فارس: مزار «سلطان میرعبدالله واحد شهید» یکی از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) و بنا به گزارش برخی منابع تاریخی، پدر حضرت «عبدالعظیم حسنی(س)» در جنوب شهر هرات افغانستان قرار دارد.
محل زیارت و مزار میر عبدالواحد شهید که به «سلطان آقا» معروف است از گذشته‌های دور یکی از قبرستان‌های اصلی اهل تشیع در شهر هرات بوده و به همین خاطر بسیاری از شیعیان هرات در همین محل مدفون هستند.
در سنگ بزرگی که بر روی مزار میرعبدالله شهید نصب شده وی را چنین معرفی می‌کند، «افتخار آل عبد مناف امیر عبدالله الواحد ابن الامام الهمام، خلاصه اولاد عترت نقاوه، احفاد ملت ظاهره امیر زیدبن الامام، شجره روضه کرم و کرامت ثمره سیالت و امامت امیرالمومنین حسن ابن اسدالله الغالب علی ابن ابی طالب(ع)»
در این آرامگاه 2 سنگ قدیمی از جنس مرمر نصب شده که بر روی یکی زندگی کامل میر عبدالله الواحد شهید نوشته شده و در رواق بالای سر در دیوار غربی زیارتگاه نصب شده است.
«اسیر هروی» در کتاب خود با عنوان «رساله سلطان میر عبدالله الواحد شهید» این سنگ‌ها را به صورت مفصل، تحلیل و بررسی کرده است.
اسیر هروی در رساله خود علاوه بر تائید این مطلب که وی نواده امام حسن مجتبی(ع) است، می‌نویسد که جمعی معتقدند ایشان از فرزندان «مسلم بن عقیل(ره)» است.
با این حال در کتاب «هرات، دیروز، امروز» که توسط مرکز اسناد وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، منتشر شده آمده است: «بنا بر اظهارات شفاهی، ایشان پدر حضرت شاه عبدالعظیم حسنی می‌باشد که در شهر ری در نزدیکی تهران مدفون است.»
در دوران فرمانروایی «آل کرت» مقبره و گنبدی بر این زیارت بنا شد و ظاهراً بر اثر ویرانی‌هایی که به مرور زمان بر ساختمان آن وارد شد در قرن نهم هجری به فرمان «امیر علی شیر نوایی» این محل دوباره بازسازی شد.
پس از تجاوز شوروی به افغانستان، منطقه «فیروز آباد» و «خنچه آباد» که مزار میر عبدالواحد در آنجا قرار دارد، همواره محل درگیری بین نیروهای مجاهدین، دولت وقت و متجاوزان روس بود.
بر اثر این درگیری‌ها مقبره مزار به کلی تخریب شد و پس از پیروزی مجاهدان در سال 1373 شمسی، یکی از تاجران هرات به نام «حاجی حبیب‌الله عزیزی» مقبره فعلی را با بودجه شخصی خود بنا کرد.
بسیاری از حوادث و رویدادهایی که در گذشته هرات اتفاق افتاده در محل همین آرامگاه بود.
حدود نیم قرن است که همه ساله در روز اول نوروز مردم هرات در هنگام تحویل سال، مراسم خاصی را در این مکان برگزار می‌کنند و در روز اول نوروز «علم شاه اولیا علی(ع)» در صحن این زیارتگاه بر افراشته می‌شود.
این علم مشابه علمی که در شهر مزار شریف بر افراشته می‌شود تا 40 روز بر پا است و زائران و بیماران زیادی در این ایام به قصد شفا به این مکان می‌آیند.
در حال حاضر این زیارتگاه مشتاقان زیادی دارد و هر صبح جمعه در این مکان مقدس مردم با خواندن دعای ندبه به راز و نیاز با خدای خود می‌پردازند و سپس به زیارت اهل قبور و بستگان خود که در اطراف و صحن‌های مجاور دفن شده‌اند، می‌روند.
