مشرق: بسياري از افراد تا زماني که بيماري سراغ شان نيامده مراقب وضعيت بدن و سلامت خود نيستند. شايد مصرف بي رويه انواع و اقسام فست فودها، استعمال دخانيات و عدم تحرک نمونه بسيار خوبي از همين بي توجهي افراد نسبت به بدن است. با اين وجود، مي توان با انجام مجموعه اي از کارها جلوي ابتلا به خيلي از بيماري ها را گرفت. براي مثال کبد چرب يکي از بيماري هايي است که مي توان تا حد زيادي از آن پيشگيري کرد. کبد چرب بيماري شايعي است و با شهرنشيني و زندگي ماشيني روز به روز هم بر تعداد مبتلايان اضافه مي شود. دکتر فاطمه نجات بخش، متخصص طب سنتي ايراني و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران اين بيماري را از نگاه طب سنتي بررسي مي کند.

نگاه طب کلاسيک به کبد چرب با نگاه طب سنتي به اين بيماري متفاوت است. کبد چرب از نظر طب کلاسيک زماني اتفاق مي افتد که افزايش و تجمع چربي در بافت کبد وجود داشته باشد و گاهي همين مسئله مي تواند باعث به وجود آمدن بدخيمي در کبد (سرطان) يا سيروز کبدي شود اما از نظر طب سنتي هر عاملي که باعث ايجاد سوءهضم شود کبد چرب ايجاد مي کند. معده هضم غذا را برعهده دارد و مواد غذايي از معده به کبد مي روند، در نتيجه هر عاملي که در معده ايجاد سوء هضم کند مي تواند در کبد انسداد هاي ريز ايجاد کند و در نهايت اين انسدادهاي ريز، کبد چرب را به وجود مي آورند. بنابراين محصول هضم معده که وارد کبد مي شود بايد از کيفيت مناسب برخوردار باشد.

چه علائمي دارد؟

افراد در هر سني مي توانند به کبد چرب مبتلا شوند؛ حتي کودکاني که تحرک ندارند و پرخوري مي کنند نيز به کبد چرب مبتلا مي شوند. کبد چرب در افرادي که اضافه وزن دارند بيشتر ديده مي شود. مبتلايان به کبد چرب، بدن سست و لختي دارند و معمولاً پوست شان سفيد است. اين گروه بعد از خوردن غذاي چرب و سنگين احساس درد و سنگيني در قسمت راست و بالاي شکم مي کنند، ضمن اينکه حس کرختي و سنگيني در کل بدن هم احساس مي شود. پوست مبتلايان به کبد چرب شادابي و طراوت ندارد و معمولاً نوعي بدرنگي در پوست ايجاد مي شود. سرد بودن بدن يکي ديگر از علائم ابتلا به کبد چرب است، طوري که اين افراد از گرمايي بودن شکايت دارند ولي در واقع با لمس بدن، سردي بدن کاملاً احساس مي شود.

هرگز آب سرد ناشتا ننوشید

اگرچه نوشيدن آب براي بدن ضروري است ولي نوشيدن آب هم مثل غذا خوردن، اصول خاص خودش را دارد.

نوشيدن آب و مايعات نبايد قبل از غذا يا در بين آن باشد. نوشيدن آب و مايعات را بايد به يک ساعت قبل از غذا و دو ساعت بعد از غذا موکول کرد.

مايعات، به ويژه آب هر چه سردتر باشند، آسيب بيشتري براي بدن به همراه دارند، در نتيجه دماي مايعات بايد متعادل باشد. نوشيدن آب صبح ها به صورت ناشتا، اواسط خواب و پس از بيداري ناگهاني، بعد از استحمام، بعد از رابطه جنسي و بعد از ورزش مضر است. نوشيدن آب بايد به اندازه نياز و در حد رفع تشنگي باشد. خود تشنگي مي تواند به بدن آسيب وارد کند؛ بنابراين توصيه مي شود افراد از نوشيدن بيش از اندازه آب يا تشنه ماندن خودداري کنند.

اگر غذا را نجويد ضرر مي کنيد

عوامل زيادي در سوء هضم نقش دارند و مهمترين آنها خوب نجويدن يا سريع خوردن غذاست. افرادي که عادت دارند انواع و اقسام غذا را با هم بخورند يا غذاهاي دير هضم و زود هضم را با هم مصرف مي کنند، بيش از ديگر افراد به مشکلات سوء هضم و کبد چرب دچار مي شوند. قبل از اينکه معده از غذاي خورده شده کاملاً تخليه نشده باشد، نبايد بلافاصله غذاي ديگري خورد.

يکي ديگر از عواملي که مي تواند باعث ابتلا به کبد چرب شود، عدم رعايت اعتدال در غذا خوردن است، کم خوري يا پرخوري، به ويژه پرخوري مي تواند با مشکل سوء هضم همراه باشد.

کمتر غذاهاي سرد و غليظ و لزج بخوريد

انتخاب نوع غذا در پيشگيري از ابتلا به کبد چرب مهم است. استفاده بيش از اندازه از غذاهايي که طبع سرد، به ويژه طبع سرد و تر دارند در تمامي افراد، به خصوص افراد سرد مزاج مشکلات گوارشي به همراه دارد و مي تواند باعث ابتلا به کبد چرب شود.

انواع ترشي، لبنيات، به ويژه ماست و دوغ، آلو، هلو، مرکبات، گيلاس، آلبالو، خيار، گوجه و... همگي بايد در حد اعتدال مصرف شوند چون استفاده بيش از اندازه آنها مشکل ساز است.

استفاده بيش از اندازه از غذاهاي غليظ و لزج مانند کله پاچه، حليم، آش رشته، ماکاروني، لازانيا، پاستا، باميه، فست فودها، برنج و ماهي (سرد و تر و لزج) و... در ايجاد اختلال سوء هضم و ابتلا به کبد چرب نقش دارند. همچنين استفاده زياد و مکرر از شيريني هاي چرب و غليظ، مانند انواع شيريني هاي قنادي مي تواند باعث کبد چرب شود.

نگذاريد بدن تان سرد شود

هر عاملي که موجب سرد شدن بدن، به ويژه سرد شدن دستگاه گوارش و کبد شود، مي تواند باعث ابتلا به کبد چرب شود. يکي از اين عوامل بي حرکتي و سکون است؛ البته فعاليت بيش از حد و سنگين بدني هم مي تواند در ابتلا به کبد چرب نقش داشته باشد. خواب، بين شش تا هشت ساعت براي افراد کافي است ولي خواب بيش از اندازه مشکل ساز مي شود. استرس يکي ديگر از عواملي است که مشکلات گوارشي، به ويژه کبد چرب را به همراه دارد، در نتيجه بايد اين عوامل در زندگي به حداقل برسند.

اين خوراکي ها را با مصلح شان بخوريد

افرادي که به بيماري کبد چرب مبتلا هستند، بايد حجم غذاي خود را کاهش دهند و از پرخوري بپرهيزند. روزه داري در بهبود وضعيت اين افراد تاثير زيادي دارد. غذاي شب بايد سبک و با حجم کم باشد، همچنين بين صرف وعده شام تا خواب حداقل دو ساعت فاصله ايجاد شود. اين دسته از افراد بايد از خوردن غذاهاي سرد پرهيز کنند و در صورت مصرف، آنها را با مصلح غذاها استفاده کنند. استفاده از ادويه هايي مثل زيره، زنجبيل، سياهدانه، آويشن، نعنا، فلفل، دارچين، ميخک و هل در غذاها به دليل خاصيت گرمي مي تواند مفيد واقع شود. اين ادويه ها در تقويت کبد هم نقش دارند. افرادي که تمايل به مصرف ماست و دوغ دارند بايد ماست را به صورت چکيده و در حجم کم مصرف کنند و دوغ را با استفاده از ماست چکيده درست کنند. مصرف سبزيجات و زيتون همراه با غذا ايرادي ندارد ولي ماست نبايد همراه با غذا مصرف شود. استفاده از نبات و عسل هم در برطرف کردن سردي مي تواند مفيد باشد به طور کلي استفاده از غذاهاي گرم توصيه مي شود ولي نبايد در استفاده از غذاهاي گرم هم افراط شود. افراد مبتلا به کبد چرب بايد از خوردن غذاهاي پر رطوبت مثل شير، ميوه هاي آبدار و لبنيات پرهيز کنند يا آنها را با مصلح استفاده کنند. براي مثال مصلح ماهي، ادويه هايي مثل زعفران، فلفل و دارچين است. کباب کردن ماهي و استفاده از ماهي جنوب هم مي تواند در کاهش سردي و رطوبت موثر باشد.

گوشت غليظ نخوريد

افرادي که به کبد چرب مبتلا هستند نبايد از گوشت هاي غليظ استفاده کنند. گوشت گاو، گوساله و شتر در گروه گوشت هاي غليظ قرار مي گيرند و نبايد مصرف شوند. گوشت گوسفند، مرغ محلی و بلدرچين گزينه هاي خوبي هستند.

خوردن نخودآب که به همراه ادويه جات گرم مثل دارچين و زعفران درست شود و در آن شويد وجود داشته باشد، مي تواند غلظت مواد داخل کبد را کم کند. براي درست کردن نخودآب مي توان از آب گوشت، نخود، برنج و گوشت استفاده کرد. يکي ديگر از سبزي هايي که باعث تقويت کبد مي شود شنبليله است که استفاده از آن در غذاها به بيماران مبتلا به کبد چرب توصيه مي شود.

اين خوراکي ها دوست کبدند

مبتلايان به کبد چرب مي توانند براي تقويت کبد از پسته، بادام و فندق استفاده کنند. اين افراد بايد روزانه پنج عدد فندق، پنج عدد بادام و سه عدد پسته بخورند. مواد غذايي ديگر وجود دارند که براي کبد مفيدند. براي مثال انجير و مويز. همچنين ترب و فندق نيز به باز شدن انسداد کبد کمک مي کند.

مبتلايان به کبد چرب به جاي استفاده از آب بهتر است ماءالعسل (ترکيب آب و عسل) بنوشند. اين افراد مي توانند گاهي اوقات به جاي آب، عرق کاسني و شاتره بنوشند، طوري به نسبت مساوي عرق کاسني و شاتره را با يکديگر ترکيب کنند. البته استفاده از رازيانه تنها به خانم ها توصيه مي شود و آقايان نبايد از آن استفاده کنند. اگرچه ميوه هاي شيرين مثل توت و مويز براي کبد مفيدند ولي نبايد در مصرف آنها افراط کرد.


نسخه

اگر آزمایش‌های شما نشان از چربی کبدتان دارد:

1. دو قاشق غذاخوری خاک شیر را در یک و نیم لیوان آب بجوشانید، یک لیوان باقی بماند. هر روز صبح ناشتا میل کنید و تا نیم ساعت چیزی نخورید.
2. هر روز یک استکان عرق کاسنی میل کنید.
3.هر روز یک استکان عرق شاتره میل کنید.
4. در برخی موارد که تشخیص آن با طبیب حاذق است، حجامت کبدی هم توصیه می‌شود.