فکت نامه: ادعای عجیب یک متخصص زنان و زایمان و نازایی درباره جمعیت ایران در فضای مجازی بحث‌برانگیز شده است که به بررسی آن پرداخته‌ایم.
طاهره لباف متخصص زنان و زایمان و نازایی که خبرگزاری تسنیم او را فعال حوزه جمعیت و فرزندآوری معرفی کرده، در گفتگو با این خبرگزاری مدعی شده: «جمعیت ایران در سال ۱۴۸۰ به ۳۱ میلیون نفر می رسد»!
او می‌گوید:
* در سال ۱۴۸۰ یعنی یک نسل دیگر، جمعیت ایران از ۸۵ میلیون نفر به ۳۱ میلیون نفر می‌رسد که از این تعداد ۴۷ درصد سالمند هستند! آیا این جمعیت قادرند رشد علمی، اقتصادی و حمایت نظامی و ... را اداره کنند و همزمان با دشمنان خارجی بجنگند. او برای این گفته خود ارائه نکرده است.
آیا می‌توان جمعیت ایران در سال ۱۴۰۰ را پیش‌بینی کرد؟
* پیش‌بینی قطعی جمعیت ایران در ۸۰ سال آینده غیرممکن است، اما منابع معتبر آماری با در نظر گرفتن برخی فرضیات برآوردهایی درباره جمعیت ارائه می‌کنند. به طور مشخص مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵ در یک گزارش جمعیت ایران را بر اساس چهار سناریوی فرضی (افزایش، ادامه روند فعلی، کاهش و کاهش شدید) تا سال ۱۴۳۰ پیش‌بینی کرده است.
* قاعدتا پیش‌بینی مرکز آمار به کار درستی‌سنجی خانم لباف نمی‌آید، اما دفتر جمعیت سازمان ملل متحد نیز در سال ۲۰۱۹ جمعیت کشورهای جهان را تا سال ۲۱۰۰ میلادی (تقریبا ۱۴۸۰ خورشیدی) بر مبنای سه سناریو پیش‌بینی کرده است. این سناریوها بر اساس سه عامل موثر در افزایش یا کاهش جمعیت، یعنی نرخ باروری، نرخ مهاجرت و نرخ مرگ‌و‌میر پیش‌بینی شده است.
* بر اساس برآوردهای سازمان ملل جمعیت ایران حتی حداقل تا سال ۲۰۵۰ میلادی روند افزایشی و تا حدود ۹۵ میلیون نفر افزایش خواهد داشت. بعد از آن اگر سناریوی کاهش رشد جمعیت تحقق پیدا کند جمعیت ایران رو به کاهش خواهد رفت تا آنجا که در سال ۲۱۰۰ به نزدیک ۶۵ میلیون نفر خواهد رسید. این عدد بیش از دو برابر رقمی است که خانم لباف در مصاحبه خود اعلام کرده است.
* در سناریوی رشد متوسط، جمعیت ایران تا سال ۲۰۶۰ میلادی و تا سقف ۱۰۵ میلیون نفر زیاد خواهد شد. بعد از آن با شتاب آرام روند نزولی پیدا می‌کند تا اینکه در سال ۲۱۰۰ میلادی به حدود ۹۹ میلیون نفر می‌رسد.
* در سناریوی افزایش رشد جمعیت، جمعیت ایران در ۸۰ سال آینده رو به افزایش خواهد بود و تا سال ۲۱۰۰ میلادی از ۱۴۳ میلیون نفر خواهد گذشت.
* این ادعا به وضوح بی‌پایه و اساس است و اختلاف بسیار زیادی با برآوردهای معتبر جمعیتی دارد.
* پیش‌بینی قطعی جمعیت ایران در ۸۰ سال آینده غیرممکن است، اما منابع معتبر آماری برآوردهایی درباره جمعیت ارائه می‌کنند. به طور مشخص دفتر جمعیت سازمان ملل متحد پیش‌بینی کرده در پایین‌ترین سناریو جمعیت ۸۰ سال آینده حدود ۶۵ میلیون خواهد بود.
* در این سناریو متوسط نرخ باروری در ۸۰ سال آینده ۱/۴۳ فرزند به ازای هر زن فرض شده است. در آخرین گزارش مرکز آمار در سال ۹۹ میزان باروری کل ۱/۷۱ است.
* بر اساس پیش‌بینی سازمان ملل متحد نسبت جمعیت سالمند به کل جمعیت در سال ۲۱۰۰، بسته به افزایش یا کاهش رشد جمعیت بین ۲۲ تا ۳۹ درصد خواهد بود.
* برآوردهای جمعیتی بر اساس پیش‌بینی نرخ زاد ولد، مرگ و میر و مهاجرت انجام می‌شوند. عوامل دیگری نیز مانند جنگ، بیماری فراگیر، رویدادهای شدید آب‌وهوایی و… روی روند تغییرات جمعیتی موثرند، اما اثر این متغیرها در یک برآورد جمعیتی قابل پیش‌بینی نیست.
