یک روزنامه نگار در مقاله‌ای فاش کرده که سه تلاش جداگانه برای مذاکره بین روسیه و اوکراین توسط آمریکا متوقف شده است، درحالیکه در آن مذاکرات دو طرف امتیازات معقولی دادند و یکی از آنها (در استانبول) به تحقق یک راه حل صلح بین دو طرف متخاصم نزدیک شده بود.
به گزارش ایسنا، این را تد اسنایدر روزنامه نگار در مقاله‌ای برای سایت «The American Conservative» فاش کرد. وی در این مقاله به سه تلاش جداگانه برای مذاکره بین روسیه و اوکراین اشاره کرد که در آن دو طرف امتیازات معقولی دادند و حتی یکی از این مذاکرات (در استانبول) به امضای یک راه حل صلح بین دو طرف متخاصم نزدیک شده بود؛ اما آمریکا این سه مذاکرات را متوقف کرد.
مذاکرات اول: بلاروس
در ۲۵ فوریه ۲۰۲۲، یک روز پس از آغاز عملیات نظامی ویژه روسیه، ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین، تمایل خود را برای کنار گذاشتن درخواست کشورش جهت عضویت در ناتو ابراز کرد و همچنین اعلام کرد که از مذاکره درباره بی‌طرفی و تضمین‌های امنیتی با مسکو ترسی ندارد. این امتیاز اولین نشانه‌ای بود که به مثابه آن بود که هم اهداف روسیه و هم اوکراین ممکن است محقق شوند و جنگ با حل و فصل دیپلماتیک پایان یابد.
این احتمال وجود دارد که امتیاز زلنسکی در آن زمان به دلیل دو عامل باشد: عامل اول قدرت عملیات نظامی روسیه و دوم سازش وی بر سر عدم امکان موافقت ناتو با درخواست اوکراین برای پیوستن به آن. زلنسکی در آن زمان گفت: ما از صحبت درباره روسیه نمی‌ترسیم. ما از گفتن همه چیز در مورد تضمین‌های امنیتی کشورمان نمی‌ترسیم. ما از صحبت در مورد وضعیت خنثی و بی‌طرف نمی‌ترسیم. ما الان در ناتو نیستیم. ما باید در مورد پایان این تهاجم صحبت کنیم. باید درباره آتش‌بس صحبت کنیم.
میخائیل پودولیاک، مشاور رئیس جمهوری اوکراین، نیز گفت: «اوکراین خواهان صلح است و برای مذاکره با روسیه از جمله در مورد وضعیت بی‌طرف در قبال ناتو آماده است.» او همچنین در ۲۵ فوریه ۲۰۲۲ به رویترز گفت: «اگر مذاکرات امکان پذیر است، باید انجام شود. اگر آنها در مسکو بگویند که خواهان گفت‌وگو از جمله در مورد وضعیت بی‌طرف هستند، ما از آن نمی‌ترسیم. ما می‌توانیم در مورد آن نیز صحبت کنیم.»
در عین حال، زلنسکی در آن زمان، در ۲۵ فوریه، نیز از ناتو ناامید بود، زیرا گفت: «از آنها پرسیدم: با ما هستید؟ آنها پاسخ دادند که با ما هستند؛ اما نمی‌خواهند ما را وارد ائتلاف کنند. من از ۲۷ رهبر اروپایی پرسیدم که آیا اوکراین در ناتو خواهد بود یا خیر، مستقیماً از آنها پرسیدم. همه می‌ترسند و جوابی نمی‌دهند.»
در ۲۷ فوریه، تنها سه روز پس از آغاز عملیات نظامی روسیه در اوکراین، روسیه و اوکراین اعلام کردند که در بلاروس گفت‌وگو خواهند کرد. هیئت اوکراینی با میل به مذاکره بر سر بی‌طرفی عازم بلاروس می‌شد. زلنسکی گفت: «ما توافق کردیم که هیئت اوکراینی بدون پیش‌شرط با هیئت روسی دیدار کند.» پس از دور اول مذاکرات، دو هیئت با شناسایی مسائل اولویت‌دار برای رایزنی به کشور بازگشتند. این دلگرم کننده بود که دور دوم مذاکرات مورد توافق قرار گرفت و آن دور در بلاروس، در مرز بین این کشور و اوکراین، در سه مارس برگزار شد.
با این حال، اگرچه اوکراین مایل به بحث در مورد بی‌طرفی و «پایان دادن به عملیات نظامی» بود؛ اما آمریکا این کار را نکرد. در ۲۵ فوریه، همان روزی که زلنسکی آمادگی خود را برای گفت‌وگو اعلام کرد و از صحبت کردن درباره وضعیت بی‌طرف هراسی نداشت، از ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در یک کنفرانس مطبوعاتی درباره نظرش درباره مذاکرات روسیه و اوکراین سؤال شد. وی ادعا کرد: «ما می‌بینیم که مسکو پیشنهاد می‌کند که دیپلماسی در لوله تفنگ انجام شود یا زمانی که موشک‌ها، خمپاره‌ها و توپ‌های روسیه مردم اوکراین را هدف می‌گیرند و این دیپلماسی واقعی نیست. اینها شرایط دیپلماسی واقعی نیستند. آمریکا به مذاکرات بلاروس نه گفت.»
در ۱۷ دسامبر ۲۰۲۱، درست دو ماه قبل از شروع عملیات نظامی، روسیه پیشنهادهایی در مورد تضمین‌های امنیتی هم برای ایالات متحده و هم برای ناتو ارائه کرد که شامل خواسته‌های اصلی عدم گسترش ناتو در اوکراین و عدم استقرار سلاح یا نیرو در اوکراین بود.
در ۲۶ ژانویه، آمریکا و «ناتو» از ارائه تضمین‌های کتبی مبنی بر عدم پیوستن اوکراین به ناتو خودداری کردند و درک شولت، مشاور آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا فاش کرد که واشنگتن به مسکو گفته است که مذاکره درباره گسترش «ناتو» در اوکراین روی میز نبود. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه به سادگی اظهار داشت که «نگرانی‌های اساسی روسیه نادیده گرفته می‌شوند.»
پاسخ رسمی روسیه در ۱۷ فوریه ۲۰۲۲ منتشر شد و گفت که آمریکا و ناتو هیچ پاسخ سازنده‌ای به خواسته‌های اصلی روسیه ارائه نداده‌اند و روسیه اضافه کرد که اگر ائتلاف همچنان از ارائه «ضمانت‌های الزام آور قانونی» به روسیه خودداری کند مسکو با توجه به نگرانی‌های امنیتی خود با «راهکارهای نظامی فنی» پاسخ خواهد داد.
هفته بعد، عملیات نظامی ویژه روسیه پاسخ نظامی-فنی وعده داده شده به آمریکا به دلیل عدم ارائه این تضمین‌ها بود. اگر هدف از عملیات، یک حمله برق آسای سریع با هدف وادار کردن کی‌یف به عدم پیوستن به ناتو بود که روسیه نتوانست تضمین آن را از واشنگتن بگیرد، می‌توان مذاکرات بلاروس را تحقق این هدف در هفته اول عملیات نظامی تلقی کرد؛ اما آمریکا در مقابل آن ایستاد.
مذاکرات دوم: نفتالی بنت
مذاکرات دوم فرصت جدیدی را برای پایان دادن به عملیات نظامی ایجاد کرد، زیرا دوباره پیشنهاد بی‌طرفی اوکراینی‌ها مطرح بود؛ اما ایالات متحده دوباره در مقابل آنها ایستاد تا الگوی سیاست آمریکا در قبال بحران اوکراین مشخص شود.
در شش مارس، تنها چند روز پس از پایان دومین گفت‌وگو در بلاروس، رسانه‌های صهیونیستی گزارش دادند که نفتالی بنت، نخست‌وزیر وقت، در یک سفر غیرمنتظره به مسکو رفته تا با پوتین در تلاش برای میانجیگری ملاقات کند. بنت پس از دیدار با پوتین، دو بار با زلنسکی، با امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه صحبت کرد و برای گفت‌وگو با اولاف شولتس، صدراعظم آلمان به این کشور رفت.
در آن زمان جزئیات این دیدارها زیاد منتشر نشد؛ اما بنت در مصاحبه‌ای در تاریخ دوم فوریه ۲۰۲۳ آنها را فاش کرد و در آن مصاحبه گفت: «زلنسکی با من تماس گرفت و از من خواست که با پوتین تماس بگیرم.» سپس بنت به آمریکا خبر داده بود، که او از اعتماد هر دو طرف برخوردار بوده و او «اجازه پوتین» را داشته و می‌توانسته کانال ارتباطی باشد.
این مکالمات منجر به یک سری تماس‌های تلفنی بین بنت و پوتین و بنت و زلنسکی شد. بنت سپس برای ملاقات با پوتین به مسکو و سپس برای ملاقات با شولتس به آلمان سفر کرد و پس از آن «ماراتن مذاکره بر سر پیش‌نویس‌ها» برگزار شد.
بنت گفت: «هر کاری که انجام دادم در هماهنگی کامل با بایدن، ماکرون، جانسون، شولتس و البته زلنسکی بود.»
به گفته بنت، با وجود اینکه آمریکا به او گفت هیچ شانسی برای موفقیت وجود ندارد، پوتین به او گفت: «ما می‌توانیم به آتش‌بس برسیم.» بنت افزود: برای دستیابی به این آتش‌بس، پوتین «امتیازات بزرگی» داد. وقتی بنت از پوتین پرسید که آیا زلنسکی را می‌کشد، او پاسخ داد: «این کار را نخواهم کرد». پوتین همچنین از درخواست روسیه برای «خلع سلاح اوکراین» صرف نظر کرد.
زلنسکی نیز، به نوبه خود، «امتیاز بزرگی» داد. پوتین از خلف وعده‌های غرب در مورد گسترش ناتو شکایت کرد و از بنت خواست که پیامی را به زلنسکی منتقل کند مبنی بر اینکه: «به من بگو که به ناتو نخواهی پیوست، من هم پیشروی نخواهم کرد.» بنت ادامه داد: «زلنسکی از پیوستن به ناتو منصرف شده بود.»
زلنسکی پس از وعده عدم پیوستن به ناتو، خواستار تضمین‌های امنیتی بود، در حالی که پوتین می‌دید که توافق‌های امنیتی با قدرت‌های بزرگ معادل پیوستن به ناتو است. بنت پیشنهاد کنار گذاشتن ضمانت‌های مشابه پیوستن به ناتو را به نفع اوکراین در اتخاذ «الگوی اسرائیلی» و ایجاد ارتش قوی و مستقلی که بتواند از خود دفاع کند، ارائه کرد. پوتین و زلنسکی با این راه حل موافقت کردند.
بنت با کسب این وعده‌ها به آلمان سفر کرد و شولتس، آمریکایی‌ها، ماکرون و جانسون را در جریان آخرین تحولات قرار داد. بوریس جانسون خط تهاجمی را در پیش گرفت، در حالی که ماکرون و شولتس عملگراتر بودند. در مورد بایدن، هر دو حالت بود. بنت گفت: «شانس خوبی برای دستیابی به آتش‌بس وجود داشت.» با این حال، الگوی سیاست آمریکا این بار نیز ادامه یافت، همانطور که در مذاکرات بلاروس اتفاق افتاد. بنت می‌گوید: «غرب تصمیم خود را (برای ادامه ضربه زدن به پوتین) گرفته است.»
باراک راوید، روزنامه نگار آکسیوس نیز گزارش داد که امتیازات روسیه شامل این است که خلع سلاح می‌تواند به دونباس محدود شود، هیچ تغییر رژیمی در کی‌یف رخ نخواهد داد، اوکراین می‌تواند حاکمیت خود را حفظ کند و زلنسکی گفت که در مورد پیوستن به ناتو «آرام» است و پیشنهاد پوتین را «آنطور که او انتظار داشت» افراطی نیافته است؛ اما همه اینها توسط آمریکا مسدود شد.
مذاکرات سوم: استانبول
سپس، در ماه مارس، اوایل آوریل ۲۰۲۲، تلاش‌های مذاکره به استانبول منتقل شد. آن گفت‌وگوها از همه مثمرثمرتر بود، زیرا منجر به یک توافق «در اصول» شد. در ۲۰ مارس، زلنسکی مدت‌ها بود که متوجه شده بود درهای باز ناتو چیزی جز فریبکاری نیست، زیرا او به مصاحبه‌کننده خود در سی ان ان گفت: «من شخصاً از رهبران ناتو خواستم مستقیماً بگویند که ظرف یک سال، دو سال یا پنج سال آینده ما را به ناتو می‌پذیرند یا نه. من به آنها گفتم فقط آن را مستقیم و واضح بگویید، یا فقط بگویید نه. پاسخ بسیار واضح بود، آنها گفتند، شما عضو ناتو نخواهید بود؛ اما علناً درها باز خواهند ماند.»
در مذاکرات استانبول، زلنسکی قول داد که به ناتو نپیوندد و در ۲۹ مارس، مذاکره‌کنندگان اوکراینی گفتند که کی‌یف آماده پذیرش بی‌طرفی است در صورتی که کشورهای غربی مانند ایالات متحده، فرانسه و انگلیس ضمانت‌های امنیتی الزام آور را تحت یک توافق بین‌المللی ارائه کنند.
فیونا هیل و آنجلا استنت در آن زمان در مجله «فارن افرز» منتشر کردند که «طبق گفته تعدادی از مقامات ارشد سابق، در آوریل ۲۰۲۲ به نظر می‌رسید که مذاکره کنندگان روسیه و اوکراین اصولاً بر روی خطوط کلی یک روش زنده مذاکره به توافق رسیده بودند: روسیه به مواضع خود در ۲۳ فوریه عقب نشینی می‌کند.» هنگامی که بخشی از منطقه دونباس و تمام کریمه را تحت کنترل داشت؛ در مقابل، اوکراین متعهد می‌شود که به دنبال عضویت در ناتو نباشد و در عوض از تعدادی از کشورها ضمانت‌های امنیتی دریافت کند.
پوتین اخیراً در ۱۳ ژوئن گذشته در پاسخ به سؤالات خبرنگاران حوزه جنگ در کرملین جزئیات بیشتری از این توافق را فاش کرد و گفت: «ما در استانبول به توافق رسیدیم» سپس جزئیاتی را که پیش از این اعلام نشده بود، فاش کرد. توافق اولیه فقط یک توافق شفاهی نبود، بلکه سندی بود که هر دو طرف امضا کردند.
در ۱۷ ژوئن، پوتین پا را فراتر گذاشت و در دیدار با هیئتی از رهبران کشورهای آفریقایی که سعی در میانجیگری در مذاکرات صلح داشت پوتین پیش‌نویس توافقی را افشا کرد و در حالی که سند را در دست داشت، گفت: «مایلم توجه شما را به این واقعیت جلب کنم که با کمک رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، یک سری گفت‌وگوها بین روسیه و اوکراین به منظور دستیابی به اقدامات اعتمادسازی انجام شد و پیش‌نویس توافقنامه از سوی رئیس تیم مذاکره کننده کی‌یف امضا شد و این امضای اوست.»
گزارشی که توسط RT منتشر شد نشان داد که در این توافقنامه تصریح شده است که اوکراین «بی‌طرفی دائم» را یکی از ویژگی‌های قانون اساسی خود قرار می‌دهد، در حالی که «روسیه، آمریکا، انگلیس، چین و فرانسه به عنوان کشورهای ضامن در نظر گرفته می‌شوند.» همانند مذاکرات بنت، طبق این توافقنامه، روسیه از درخواست خلع سلاح کامل اوکراین صرف نظر کرده است، اگرچه شکافی بین پیشنهادهای روسیه و اوکراین در مورد محدود کردن حجم نیروهای مسلح اوکراین و تعداد تانک‌ها، هواپیماها و سکوهای پرتاب موشک وجود دارد.
پوتین ادامه داد: «بعد از اینکه نیروهای خود را طبق وعده داده شده از کی‌یف خارج کردیم، مقامات کی‌یف تعهدات خود را به زباله دان تاریخ انداختند. همه چیز را رها کردند.» پوتین آمریکا را مقصر دانست و گفت: وقتی منافع اوکراین با آمریکا ناسازگار است، مساله فقط به منافع آمریکا مربوط می‌شود و می‌دانیم که آنها کلید حل مشکل را در دست دارند.»
مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امور خارجه وقت ترکیه نیز گفته بود: کشورهایی در داخل ناتو وجود دارند که خواهان ادامه جنگ هستند.
در ۹ آوریل، بوریس جانسون، نخست وزیر سابق انگلیس برای مهار زلنسکی به کی‌یف رفت و بر لزوم فشار بر ولادیمیر پوتین و عدم مذاکره با او تاکید کرد و حتی اگر اوکراین آماده امضای توافقنامه‌هایی با روسیه بود غرب برای این کار آماده نبود.
هنگامی که از ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در یک کنفرانس مطبوعاتی، در ۲۱ مارس ۲۰۲۲، پرسیده شد که آیا زلنسکی «از ای راه حل دیپلماتیک استقبال می‌کند؟»، او پاسخ داد: «این جنگ، که از بسیاری جهات بزرگتر از روسیه است، از اوکراین نیز بزرگتر است.»
در واقع ایالات متحده مذاکره اوکراین با روسیه را برای دستیابی به منافع و اهداف خود رد کرده است. در سه نوبت جداگانه، زمانی که مذاکرات می‌توانست به توافق صلح منتهی شود، آمریکا ظاهراً برای منافع خود و نه اوکراین مانع از این مذاکرات شد تا جنگ ادامه یابد و تشدید شود.