روزنامه همشهری: سال99 یکی از پرنوسان‌ترین دوره‌های زمانی برای بازار طلا و سکه بود. سکه، فروردین امسال را از کف کانال 6میلیون تومان آغاز کرد و ظرف 6‌ماه به بالاترین نرخ خود تا به امروز رسید. 24مهرماه و همزمان با رسیدن دلار به مرز 30هزار تومان، سکه هم به قله تاریخی 16میلیون‌و460هزار تومان رسید و این رکورد را تا امروز حفظ کرده است.

سکه بعد از این تاریخ روند نزولی خود را آغاز کرد. بالاترین قیمت سکه در طول سه‌ماه زمستان 12میلیون‌و230هزار تومان بود که در تاریخ 3بهمن به‌ثبت رسید. روند صعودی نرخ طلا هم که امسال را با قیمت 631هزار تومان برای هر گرم طلای 18عیار آغاز کرده بود روز 27مهرماه به اوج خود رسید. هرگرم طلای 18عیار در این تاریخ تا مرز یک‌ونیم‌میلیون پیش‌رفت و با قیمت یک‌میلیون‌و488هزار تومان معامله شد؛ قیمتی که دیگر تکرار نشد و طلا هم به مانند سکه در مسیر افت قیمت قرار گرفت. بالاترین رقم به ثبت رسیده برای طلای 18عیار در سه‌ماه زمستان یک‌میلیون‌و213هزار تومان بود که در تاریخ 16دی‌ماه رقم خورد.

عوامل مؤثر بر بازار طلا

بازار طلای ایران همواره تابع ۲فاکتور بهای انس جهانی و قیمت ارز در داخل کشور بوده و سال99 بازه تغییرات این دو فاکتور به‌دلیل شرایط حاکم بر ایران و جهان، بسیار گسترده بود. با شیوع کووید-19 و ایجاد رکود شدید اقتصادی در تمام کشورهای دنیا، گرایش به سرمایه‌گذاری روی طلا تا جایی پیش رفت که بهای انس جهانی به رکورد باورنکردنی 2000دلار هم رسید. البته کشف واکسن از یک‌سو و کنار‌رفتن ترامپ از قدرت در ایالات متحده از سوی دیگر با ایجاد امید به کاهش ریسک‌های اقتصادی و تنش‌های دیپلماتیک تأثیرگذار بر اقتصاد جهانی، بهای انس را در مسیر کاهش قرار داد و تا 1675 در هفته گذشته پایین آورد.

کاهشی که به باور کارشناسان اقتصادی مقطعی است و این فلز گرانبها دوباره در مسیر صعودی قرار خواهد گرفت. میثم رادپور، کارشناس بازار ارز و سرمایه معتقد است: سال1400، قیمت طلا در سطح جهانی وارد یک دوره صعودی جدی خواهد شد و این روند صعودی، آینده قیمت طلا به ریال در بازار ایران را برخلاف اغلب دوره‌های زمانی که تحت‌تأثیر نرخ ارز بود، به قیمت انس وابسته خواهد کرد.

او در توضیح این پیش‌بینی می‌گوید: به اعتقاد من، فلزات گرانبها و به‌ویژه طلا وارد روند صعودی بلندمدت شده‌اند و این ناشی از ورود نظام‌های پولی دنیا به‌ویژه ایالات‌متحده به یک دوره تورمی است که آثار این دوره تورمی بر قیمت کالاهای اساسی و فلزات گرانبها به‌طور خاص تأثیرگذار است. به اعتقاد این کارشناس، افزایش قیمت جهانی فلز زرد در افق یک‌سال آینده، با وجود پیش‌بینی ثبات نسبی در بازار ارز در کشور، قیمت طلا به ریال را در ایران در مسیر افزایشی قرار خواهد داد.

کاهش منابع طلا در جهان و استخراج بیش از 80درصد ذخایر آن، دلیل دیگری است که برخی کارشناسان برای رشد بلندمدت بهای جهانی طلا به آن استناد می‌کنند. با این حال، کاهش ریسک‌های اقتصادی با نتایج مثبت تزریق واکسن کرونا در دنیا نیز عاملی است که می‌تواند تا حدی بر تحقق پیش‌بینی‌ها تأثیرگذار باشد. باید دید تحولات جهانی در کوتاه‌مدت و ظرف 9‌ماه باقی‌مانده از سال2021 کفه نوسانات قیمتی را به کدام سمت سنگین‌تر می‌کند. سال2020 پرنوسان‌ترین دامنه برای بهای انس رقم خورد.

پیش‌بینی نرخ ارز به‌عنوان مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر بازار طلا خود تحت‌تأثیر فاکتورهای دیگری است. نرخ دلار از ابتدای امسال با اعمال سیاست‌های فشار حداکثری از سوی ترامپ افسارگسیخته افزایش یافت و درکنار تحریم‌های نفتی و بانکی و همچنین کووید-19، فشار مضاعفی را بر اقتصاد ایران وارد کرد. روی‌کارآمدن بایدن در آمریکا، با افزایش امید به کاهش فشار تحریم، قیمت دلار را در ایران کاهش داد و آزادسازی منابع ارزی بلوکه شده در دیگر کشورها نیز می‌تواند با افزایش تزریق ارز به بازار از سوی بانک مرکزی قیمت را بیش از این کاهش دهد اما از سوی دیگر بازار ارز ایران با کمرنگ‌شدن تدابیر مسافرتی ناشی از کرونا در سال1400 قطعا با افزایش تقاضا برای ارز مسافرتی مواجه خواهد بود و مشکلات واردات مواداولیه و افزایش قیمت کالاهای وابسته به واردات نیز معضل دیگری است که حل آن مستلزم افزایش تزریق ارز به بازار است.

با این حال به اعتقاد کارشناسان، 1400 احتمالا سال به‌نسبت با ثباتی برای بازار ارز خواهد بود. رادپور در این زمینه می‌گوید: مسئله برجام اگرچه مسائل ساختاری بازار ارز ما را برطرف نمی‌کند و ارز هرسال پابه‌پای تورم، رشد قیمت دارد اما در میان‌مدت می‌تواند با کاهش تنش‌ها و آزادسازی منابع تا حدودی به تثبیت نرخ ارز کمک کند. از دیگر سو، رشد جهانی قیمت کالاهای اساسی به افزایش درآمدهای ارزی ما کمک می‌کند کما اینکه در 10‌ماه گذشته تمام کالاهای اساسی چه حامل‌های انرژی، چه فلزات و چه محصولات کشاورزی گران شدند و به اعتقاد من این گرانی ادامه خواهد داشت. این کارشناس اقتصادی، تورم‌ در نظام‌های پولی دنیا را نیز عاملی می‌داند که باعث می‌شود سرعت کاهش ارزش ریال در مقابل پول‌هایی که خود دچار بحران هستند کمتر شود و این ترمزی در برابر افزایش بی‌رویه نرخ دلار خواهد بود.

تأثیر عامل تقاضا

عوامل تأثیرگذار بر بازار طلا قیمت دلار، بهای اونس و تا حدودی تقاضا در بازار است.تقاضا کاهشی است که بخشی از آن و مشخصا در بخش مصنوعات طلا به افت قدرت خرید خانوارها بازمی‌گردد اما به‌گفته فعالان صنفی در بازار طلا با وجود رکود مطلق در زمینه مصنوعات، تقاضا برای طلای آب‌شده و سکه همچنان وجود دارد.

این نشان می‌دهد در شرایطی که سرمایه‌گذاری در بخش مسکن به‌دلیل قیمت‌های بسیار بالا کاهش یافته و بورس نیز در سالی که گذشت در تحقق رویاهای سرمایه‌گذاران خود چندان موفق نبود و در عین حال نرخ سود بانکی جذابیت سرمایه‌گذاری‌های بانکی را کاهش داده، طلا همچنان برای حفظ ارزش سرمایه‌های خرد مورد توجه است و بعید است افزایش قیمت تقاضا را از حد موجود پایین‌تر بیاورد.

برایند عملکرد عوامل تأثیرگذار در نرخ طلا و سکه چشم‌اندازی صعودی در بازار فلز زرد در ایران را ترسیم می‌کند که گرچه در حد و مرز آن توافقی وجود ندارد اما به‌نظر می‌رسد نمی‌توان در صحت تحقق آن تردید داشت.