همشهری: با وجود آنکه نانوایان درخواست خود را برای اصلاح قیمت‌ها از تیر‌ماه سال گذشته ارائه داده‌اند اما تعیین نرخ نان همچنان معطل تصمیم وزارت کشور است، این تعلل موجب افزایش 40تا 70درصدی قیمت انواع نان، عرضه چند نرخی و کاهش حجم و کیفیت انوان نان سنتی در برخی نانوایی‌های تهران شده است.
افزایش قیمت یا اصلاح نرخ نان به چالشی بین تشکل‌های صنفی، نانوایان و متولیان تنظیم بازار نان تبدیل شده است. رشد هزینه تمام‌شده تولید انواع نان سنتی به‌دلیل افزایش نرخ دستمزد، حامل‌های انرژی، حمل‌ونقل و خمیر مایه موجب شده با وجود اقدامات دولت برای تثبیت نرخ آرد، دخل و خرج نانوایی‌ها در 2سال گذشته همخوانی نداشته باشد.
سابقه افزایش نرخ
اتحادیه نانوایان سنتی تهران پارسال مستندات افزایش 70درصدی قیمت تمام‌شده تولید نان سنتی را به ستاد تنظیم بازار ارائه کرده، قرار بود نرخ اصلاح شده و جدید نان در بهمن‌ماه پارسال تعیین و به نانوایان ابلاغ شود اما به‌گفته مسئولان تشکل‌های صنفی ذیربط متولیان تنظیم بازار فعلا به پاسکاری مشغولند.
تابلوی جدید قیمت در نانوایی‌ها
اتحادیه نانوایان در شرایطی از انتظار نانواخانه‌ها برای ابلاغ نرخ جدید نان خبر می‌دهد که چندی پیش صدیف بیک‌زاده مدیرکل دفتر امور بازرگانی وزارت صنعت، گفت: دولت تصمیمی برای اصلاح و قیمت نان نگرفته است. ناصر مدیحی، رئیس گشت تعزیرات حکومتی تهران نیز گفت: ستاد تنظیم بازار در استانداری تهران جلساتی برای تعیین قیمت جدید نان برگزار کرده و تصمیماتی در این خصوص گرفته است اما هنوز مصوبه‌ای اعلام نشده است و بنابراین افزایش نرخ نان توسط برخی نانوایی‌ها غیرقانونی است.
آخرین افزایش قیمت نان سنتی مربوط به رشد 45درصدی قیمت‌ها در سال 98است، حالا نانوایان با استناد به رشد شدید هزینه تمام‌شده تولید نان سنتی از ابتدای امسال، درخواست افزایش 100درصدی قیمت‌ها را دارند. در این شرایط، تنور گرانی نان داغ شده و نانوایان نرخ‌های جدیدی را برای عرضه نان به مشتریان تحمیل می‌کنند، تعلل در افزایش رسمی نرخ نان، موجب تعجیل نانوایان در گرانی خودسرانه این خوراک استراتژیک در سبد مصرفی خانوارها شده است.
مشاهدات میدانی خبرنگاران همشهری در برخی نانوایی‌های استان تهران حاکی از گرانی غیررسمی نان، تعیین نرخ‌های دلبخواه و افت کیفیت و وزن چانه خمیر یا جبران هزینه تمام‌شده از طریق افزایش بیشتر قیمت انواع نان با استفاده از افزودنی‌های مجاز مانند کنجد، سیاه دانه، سبوس، سبزیجات و... است.
این روزها نانوایان هر قرص نان لواش با وزن چانه خمیر متغیر را به نرخ 400تا 500تومان، نان بربری ساده 2هزار، بربری کنجدی 3 هزار، سنگک ساده 2هزار و 500، سنگک کنجدی از 3تا 7هزار تومان(براساس میزان کنجد و وزن چانه خمیر) و انواع تافتون به نرخ 650تا 800تومان عرضه می‌کنند. افزایش 40تا 70درصدی قیمت انواع نان سنتی در نانوایی‌های تهران موجب گرم‌ترشدن تنور عرضه چند نرخی آن شده به‌نحوی که قیمت یک نوع نان سنتی مشخص در یک واحد نانوایی در مناطق مختلف شهر تهران تفاوت 100تا 400تومانی دارد. علاوه بر افزایش خودسرانه قیمت‌ها، وزن چانه خمیر انواع نان سنتی نیز کمتر شده و کیفیت نان نیز افت شدیدی را شاهد بوده است.
جغرافیای نانوایی‌ها در ایران
بنابر آمارهای رسمی 83هزار واحد صنفی نانوایی در سطح ایران فعالیت می‌کنند که از این تعداد 24هزار واحد نانوایی آزاد پز هستند و 59هزار واحد صنفی نیز به پخت و عرضه نان با آرد یارانه‌ای و قیمت مصوب ملزم هستند. سرانه کشوری گستردگی واحدهای نانوایی نشان می‌دهد به ازای متوسط هر هزار و 16نفر یک واحد نانوایی در ایران وجود دارد و از نظر پراکندگی نیز کمترین میزان سرانه واحدهای صنفی نانوایی مربوط به گیلان با 600نفر و بیشترین سرانه مربوط به هرمزگان با هزار و 600نفر برآورد شده و سرانه واحدهای نانوایی در تهران نیز به ازای هر هزار و 500نفر یک واحد است.
براساس این آمار به ازای هر 254خانواده ایرانی یک نانوایی در سطح کشور فعالیت می‌کند. افزایش تعداد واحدهای نانوایی آزادپز نسبت به نانوایان یارانه‌ای‌پز در‌حالی است که میزان افزایش قیمت نان سنتی در واحدهای آزادپز به‌مراتب بیشتر از نانوایی‌های یارانه‌ای پز با آرد دولتی است.
گرانفروشی؛ پیامد پاسکاری اصلاح نرخ نان
رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران با پذیرش افزایش خودسرانه انواع نان سنتی در تهران، گفت: با ارائه فهرست هزینه تمام‌شده تولید نان در تیر‌ماه سال گذشته مبنی بر رشد 70تا 80درصدی قیمت تمام‌شده و پذیرش آن در دستگاه‌های دولتی، متولیان تنظیم بازار وعده اصلاح نرخ نان تا بهمن‌ماه سال گذشته را دادند اما درنهایت در اسفند‌ماه 99اعلام کردند رئیس‌جمهوری دستور داده تا قیمت کالاها ازجمله نان افزایش نیابد.
بیژن نوروز مقدم با انتقاد از سرکوب قیمت نان، افزود: در شرایطی که حقوق، مسکن، بن کارگری و سایر مزایا طی 2 سال گذشته افزایش، نرخ خمیر مایه یا کرایه حمل 100درصد رشد داشته و قیمت خوراک کارگر، برق آب و گاز افزایش یافته، مسئولان قصد تثبیت نرخ نان با پرداخت هزینه آن از جیب نانوایان را دارند. به‌گفته او براساس آنالیز قیمت تمام‌شده نان سنتی در سال‌جاری، هزینه تمام‌شده نان قطعا بیش از 100درصد افزایش یافته اما متأسفانه این حجم از تورم هزینه تمام‌شده تولید به نانوا تحمیل شده و مشخص نیست که چرا ستاد تنظیم بازار توپ اصلاح نرخ نان را به زمین کارگروه ملی آرد و نان و استانداری می‌اندازد.
رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران، افزود: با گذشت 20ماه از آخرین اصلاح نرخ نان هنوز هیچ خبری از جبران هزینه تمام‌شده تولید با افزایش نرخ نان نیست، این امر موجب بی‌اعتباری اتحادیه نانوایان نزد اعضا، محاسبه و اعمال افزایش خودسرانه نرخ نان توسط نانوایان شده، به‌نحوی که اکنون برخی واحدهای صنفی، نان لواش را مثلا به نرخ 500تومان عرضه می‌کنند و هرج و مرج قیمتی در بازار نان را شاهد هستیم.
نوروزمقدم، افزود: از بهمن‌ماه سال گذشته مقرر شده تا نرخ جدید نان توسط استانداری تهران استخراج و ابلاغ شود اما با وجود تعیین نرخ، نشست نهایی برای ابلاغ نرخ نان برگزار نمی‌شود، مسئولان اتحادیه نانوایان سرگردان شده‌اند و نانوایان نیز با افزایش خودسرانه قیمت‌ها کار خود را می‌کنند.
او افزود: فشار رشد هزینه تمام‌شده تولید نان بر نانواخانه‌ها به جایی رسیده که دیگر منتظر وعده‌های اتحادیه و مسئولان دولتی برای اصلاح نرخ نمی‌مانند زیرا نانوایان نیز قادر به جبران هزینه تمام‌شده تولید نیستند و چاره‌ای جز تعطیلی یا گرانی خودسرانه نان ندارند. این شرایط مشکلات اتحادیه حتی پس از تصویب و ابلاغ نرخ رسمی نان را نیز دوچندان می‌کند زیرا نانوایانی که به‌دلیل رشد هزینه تمام‌شده تولید برای مدتی مثلا تافتون را به قیمت هزار تومان فروخته حتی درصورت اصلاح و ابلاغ نرخ جدید این نوع نان نیز حاضر به فروش آن به کمتر از این نرخ نخواهند شد.