اين روزها وقتي فردي در فاميل دچار بيماري‌هاي سختي مثل سرطان و. . . مي‌شود، مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها از روزگار خود مي‌گويند كه اين‌قدر بيماري‌ها زياد و عجيب و غريب نبودند و علتش را خورد و خوراك‌هاي سالم مردم مي‌دانند! مسلما سال‌ها پيش گوشت، مرغ و ماهي هورموني و سرب‌دار در بازار اين‌قدر رواج نداشت، همه‌چيز به صورت طبيعي رشد مي‌كرد و سالم بود
شايد از زرشك‌پلو و مرغي كه پاي ثابت مجالس عزا و عروسي‌مان است تا ماست و ترشي كنار غذاي‌مان و حتي ميوه‌هاي مختلفي كه با هم مصرف مي‌كنيم، همگي باعث اختلال سلامت‌مان شده‌اند. شايد بسياري از غذاهايي كه شما در يك سفره كنار هم مي‌چينيد، سلامتي‌تان را تهديد كند و ميل كردن آنها با يكديگر در يك وعده هيچ خوشايند نباشد. در ادامه دكتر عليرضا عباسيان، متخصص طب سنتي به شما خواهد گفت براي خوردن خوراكي‌هاي مختلف بهتر است چه نكاتي را رعايت كنيد و از خوردن كدام مواد غذايي با هم خودداري كنيد تا بدني سالم‌تر و زندگي شاداب‌تر داشته باشيد.
از زرشك‌پلو با مرغ تا باقالي‌پلو با ماهي
از مهماني‌هاي رسمي تا جمع‌هاي خودماني، زرشك‌پلو با مرغ مي‌تواند زينت سفره ايراني باشد؛ خوش‌خوراك است و كمتر كسي پيدا مي‌شود كه اين غذا را دوست نداشته باشد. اما مي‌گويند زرشك‌پلو گزينه مناسبي براي همراهي مرغ نيست! بااينكه از ديدگاه طب سنتي تمام گوشت‌ها طبع گرمي دارند، اما در اين ميان ماهي از همه سردتر است و بعد از آن مرغ قرار دارد كه طبعش نسبتا خنك است، بنابراين همراهي مرغ با زرشك كه طبع سردي دارد، باعث سردتر شدن طبع مرغ شده و مي‌تواند هضم غذا را براي بدن سخت‌تر كند، پس بهتر است در خوردن چنين غذايي زياده‌روي نكنيد يا زعفران را چاشني كار كنيد.
همچنين باقالي‌پلو با ماهي در عين خوشمزه بودن، تركيب چندان مناسبي نيست چراكه باقالي نفخ زيادي ايجاد مي‌كند و ماهي هم در ميان گوشت‌ها سردترين طبع را دارد و رطوبت ايجاد مي‌كند. ازآنجا كه رطوبت پايه به وجود آمدن نفخ است، خوردن باقالي نفاخ همراه ماهي مي‌تواند فرد را دچار باد شكمي كند، البته اگر به خوردن چنين غذايي علاقه داريد، بهتر است ابتدا ماهي را در سسي از روغن كنجد و ادويه آويشن و نهايتا مقداري آرد خوابانده و بعد سرخ کنید تا طبعش متعادل شود. درضمن بعد از خوردن اين غذا خرما ميل كنيد تا مزاج‌تان به هم نريزد و به‌اصطلاح سردي‌تان نشود!
بهترين همراه غذا
اگر سر سفره غذا هم ماست باشد و هم سالاد، كدام را انتخاب مي‌كنيد؟ شايد هم انتخابي در كار نباشد و هر دو را امتحان كنيد، اما خوب است بدانيد از نظر طب سنتي بهترين و ايده‌آل‌ترين كار اين است كه هر غذا، نوشيدني و چاشني به‌تنهايي خورده شود يا همراه با مصلحاتش مصرف شود تا مزاج فرد را دچار اختلال نكند، مثلا براي همراهي غذا سبزي‌ها به‌خصوص ريحان، ترخون و تره كه طبع گرمي دارند بهترين گزينه هستند. سالاد و ماست، هر كدام به صورت جداگانه، بهتر است به‌عنوان ميان‌وعده استفاده شوند و حداقل يكي، دو ساعت قبل از غذاي اصلي خورده شوند.
در ضمن يادتان باشد اگر براي همراهي غذا ترشي را انتخاب مي‌كنيد يا غذاي‌تان حاوي آبليمو است، از خوردن ماست و لبنيات همراه آن صرف‌نظر كنيد، كلا طب سنتي درهم خوري را منع كرده چراكه مواد غذايي مختلف به شيوه‌هاي مختلفي در معده پخته مي‌شوند، به عبارت ديگر مواد غذايي مختلف متابوليسم‌هاي متفاوتي دارند و آنزيم‌هاي متفاوتي براي هضم هر كدام‌شان نياز است، امكان دارد آنزيم هضم يكي، مُخِل هضم ديگري باشد. براي همين گفته شده مواد مختلف هم‌زمان با هم خورده نشوند.
برخي مواد از لحاظ مزاجي با يكديگر تداخل دارند و بر هم اثر منفي مي‌گذارند مثلا ماست و ترشي طبع بسيار سردي دارند و خوردن اين مخلفات با غذا يا حتي به‌تنهايي توصيه نمی‌شود و اگر هم‌زمان با هم خورده شوند، سردي‌شان دوچندان شده و فرد را اذيت مي‌كنند. اگر دوست داريد همراه غذا ترشي ميل كنيد، بهتر است دقت كنيد كه دچار سوءهاضمه نباشيد، ضمن اينكه از ترشي‌هايي كه حاوي ميوه‌هاي گرم مثل سير، انبه، گياه كبر و. . . يا ادويه‌هاي گرم مثل سياه‌دانه، فلفل و دارچين و. . . هستند، استفاده كنيد.
تن‌ماهي را با تخم‌مرغ نخوريد
حتما شما هم تا به حال يكبار روي تن ماهي‌تان تخم‌مرغ شكسته‌ايد! يا شايد عادت داريد نيمروي‌تان را با نان و پنير ميل كنيد، يا مخلوطي از گوشت گوسفند و گوساله را در خورش‌هاي‌تان بريزيد اما خوب است بدانيد هيچ‌كدام از اينها نه‌تنها تركيبات خوبي نيستند كه حتي طب سنتي آنها را منع كرده است. درحقيقت غذاهاي مختلف در طب سنتي به دسته‌هاي مختلفي تقسيم شده‌اند كه در آن ميان خوردن سه دسته از غذاها با هم به‌شدت منع شده: لبنيات، تخم‌مرغ و گوشت‌ها. يعني هيچ‌كدام از اين غذاها را (دو به دو يا هر سه را با هم) مصرف نكنيد چون هركدام از آنها يك غذاي كامل هستند، حتي براي مرينيت (مزه‌دار) كردن ماهي و بعضي گوشت‌ها آنها را در تخم‌مرغ نخوابانيد.
ماست و ماهي، يك تركيب نامناسب
از قديم گفته‌اند ماست را با ماهي نخوريد كه كك و مك مي‌آوريد، اما آيا اين ادعا واقعا درست است؟!
طب سنتي چهار مرحله هضم را براي غذاها تعریف می‌کند و درنهايت معتقد است غذا با گذراندن اين مراحل هضم تبديل به بافت‌هاي بدن يعني پوست، گوشت، خون و… مي‌شود. اگر اين مراحل هضم كامل و درست نباشند، اين غذاها باز هم تبديل به بافت‌هاي بدن مي‌شوند با اين تفاوت كه بافت خوب، سالم، كامل و شفافي كه بايد، به وجود نمي‌آيد مثلا پوستي درست مي‌شود كه كدر است و به زيبايي و شفافي يك پوست سالم نيست. اين اتفاق به خاطر فضولاتي است كه در بافت باقي مانده و مراحل هضم به خوبي طي نشده است.
نكته ديگري كه در اين ميان نبايد فراموش كرد اين است كه هرچه غذا طبع سردتري داشته باشد، بیشتر مشكل‌ساز مي‌شود. خوردن ماست كه طبع سردي دارد، همراه ماهي كه آن هم در ميان گوشت‌ها سردترين طبع را دارد، باعث توليد خلط خام زيادي در بدن مي‌شود و درنهايت بافت‌هاي تازه بدن- آن‌طور كه بايد و شايد- زيبا، شفاف و سالم نخواهند بود.
چاي را با چي بخوريم؟
دقت كرده‌ايد زمستان‌ها چقدر چاي و دارچين مي‌چسبد؟ تابستان‌ها هم چاي و آبليمو يا چاي و نعناع حسابي تر و تازه‌مان مي‌كند، اما به نظرتان بهترين چاشني چاي چيست؟ اصلا بهتر است چاي سياه بنوشيم يا چاي سبز؟ شايد هم قهوه گزينه بهتري براي نوشيدني‌هاي درطول روزمان باشد.
به تشخيص طب سنتي، چاي سياه طبع نسبتا سردي دارد و مصلحش براي افراد گرم‌مزاج شير است، درواقع اين افراد بايد چاي را در شير دم كنند، شيرچاي يك نوشيدني خوش‌طعم و مقوي است اما مصلح چاي سياه براي كساني كه طبع سردي دارند ادويه‌هاي گرم مثل زنجبيل، دارچين، هل و زعفران است.
برعكس چاي سياه، طبع چاي سبز و قهوه، گرم و خشك است و نياز به مصلح دارند. از آنجا كه قهوه و كاكائو در مناطق گرمسير و بسيار مرطوب رشد مي‌كنند، مصرف اين خوراكي‌ها براي ساكنان همين مناطق بسيار مناسب است چراكه باعث مي‌شود كمي بدن‌شان خشك شود و دچار بيماري‌هاي رطوبتي نشوند، اما در منطقه‌اي كه كشور ما در آن واقع شده و بيشتر نقاطش كويري است، خوردن بيش از حد اين مواد مي‌تواند باعث اختلال شود. همچنين افرادي كه خشك‌مزاج يا گرم‌مزاجند اصلا نبايد در مصرف چاي سبز و قهوه زياده‌روي كنند زیرا با مشكلاتي مثل يبوست، خشكي و خارش پوست و. . . مواجه خواهند شد.
البته اگر بخواهيد نوشيدني درست كنيد كه با همه طبع‌ها سازگار باشد، توصيه مي‌كنيم اين نوشيدني هندي را امتحان كنيد، چاي را با شير، زنجبيل و قدري عسل دم كنيد. به اين ترتيب كه به‌ازاي هر يك ليوان شير، يك قاشق مرباخوری سرخالي چاي خشك، نصف قاشق مرباخوري پودر زنجبيل يا به اندازه دو بند انگشت زنجبيل تازه و يك قاشق مرباخوري عسل را مخلوط كرده و روي شعله ملايم بگذاريد تا به‌تدريج جوش بيايد و چاي رنگ بيندازد. اين نوشيدني به‌خاطر زنجبيل كلسيم خوبي دارد و با تحريك عروق خوني دستگاه گوارش، جذب كلسيم را افزايش مي‌دهد.
يك نوع ميوه لطفا
متخصصان طب سنتي معتقدند خوردن چند نوع ميوه با هم خوب نيست و بهتر است فرد يك نوع ميوه ميل كند، البته مصرف هم‌زمان ميوه‌هايي مثل پرتقال و نارنگي كه از يك خانواده هستند مشكل كمتري ايجاد مي‌كند اما خوردن خيار به تنهايي، به‌خصوص در فصل سرد مي‌تواند باعث مشكلاتي مثل نفخ و سوءهاضمه و در معده‌هاي مرطوب باعث ترش كردن، رخوت و سستي، خواب‌آلودگي و اختلال حافظه شود. يكي از ساده‌ترين و البته معمول‌ترين مصلح خیار، نمك است.
مثلا موز كه مي‌تواند يبوست ايجاد كند، بهتر است به صورت حلقه‌حلقه، مقداري عسل يا شكر روي آن ريخته و ميل شود يا بعد از خوردن آن مقداري نمك ميل شود.
ماست و خيار در زمستان؛ ممنوع
ماست و خيار كه اين روزها پاي ثابت مهماني‌هاي‌مان است قبلا به‌عنوان يك تجویز طبي، در همين منطقه آب و هوايي ايران مورد استفاده قرار می‌گرفت اما مصرف آن در تمام فصول رایج نبوده است، بلكه در تابستان‌ها آن هم به‌عنوان يك غذا مصرفش توصيه مي‌شده و هاضم آن (موادي كه به هضم كمك مي‌كنند) آويشن، زنيان و نعناع است و مصلحش مرباي زنجبيل يا ساير مرباهاي گرم مثل مرباي هويج (كه داخل ماست مي‌ريزند). ماست و خيار و آبدوغ خيار در مناطقي مثل كرمان، سمنان، يزد و… كه آب و هواي گرم و خشكي دارند و مردم در تابستان دچار كمبود مايعات مي‌شوند به‌عنوان ناهار يا شام مصرف مي‌شد
اين خوراك سبك را با مقداري كشمش و گردو همراه مي‌كردند تا كمي طبعش گرم‌تر شود البته استفاده از هر خوراكي در مناطق مختلف متفاوت و وابسته به محصولات كشاورزي همان منطقه بوده است، اما به هر حال مصرف هر خوراكي جايگاه مشخصي داشته و همه چيز با امروز كه مردم در تمام فصول همه نوع خوراكي و ميوه‌اي مصرف مي‌كنند متفاوت بوده است. قديم‌ها هر فصلي ميوه خاص خودش را داشت و مردم فقط ميوه‌هاي همان فصل را مي‌خوردند به همين خاطر دچار اختلالات طبعي و مزاجي نمي‌شدند اما امروز در تمام فصول همه نوع ميوه و خوراكي در دسترس است، بنابراين به توصيه پزشكان بايد مواد غذايي را گزينشي و آگاهانه مصرف كنيم.