مهر: کارشناسان می گویند اقتصاد ایران پس از یک دوره فراز و نشیب شدید و نوسانات ادامه دار قیمتی با بر جا گذاشتن خسارت ها و آسیب های فراوان رنگ و بوی آرامش به خود گرفته است، اما نه آرامشی که منجر به بازسازی و ترمیم دوباره شرایط شود و برگشت روزهای خوش را به فعالان اقتصادی نوید دهد.
در واقع مطرح می شود آسیب های اقتصادی و بی برنامگی دولت در سال های گذشته در پی افزایش چشمگیر قیمت نفت نه تنها هرگز باعث شکوفایی و توسعه در اقتصاد ایران نشده، بلکه آن را در مسیر رشد منفی و زوال نیز قرار داده است؛ به نحوی که مطرح می شود اقتصاد ایران نه ظرفیت جذب منابع افزایش قیمت نفت را دارد و نه توان تحمل کسری آن.
گواه این مسئله اینکه برنامه ریزان و سیاست گذاران دولتی در سال های گذشته، انتظار افزایش یکباره قیمت نفت را نداشته اند و در واقع غافلگیر شدند. امروز هم که در شرایط افت شدید قیمت نفت قرار داریم باز هم راه به جایی نبرده و چه در شرایط درآمد بالای نفتی و چه شرایط افت آن، دچار مشکل هستیم.
حالا رئیس جمهور عنوان می کند درآمد نفتی سابق که باید برای جوانان متولد دهه ۶۰ شغل ایجاد می کرد، باعث انباشت تقاضا برای کار شد و عملا اشتغال زایی در دوره ای به صفر رسید و متوقف شد. اما پس از آغاز به کار دولت تدبیر و امید، دو راه پیش روی سناریونویسان اقتصادی دولت قرار داشت، یا باید به دنبال مهار تورم می رفتند و یا خطر رکود را از سر اقتصاد ایران دور می کردند.
تنفس مصنوعی به اقتصاد
البته آنها گفتند هر دو موضوع را با هم پیش خواهند بُرد ولی در عمل چنین نشد و دولت هر ماه مرتبا از موفقیت در مهار نرخ تورم و کاهش آن سخن گفت و به نظر می رسد که این کار تا شرایط وقوع کامل رکود هم پیش رفت یعنی یک کفه ترازو مرتبا پر و خالی می شود و آنسوی دیگر خبری نیست. حالا کار به جایی رسیده که دولت بسته جدیدی را برای مقابله با رکود و افت شدید فعالیت های تولیدی و کسب و کار ارائه کرده و می خواهد از این طریق جان تازه ای در کالبد اقتصادی کشور بدمد.
اما حتی اگر در یک دوره کوتاه نیز دولت موفق شود از طریق سیاست گذاری های جدید، اقتصاد را از حالت رکود و سکون حاکم بر آن خارج سازد، باز هم نمی توان جلوی ویرانی و آثار مخرب ایجاد شده آن در بازار کار را دستکم در کوتاه مدت گرفت و آنها را جبران کرد.
کارشناسان بازار کار می گویند سایه سنگین رکود حاکم بر فعالیت های اقتصادی رفته رفته به بازار کار رسیده و آثار زیانباری را در این بازار نیمه جان بر جا گذاشته است. درست در زمانی که باید مراقبت می شد تا بازار کار شتاب بگیرد و ظرفیت های جدیدی برای اشتغال جوانان فراهم شود، رکود از راه رسید و نیروهای بسیاری را در این بازار بیکار کرد.
بسیاری از واحدها به ویژه بنگاه های خُرد مقاومت خود را از دست دادند و اثر آن در ریزش نیروی کار، تعدیل نیرو، اخراج، قراردادهای کوتاه مدت یکماهه و ۲۹ روزه، کاهش حقوق و دستمزد نیروی شاغل در بازار کار ایران، افزایش تعداد مقرری بگیران بیمه بیکاری و مواردی از این دست نشان داد.
کسب و کار کساد شد
به عقیده کارشناسان بازار کار، اینکه دولت نتواسته در این عرصه فعالیت های دقیقی را سامان دهد باعث شده تا با وجود ایجاد مشاغل جدید در اقتصاد ایران، ریزش چشمگیری در اشتغال موجود اتفاق بیافتد. به بیان ساده تر، از آنسو که بازار کار پذیرای تازه واردها شد، برخی نیز از قطار این بازار جامانده و بیکار شدند.
آمارها نشان می دهند در یکی دو سال اخیر، نه تنها بازار کار ایران موفق به زایش و ایجاد فرصت های جدید شغلی نشده، بلکه در وضعیت بحرانی و شرایط نامناسبی نیز ادامه حیات داده و در واقع در جا زده است. حالا باید مدتی بگذرد تا بتوان امیدوار بود در صورت اجرای دقیق سیاست های ضد رکود دولت، آثار مثبتی در بازار کار نمایان شود؛ بازاری که امروز ۲۳ میلیون نفر را در خود جای داده و باید در آن توان پذیرش تا ۱۰ میلیون نفر دیگر هم ایجاد شود.
یک نگرانی ادامه روند ریزش نیروی کار در سایه رکود برخی صنایع کلیدی مانند صنعت ساختمان و حتی صنعت نیمه تعطیل خودرو است. مقامات دولتی معتقدند اینگونه صنایع در صورت قرار گرفتن در دوران شکوفایی و رونق، می توانند به عنوان موتور محرک سایر فعالیت های اقتصادی باشند و به همراه خود چرخ بسیاری دیگر از صنایع و فعالیت ها را نیز به حرکت در آورند.
غلامرضا عباسی در گفتگو با مهر با اشاره به اوضاع کاری کارگران محروم شاغل در کوره پزخانه ها گفت: متاسفانه فعالیت در این بخش مشکل دار شده چون ساخت و ساز رونق ندارد. این شرایط باعث شده تا فعالیت کارگران این حوزه در بازار کار کساد شود.
هزینه ۱۰ برابر شده و نصف کارگران بیکار شدند
دبیرکل کانون عالی انجمن های صنفی کارگران ایران اظهارداشت: کارخانجات و تولیدات در این بخش دچار تعطیلی شده و تشدید رکود فعالیت کوره پزخانه ها را در شرایط نامناسبی به لحاظ مالی قرار داده است. از اینرو، از دولت درخواست شده تا برای خرو صنایع خُرد از رکود، حمایت هایی را داشته باشد.
عباسی خاطرنشان کرد: بالاخره دولت در زمینه اشتغال مسئول است و کمک مالی و تسهیلاتی با بهره های پایین به واحدهای خُرد فعال در این بخش می تواند از ریزش بیشتر نیروی کار جلوگیری کند. با این وجود، فعلا فعالیت ها در این بخش دارای بحران است و توان کارفرمایان برای ادامه حیات بنگاه ها پایین آمده است.
وی ادامه داد: ادامه این روند آثار منفی در زندگی کارگران خواهد داشت. اتحادیه های کارگری و کارفرمایی و تشکل های فعال در این بخش از دولت کمک خواسته اند اما واقعیت این است که ریزش نیروی کار اتفاق افتاده و طی یکسال گذشته به دلیل رکود، ۵۰ درصد کارگران فعال و شاغل در این بخش بیکار شده و شغل خود را از دست داده اند.
این مقام مسئول کارگری کشور اظهارداشت: بیشترین هزینه کوره پزخانه ها مربوط به پرسنل و حقوق و دستمزد نیروی کار است. در بخش تامین مواد اولیه چون می توانند خاک را ذخیره کنند، مشکل چندانی نیست. علاوه بر هزینه پرسنل، هزینه دیگر قابل توجه در این بخش مربوط به سوخت و انرژی است ولی متاسفانه دولت برای حفظ نیروی کار شاغل در این بخش، همراهی لازم را برای کاهش هزینه های انرژی واحدهای خُرد ندارد.
به گفته عباسی، هزینه ها در این بخش طی سال های اخیر ۱۰ برابر شده و دولت در حوزه هایی که می تواند و در اختیار دارد مانند مالیات ها و هزینه انرژی، می تواند به ادامه فعالیت واحدهای خُرد کمک کند. شاغلان این بخش ها برای ماندن نیازمند مساعدت و همراهی دولت هستند.