شبکه خبر: جواد میبدی گفت: وضعیت اقلیمی و منابع آب کشور حکایت از محدویت جدی منابع آبی دارد به ترتیبی که 85 % مساحت کشور جزء مناطق خشک، نیمه خشک و بیابانی است که عمده مراکز و قطب‌های جمعیتی از جمله کلان شهرهای کشور که منابع تامین آب آنها متکی به منابع زیرزمینی است را در بر میگیرد و تنها 15 % کشور در سایر اقلیم‌های با وضعیت آب و هوایی مرطوب و نیمه‌مرطوب قرار گرفته است.
وی افزود: در حال حاضر منابع آب زیرزمینی کشور به دلیل برداشت بیش از حد و خشکسالی‌های متوالی سالیان اخیر به وضعیت بحرانی رسیده و تشدید افت سطح آب و کسری مخزن در آبخوانها ممنوعیت بیش از 307 دشت از 609 دشت کشور را به دنبال داشته است.
مدیرکل دفتر نظام های بهره برداری و حفاظت آب و آبفای کشور با بیان اینکه آبخوانهای کشور سالانه با میانگین کسری حجم مخزن 5.8 میلیارد متر مکعبی مواجه هستند، گفت: در 47 سال اخیر مخازن آب زیرزمینی باکسری مخزن 110 میلیارد متر مکعبی برداشت از مخازن استاتیک مواجه شده‌اند که بیش از 90 میلیارد مترمکعب آن در بیست سال اخیر و 80 میلیاردمترمکعب آن در 15 سال اخیر و 38 میلیارد مترمکعب آن مربوط به دوره کوتاه 7 سال گذشته است و این موضوع آینده‌ای تاریک و بس دهشتناک برای بخش های وسیعی از کشور رقم زده و خواهد زد.
وی ادامه داد: در وضعیت کنونی سهم آبهای زیرزمینی در تأمین آب کشور (کشاورزی، صنعت و شرب در کشور) بالغ بر 55 درصد نسبت به کل منابع آب است و علیرغم سهم مهم منابع آب زیرزمینی در تامین نیازهای کشور، تاکنون از 100درصد اعتبارات هزینه شده در فصل منابع آب 98 % آن دربخش آبهای سطحی و تنها دو درصد در منابع آب زیرزمینی هزینه شده است.
میبدی تصریح کرد: نکته حائز اهمیت نقش مهم منابع آب زیرزمینی در تامین نیاز آب شرب آحاد جامعه است که 63 درصدآن از طریق آبهای زیرزمینی تأمین شده و آبهای سطحی سهم 37درصدی را بخود تخصیص میدهند که البته در بخش تامین آب شرب روستایی سهم آبهای زیرزمینی بالغ بر 80 درصد است.
مدیرکل دفتر نظام های بهره برداری و حفاظت آب و آبفای کشور اذعان داشت: بی توجهی به تأمین و تخصیص اعتبارات مورد نیاز حفاظت از این منابع، باعث مشهود شدن پیامدهای کنونی و بحرانی شدن وضعیت آبخوانهای کشور شده است، بطوریکه هم اکنون در کشور کسری مخزن و افت شدید سطح آب باعث کمبود آب و عدم قطعیت در تأمین آب کلان‌شهرهای کشور از جمله تهران و حتی تأمین آب 6500 روستای کشور با تانکر شده است.
وی افزود: علاوه بر آن به استناد گزارش سازمان زمین‌شناسی کشور پدیده ناگوار فرونشست زمین در بسیاری از دشت‌های ایران، مرگ آبخوانها و خطرات و خسارات جبران ناپذیری به زیرساختهای کشورواردکرده است به طوری که در حال حاضر نرخ متوسط فرونشست در دشت تهران بالغ بر 36 سانتیمتر در سال بوده که رکورددار نرخ فرونشست در دنیا است.
میبدی با بیان اینکه در دشت های اطراف تهران روزانه یک میلیمتر نشست زمین داریم، گفت: تغییرات کیفی آب زیرزمینی در اثر کاهش حجم مخزن، ایجادفروچاله ها و شکافهای بزرگ در دشتها و تهدید حیات شهرها و روستاها در اثر تخلیه آبخوانها از واقعیتهای کشور است.
وی ادامه داد: بی تردید هرگونه اهمال در بررسی و اقدامات ضروری تخصصی و تامین و تخصیص اعتبارات لازم در علاج‌بخشی و جلوگیری از ادامه روند کنونی و نیز اصلاح روشها و بهینه‌سازی مصارف در تطابق با منابع آب کشور از موجبات تهدید امنیت کشوربوده و سرزمین مقدس ایران را با مخاطرات جدی و غیر قابل علاج مواجه خواهد ساخت.
مدیرکل دفتر نظام های بهره برداری و حفاظت آب و آبفای کشور با بیان اینکه طرح ساماندهی و احیای آب زیرزمینی با مصوبه شورای عالی آب در دستور کار قرار گرفته است، گفت: با پیگیری‌های وزارت نیرو در سال 1384 طرح تعادل بخشی آبهای زیرزمینی کشور تعریف و دارای ردیف اعتباری شد ولی متأسفانه اعتبار مذکور از سال 1385 تا سال 1393 بدون انطباق با شرایط تورمی و نیز بسترسازی انجام شده، از رشد لازم برخوردار نشده و حتی سیر نزولی به خود گرفته و تقریباً تمام پروژه های طرح مذکور در سال 1393 متوقف و یا بسیار کند شده است.
او افزود: روند نزولی تخصیص اعتبار به طرحهای تعادل‌بخشی پیامدهای ناشی از افت و کسری مخزن را تشدید کرد.
میبدی تصریح کرد: با عنایت به این موارد و شرایط بسیار بحرانی بوجود آمده در آبخوانهای زیرزمینی و ضرورت حرکتی همه شمول که حضور همه آحاد جامعه و دستگاههای کشوری و لشکری را در اصلاح شرایط پیش آمده می طلبد، مجدداً وزارت نیرو بطور جد با کار کارشناسی و تعریف طرح احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی کشور ضمن ارایه آن در پانزدهمین جلسه شورای عالی آب و تصویب آن با هدف کنترل کسری مخزن در برنامه ای 20 ساله و کنترل کسری متوسط سالانه 5.8 میلیارد مترمکعب آبخوانهای کشور را در دوره 6 ساله ( سال آخر برنامه پنجم و 5 ساله برنامه ششم) را دارد و برای سال 1394 میزان 500 میلیون مترمکعب از این سهم را در برنامه خود گنجانده است.
وی ادامه داد: بر اساس مصوبه شورای عالی آب مقرر شد حداکثر 75 درصد آب تجدیدپذیر و آب برگشتی به دشتها محاسبه و سهم آب کشاورزی، شرب و صنعت توسط وزارت نیرو تعیین و به ارگان‌های ذی‌ربط ارسال شود، بر این اساس انتظار می‌رود سالیانه حدود 10 میلیارد مترمکعب از برداشت چاههای کشوری کاهش یافته و در نهایت طی دوره اجرای طرح، کسری مخزن 10 میلیارد مترمکعبی جبران شود.
مدیرکل دفتر نظام های بهره برداری و حفاظت آب و آبفای کشور با بیان اینکه در مجموع در سراسر کشور 463 هزار و 172 حلقه چاه مجاز برای شرب، صنعت و کشاورزی داریم، گفت: تا سال 85 تعداد چاههای غیرمجاز تعیین شده در کشور 103 هزار حلقه بود که بعد از این سال شناسایی دقیقی در خصوص تعداد چاههای غیرمجاز انجام نشد اما بر اساس خوداظهاری از خود مردم، حدود 180 هزار حلقه چاه غیرمجاز پس از این سال حفاری شده و اکنون برآورد ما این است که حداقل 283 هزار حلقه چاه غیرمجاز با برداشت سالانه بیش از 6 میلیارد مترمکعب آب از منابع زیرزمینی داریم.