر منتشر نخواهند شد و مرگ و میر ناشی از آن هم به اتمام خواهد رسید.

 

همچنین کشاورزان  دیگر نیازی به استفاده از سموم کشاورزی برای از بین بردن آفات مزارع نخواهند داشت. بر طبق گزارش بخش کشاورزی ایالات متحده ی آمریکا بیش از 500 میلیون پوند مواد شیمیایی هر سال برای مزارع ایالات متحده ی آمریکا مصرف می شود تا محصولات کشاورزی را از گرسنگی حشرات نجات دهد. این مساله برای بشر که بخشی از جمعیت اش در گرسنگی و فقر غذایی به سر می برد تا حدی بی معنی است و از دید دکتر دیویدویتز محاسن آن کمتر از معایب این حادثه ی فرضی خواهد بود.

 

مزایای حشرات

در حدود هشتاد درصد از کل حیات گیاهی زمین متعلق به گیاهان گل دار است. برای بازتولید این تعداد بسیار زیاد گیاهان نیاز به حشراتی است که عمل انتقال گرده را از گیاه نر به گیاه ماده انجام دهند. در موارد نادری باد، آب و یا جانورانی مانند پرندگان و خفاش ها در این مسیر دخالت می کنند. اما میزان بسیار زیادی از کار گرده افشانی توسط حشرات انجام می شود. دکتر دیویدویتز می گوید:” با حذف حشرات بیشتر گیاهان روی زمین از میان خواهند رفت” در توضیح این مساله باید گفت، که جهان با سناریوی آخرالزمانی برای نبود حشرات، جهان بدون برگ و یا با میزان برگ کمتری خواهد شد.

 

بین 50 تا 90 درصد از رژیم غذایی انسان ها چه از لحاظ حجم و چه از لحاظ میزان کالری  وابسته به گیاهان است و به صورت مستقیم از گیاهان گل دار تأمین می شود.  به علاوه دانه های خوراکی مانند برنج و گندم به همراه میوه ها و سبزیجات جزء این گیاهان محسوب می شوند که عمده ی غذای ما را تأمین می کنند. لازم است به این فهرست، گیاهان گل داری را افزود که ما به حیواناتی که می خوریم بافزاییم که از گاو گرفته تا مرغ و نیز ماهی های آب تازه را شامل می شود. بیشتر غذاها و خوراکی های ما وابسته به حشرات است.

 

دیویدویتز می گوید : ” همچنین اگر حشرات از اکوسیستم زمین محو شوند، تعداد وسیعی از پستانداران و پرندگان نیز پس از آن از بین خواهند رفت؛ زیرا اگر حشرات ناقل گرده ها هم نباشند، حیواناتی که حشره نمی خورند اما از میوه ها و سبزی جات استفاده می کنند از بین می روند. در این مسیر نوعی حالت دومینویی وجود دارد که با افتادن یک مهره بقیه ی مهره ها هم فرو می افتند.”

 

بیایید تصور کنید که همین مورچه های ریز و پر کار دیگر نباشند، نتیجه چه خواهد بود؟ دیگر هیچ درخت افتاده و شکسته و نیز جسد جانداری به سرعت محو نخواهد شد؛ و هم چنان بر سطح زمین باقی خواهند ماند و این ابتدای آلودگی است. این مسأله حتی برای جسد های انسان ها هم تکرار می شود.  به این شکل روند تجزیه ی بقایای مرده ی همه ی موجودات روی زمین به کندی صورت خواهد گرفت؛ کند تر از زمانی که حشرات نیز در این امر مهم مشارکت داشته اند.

 

علت چیست؟

پاسخ این است که حشرات با مشارکت باکتری ها و قارچ ها در فرآیند تجزیه ی مواد ارگانیک زمین همکاری می کنند؛ از زمانی که یک برگ بر زمین می افتد تا زمانی که یک جسد بر روی خاک یا در زیر خاک قرار می گیرد همکاری این موجودات در فرایند تجزیه اثر گذار است. بدون حشرات، پشته های اجساد گیاهان و جانوران بر روی زمین شکل می گیرد.
به این فهرست باید عسل و ابریشم یعنی دو ارمغان ارزشمند از فراورده های سنتی، باستانی حشرات برای انسان ها را افزود؛ این یعنی از بین رفتن حس شاعرانه ی عسل و ابریشم، دو ماده ای که حشرات آن را از قرن ها تولید کرده اند و قرن ها از یک سو به آن سوی زمین تجارت اش رونق داشته است.

 

پس فکر نبود حشرات به صورت کامل رد شده و غیر قابل تصور است. بیایید مثال ساده ای بزنیم، موج عظیم قرار گرفتن در برابر آفت کش ها، بیماری ها و از دست دادن زیست گاه ها باعث ایجاد تلفات زیاد در حیات وحش و زنبورهای عسل در سال های اخیر شده است.  از آن گذشته تغییرات آب و هوایی جهانی سبب  بهم خوردن هماهنگی میان حشرات و گیاهان وابسته به هم می شود و شکوفه دهی گیاهان را دچار اختلال می کند. این مساله خصوصاً در هفته های حساس و حیاتی برای باوری گیاهان خطرناک است و نبود هر کدام از طرفین روند گل دهی را خیلی زود و یا خیلی دیر خواهد کرد و در نهایت منجر به عدم باروری خواهد شد.

 

برای نمونه در پژوهشی که در سال 2014 در مجله ی زیست شناسی جاری (١) منتشر شده است گل ارکیده عنکبوتی که ناقل گرده ی آن زنبور کوچک است این هماهنگی را در اثر تغییر در اکوسیستم و آب و هوا از دست داده اند و حضور زنبور بر روی گیاه زودتر از موعد باروری صورت می گیرد. شرایط برای بسیاری از حشرات مشکل شده و این نگرانی را برای انسان به وجود می آورد که بدون وجود این موذی های مفید چه خواهد شد؟؟ حال متوجه شدیم که این تصوری انتزاعی نیست بلکه همان اتفاقی است که در حال حاضر در زمین در حال رخ  دادن است.