روزنامه شرق: «نوادا»، «جورجیا»، «پنسیلوانیا» و ده‌ها ایالت دیگر از ایالات متحده آمریكا در سه روز گذشته به نوشته‌های ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی راه باز کرده و تعداد آرای الکترال آنها به آرای یکی از دو کاندیداهای مهم انتخابات ریاست‌جمهوری آمریكا اضافه یا کم شده است؛
بی‌شک این اولین‌بار است که تا این اندازه انتخابات آمریكا در ایران و در بین کاربران فارسی‌زبان شبکه‌های اجتماعی به موضوعی بحث‌برانگیز و دغدغه روز و شب آنها تبدیل شده است. در سمت دیگر و خارج از این شبکه‌های اجتماعی نیز متغیرهای مالی اقتصاد ایران مانند نرخ ارز، شاخص بورس و...
در این چند روز بارها شاهد تغییر بودند و این نشان از اثرگذاری این انتخابات بر زندگی ایرانیان دارد. اما این اثرگذاری تا چه اندازه واقعی بوده و این میزان توجه در شبکه‌های اجتماعی در زندگی عادی و روزمره ایرانیان هم جا باز کرده است؟ نگاه ایرانیان به انتخابات ایالات متحده آمریكا چگونه است و این کارزار پرچالش سیاسی چه درصدی از جامعه ایران را به واکنش و توجه واداشته است؟ علاوه بر این، جامعه ایران چه نگاهی به این انتخابات دارد و موفقیت خود را در پیروزی کدام‌یک از این کاندیداها می‌داند؟
نگاه طنازانه به جدی‌ترین انتخابات آمریكا
واکنش‌های طنز ایرانیان به مهم‌ترین و جدی‌ترین انتخابات چند دهه گذشته آمریكا، بی‌شک کتمان‌ناپذیر است و این نگاه طنازانه حتی در شبکه‌های اجتماعی هم شهرتی جهانی پیدا کرده است؛ برای مثال ویدئویی از تنبک‌نوازی دو نوازنده ایرانی در دو روز گذشته، بارها در توییتر فعالان سیاسی مهم آمریكا بازنشر شده است. این ویدئو با نگاهی طنز، به کندبودن روند شمارش آرا در ایالات نوادا اشاره دارد. علاوه بر این، چندین ویدئوی دیگر از فیلم یا سریال‌های ایرانی هم در چند روز گذشته به توییت‌های پر‌بازدید شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده که بازهم نگاهی طنز به روند برگزاری یا شمارش آرای انتخابات آمریكا دارد. واکنش ایرانیان حالا از محفل‌های سیاسی پا را فراتر گذاشته و به گروه‌های طنز و غیرجدی هم راه باز کرده است. در زیر فقط چند نمونه از این واکنش‌ها و نوشته‌ها آورده شده است:
-در‌حالی‌که شما اسم تمام ایالت‌های آمریکا و تعداد رأی الکترال‌هاشون رو بلدید، ١۶ میلیون آمریکایی معتقدند شیرکاکائو را از گاوهای قهوه‌ای‌رنگ می‌دوشن.- من جای ترامپ بودم و تقلب دموکرات‌ها رو می‌دیدم، قفل در کاخ سفید رو عوض می‌کردم و کلیدشو به هیشکی نمی‌دادم.
-میگن برای اینکه خبر بد را یهویی به ترامپ ندن، زنگ‌زدن گفتن پنسیلوانیا حالش بده بردنش بیمارستان.
-الان صاحب این ساندویچ بمبی‌های چرک یه قلم و کاغذ دستشون گرفتن و دارن تند‌تند اسم ایالت‌های آمریكا رو با یه پسوند پنیری و مخصوص به منوشون اضافه می‌کنند.
-الان ترامپ داره لامپ دستشویی اتاق بیضی رو باز می‌کنه و می‌گه اینو از سرمایه شخصی خریده بودم.
-الان خود ترامپ بخواد ببینه چند‌چنده، زنگ می‌زنه از ایرانیا می‌پرسه.
-بایدن داره اختلاف را زیاد می‌کنه. همین‌طوری پیش بره، رأی الکترال ایالت‌های پنسیلوانیا و جورجیا مثل بازیای آخر پرسپولیس، تدارکاتی می‌شه.
-اصلا فکرش رو نمی‌کردم یه روزی استرس رأی‌های کارولینای شمالی رو هم داشته باشم.
-تا دیروز بجنورد و بیرجند رو قاطی می‌کردین، الان برای من نوادا و پنسیلوانیا می‌کنید؟
-یعنی حاضرم شرط ببندم آمریکایی‌ها الان دارن چرت بعد نهارشون را می‌زنن بعد ما نشستیم پای سیستم نتایج لحظه‌ای می‌بینیم.
-رفتم سوپرمارکت، یه هزاری گذاشتم رو میز گفتم چهار تا ردبول بده و یه بسته مارلبوروی تاچ، بقیشم مال خودت. گفت هنوز آرای نوادا رو نشمردن، برو یه ساعت دیگه بیا.
-امیدوارم ایرانیا این اسم‌های جدیدی که از ایالت‌های آمریکا یاد گرفتن رو در آینده روی بچه‌هاشون نذارن. فکر کن تو خیابون بشنوی میگن پسرم پنسیلوانیا تو خیابون نرو، ویسکانسین جان دست منو ول نکن، پول ندارم واست اسباب‌بازی بخرم میشیگان من، شلوغ نکن داکوتا.
-من هنوز فرق بیرجند، بجنورد، بروجرد، بروجن، جاجرود و... رو نفهمیدم چی به چیه!؟ اما قشنگ می‌دونم که میشیگان در شمال ایندیانا و اوهایو واقع شده و فلوریدا در جنوب جورجیا. حتی می‌دونم نبراسکا در جنوب داکوتای شمالی است.
-سازمان تاکسی‌رانی اعلام کرد که تاکسی‌های زرد‌رنگ مخصوص تحلیل انتخابات آمریکا و تاکسی‌های سبز‌رنگ برای تحلیل تکنیکال مسائل بورسی آماده خدمات‌رسانی به مردم هستند.
این واکنش‌های طنز البته در روزهای گذشته بارها در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شده و حتی در محافل سیاسی و برخی رسانه‌ها هم مورد توجه قرار گرفته است. «احمد زیدآبادی» هم در نوشته‌ای طنز به این میزان از توجه ایرانیان به انتخابات آمریكا واکنش نشان داده و از فردی نوشته که با دقت و جزئیات آرای ایالات مختلف آمریكا را تحلیل و پیگیری می‌کند، اما اطلاعی از محل جغرافیایی شهرهای بجنورد، بیرجند و جاجرود ندارد.
نظرسنجی‌ها درباره نگاه ایرانیان به انتخابات آمریكا چه می‌گوید؟
در چند روز گذشته یک موضوع پرتکرار در برخی رسانه‌های فارسی‌زبان و همچنین در فضای کلی شبکه‌های اجتماعی، علاقه ایرانیان به ترامپ بوده است و فضا به‌گونه‌ای تصویر شده که ایرانیان بیشتر به پیروزی نامزد حزب جمهوری‌خواه علاقه دارند.
اگرچه قضاوت درباره نگاه ایرانیان به فضای سیاسی آمریكا کار آسانی نیست و به‌راحتی نمی‌توان درباره آن نظر قطعی داد، اما دست‌کم دو نظرسنجی مهم نشان می‌دهد که نگاه غالب به سمت ترامپ نبوده است. به عبارت دیگر، نتایج نظرسنجی شرکت آمریکایی گالوپ و همچنین مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) تا اندازه‌ای با آنچه برخی رسانه‌های فارسی‌زبان القا می‌کنند و همچنین فضای برخی شبکه‌های اجتماعی مانند توییتر همخوانی ندارد.
آخرین نظرسنجی گالوپ می‌گوید میزان حمایت و همراهی ایرانیان با سیاست دولت آمریكا در قبال ایران به‌طور چشمگیری کاهش یافته و در سمت دیگر یکی از نتایج ایسپا می‌گوید درصد بالایی از مردم ایران چندان توجهی به انتخابات آمریكا ندارند و آنها هم که این انتخابات را پیگیری می‌کنند، پیروزی نامزد حزب دموکرات را به صلاح منافع مردم ایران می‌دانند.
انتخابات آمریكا؛ موضوع اصلی کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی
«محمد رهبری»، پژوهشگر حوزه شبکه‌های مجازی و نویسنده کتاب «شبکه‌های اجتماعی مجازی و آنومی‌های مجازی در ایران» است. او در دو روز گذشته فضای شبکه‌های اجتماعی و رفتار کاربران ایرانی را رصد کرده و معتقد است انتخابات آمریكا در این دو روز به مهم‌ترین موضوع تبدیل شده و این توجه مابازای بیرونی هم دارد.
وی در پاسخ به این پرسش که انتخابات آمریكا تا چه اندازه به دغدغه کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده، می‌گوید: «مهم است که در همین ابتدا بدانیم مطابق با نظرسنجی‌ها، 40 تا 50 درصد ایرانیان هم در تلگرام و هم در اینستاگرام فعالیت دارند و بنابراین اگر موضوعی در تلگرام و اینستاگرام به موضوع اصلی تبدیل شود، گویی در میان این تعداد از ایرانیان به مسئله اصلی تبدیل شده است. این موضوع به ایرانیانی که در این شبکه‌ها فعال نیستند نیز قابلیت تعمیم دارد و می‌توانیم ادعا کنیم موضوع انتخابات آمریکا، برای اکثر ایرانیان مهم‌ترین موضوع در روزهای گذشته بوده است».
این پژوهشگر حوزه شبکه‌های مجازی در ادامه از میزان توجه کاربران ایرانی در دو روز گذشته به انتخابات آمریكا می‌گوید: «واقعیت این است که در چند روز گذشته، انتخابات ریاست‌جمهوری آمریكا در این شبکه‌ها و به‌خصوص در توییتر به موضوع اصلی در بین کاربران ایرانی تبدیل شده است. برای مثال، در توییتر در دو روز گذشته هشتگ‌های «انتخابات آمریكا»، «بایدن»، «ترامپ» و... به هشتگ‌های اصلی توییتر فارسی تبدیل شده‌اند.
در تلگرام و اینستاگرام هم شرایط به همین صورت است. در تلگرام چندصدهزار مطلب منتشر شده که این مطالب شاید چند‌صد میلیون بار هم دیده شده‌اند. البته معنای چنین اعدادی این نیست که 200 میلیون نفر یک مطلب را دیده‌اند، بلکه ممکن است یک فرد چندین مطلب مختلف را دیده باشد، اما این اعداد و آمار به‌خوبی میزان توجه ایرانیان فعال در شبکه‌های اجتماعی را نشان می‌دهد».
اما آیا این حجم از توجه ایرانیان به انتخابات آمریكا در شبکه‌های اجتماعی، نشانگر توجه در کف جامعه و بین همه اقشار هم هست؟ او در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «با این توضیحات و اطلاعات می‌توان گفت در درجه اول انتخابات آمریكا در دو روز گذشته به موضوع اصلی شبکه‌های مجازی ایرانیان تبدیل شده است. نکته دوم که باید مدنظر داشت، این است که بسیاری از ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی فعال هستند و بنابراین می‌توان نتیجه گرفت موضوع انتخابات آمریكا برای بسیاری از ایرانیان موضوع مهمی بوده است.
درست است که این اتفاق و توجه‌ها در شبکه‌های اجتماعی بوده، اما مابازای بیرونی هم داشته است. تغییرات قیمت سکه و دلار که اخبار آن مرتب منتشر می‌شود، نشان می‌دهد به همان میزان که در شبکه‌های اجتماعی این انتخابات دغدغه کاربران ایرانی بوده، در فضای بیرونی هم تغییراتی را رقم زده است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که انتخابات آمریكا نه‌تنها در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی برای ایرانیان مهم بوده، بلکه در جامعه و فضای بیرونی نیز تأثیرگذار بوده است».
او در ادامه به واکنش‌های طنز ایرانیان به این انتخابات اشاره می‌کند و آن را نشانه توجه اقشار مختلف جامعه به این رویداد سیاسی می‌داند: «داده‌هایی که پیش از این مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) منتشر کرده است، نشان می‌دهد اکثر جوانان در شبکه‌های اجتماعی فعال هستند و بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که انتخابات آمریکا برای جوانان اهمیت داشته است. علاوه بر این، نوشته‌های طنز درباره این انتخابات هم این‌روزها در گروه‌های غیرسیاسی هم دست‌به دست می‌شود که همه اینها نشانه است؛ نشانه اینکه این انتخابات در سطوح مختلف جامعه اهمیت پیدا کرده یا دست‌کم برای مردم جذابیت دارد».