شرق: اظهارات و شعر‌خوانی رئیس‌جمهور ترکیه علیه تمامیت ارضی کشور که به مناسبت حضور در رژه پیروزی ارتش جمهوری آذربایجان در رویارویی با ارمنستان به باکو سفر کرده بود، واکنش‌های متفاوتی به دنبال داشت.
هر‌چند این نخستین‌بار نیست که اظهارات و مواضع مداخله‌جویانه و تحریک‌آمیز اردوغان بیان می‌شود و موارد مشابه و متعددی از این‌گونه سخنان بی‌مبنا و هیجانی او می‌توان سراغ گرفت، اما در واقع سخنان اخیر او را می‌توان ناشی از شکست‌های اخیر ترکیه مانند کاهش ارزش لیر و کاهش تولید سرانه ملی و البته مشکلات داخلی حزب عدالت و توسعه دانست.
آنچه در این موضوع مهم است، لزوم چابکی و سرعت عمل مسئولان در پاسخ به این‌گونه سخنان از طرف هر شخص و دولتی است که در ماجراجویی اردوغان با احضار سفیر ترکیه به وزارت امور خارجه، اقدامات قانونی و رسمی در اعتراض به این اقدام غیر‌قابل‌دفاع صورت گرفت.
فراتر از تحلیل و تفسیر ماهیت و انگیزه‌های شروع جنگ آذربایجان و ارمنستان و نقش قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در شعله‌ورشدن آتش جنگ که در جای خود مهم است و در فرصتی دیگر به آن می‌پردازیم، آنچه اهمیت دارد و ضرورت توجه به آن برجسته و معتبر است، نوع واکنش‌ها و برخوردهایی است که در سطح رسانه‌ای و فضای مجازی و در بین گروه‌ها و لایه‌های جامعه در اعتراض به این اقدام صورت گرفته است که نشان می‌دهد ایران و جامعه ما نه‌فقط یک دولت- ملت در سطح منطقه که یک تاریخ غنی و سراسر غرور و افتخار است که با وجود بحران‌ها و تحریم، تفاوت‌های فرهنگی و تمایز‌های قومیتی، اجازه تعدی و تعرض به تمامیت ارضی و فکری و هویتی ایران را به هیچ کشوری نمی‌دهد.
تجربه جنگ هشت‌ساله که به‌درستی از آن به‌عنوان دفاع مقدس یاد می‌کنیم، نشانه و نماد دلاوری‌های یکی از کهن‌ترین فرهنگ‌های جهان یعنی ایران است که امروز به ضرب تحریم دشمنان با انواع و اقسام گرفتاری‌ها روبه‌رو شده است.
اما به پشتوانه فرهنگی کهن، مردانی غیور و زنانی دلیر، برگرفته و وامدار فردوسی بزرگ، به گوش جهان می‌سراید که چو ایران نباشد تن من مباد. هر‌چند اردوغان سخنانی بر‌خلاف حقوق بین‌الملل و واقعیت‌های تاریخی بر زبان راند و صرفا بر اساس هویت‌گرایی احساسی و هیجانی اقدامی را صورت داد، اما بدون شک این مواضع با پاسخ محکم و قاطع ایران مواجه می‌شود.
ایران به‌عنوان دیرپاترین دولت-ملت منطقه امروز به‌عنوان قدرت منطقه‌ای به نقطه امید و اتکای ملت‌های منطقه بدل شده است که در برابر هر‌گونه تجاوز، تعدی و زیاده‌گویی مقتدر و مظلوم می‌ایستد؛ امنیت را در ناامنی جست‌وجو نمی‌کند و منطقه را جولانگاه و میدان رقابت قدرت‌های جهانی نمی‌داند؛ از منطق، خرد و تعامل استقبال می‌کند و برای تحکیم آن، بارها و بارها چه در سیاست‌ها و چه در اقدامات تلاش کرده است.
با‌این‌حال در برابر بدخواهی و بدسگالی دشمنان این آب و خاک و برای دفاع از وطن و تمامیت ارضی خود، هیچ‌گونه اهمالی نمی‌کند. این روزها که به نخستین سالگرد شهادت فرزند ایران، سردار قاسم سلیمانی که به دست نادان‌ترین رئیس‌جمهور آمریکا به شهادت رسید نزدیک می‌شویم، ضرورت دارد که راهبرد، هدف و آرمان اصلی شهید سلیمانی را چه دوستان و مدافعانش و چه دشمنان و مخالفانش باز‌خوانی کنند.
سیاست سلیمانی که همان درایت و دکترین نظام و ایران اسلامی بود، بر مودت و دوستی در عین غیرت و حساسیت، تعامل‌گرایی مبتنی بر همکاری منطقه‌ای و حمایت از امنیت کشورهای همسایه مبتنی است که متضمن نوعی جوانمردی سیاسی هم هست.
در جریان کودتای ترکیه، مواضع مسئولان نظام و تأکید بر حمایت از دولت قانونی ترکیه در برابر کودتا‌گران می‌تواند نمونه درس‌آموزی برای این جوانمردی و اخلاق سیاسی باشد. شرایط سیاسی منطقه و افزایش تحرکات تجزیه‌طلبانه بیش از ایران، ترکیه را تهدید می‌کند.
بنا‌براین حسن هم‌جواری و عدم دخالت در امور داخلی کشورهای همسایه، در کنار تقویت رویکرد‌های تعاملی و مشارکتی می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری و مبارزه با این‌گونه اقدامات شکست‌خورده باشد که با حمایت مالی، لجستیکی و فکری اسرائیل و آمریکا از زبان همسایگان ما بیان می‌شود. ترک، کرد، بلوچ و فارس، سنی و شیعه، مسیحی و مسلمان همه جزئی از پیکره یکپارچه ایران هستند. آذربایجان و سبلان پاره‌های تن ایران‌‌اند همان‌طور که کردستان و سیستان دردانه‌های وطن هستند. همه قومیت‌ها و همه زبان‌ها و فرهنگ‌ها بخشی از حریم ایران هستند. آقای اردوغان، ما به دفاع از حریم حرم شهره هستیم از تکفیری‌ها بپرس!
تورج فرهادی- شهردار منطقه ۶ تهران