روزنامه فرهیختگان در گزارشی به درآمدهای نجومی بازار کنکور در ایران پرداخته است.
برای ورود به بحث شاید درست باشد از پایه اول ابتدایی دانش‌آموزان چرتکه بیندازیم تا روز قبل کنکور و همایش‌ها و کلاس‌ها و... اما عدم‌ثبات اقتصادی کشور و نوسانات عجیب چنین اجازه‌ای را نمی‌دهد، بنابراین برای چرتکه‌اندازی هزینه‌ها از پایه پیش‌دانشگاهی شروع می‌کنیم. مدارس دولتی را هم فاکتور می‌گیریم و مدارس غیرانتفاعی را مدنظر قرار می‌دهیم، بالاخره خیلی بعید است دانش‌آموزی که چند ده‌میلیون هزینه کلاس کنکورش می‌کند، دوران تحصیلش را در مدرسه دولتی سپری کرده باشد. اگر هم باشد استثناست و قابل‌بررسی نیست. طبق اعلام مجتبی زینی‌وند، رئیس سازمان مدارس غیردولتی، نرخ مصوب شهریه دریافتی مقطع متوسطه دوم به استثنای پیش‌دانشگاهی 15میلیون تومان است.
شهریه مصوبی که همین صداوسیمای خودمان هم بارها با دوربین مخفی و... آن را نفی و نقد کرده و به مدارس مختلف سرکشی کرده است و مشخص شده دریافتی‌ها خیلی بیشتر از این مبالغ مصوب است. با این حال و با توجه به اینکه نرخ مصوب پیش‌دانشگاهی اعلام نشده است، با توجه به تجربه و البته پرس‌و‌جو از دوستانی که در این مدارس مشغول تحصیل بوده‌اند و حالا هم دوستان و اقوامی دارند که در این مدارس درحال تحصیلند، 20 میلیون تومان هزینه‌ای است که می‌توان به‌عنوان میانگین بین شهریه‌های ۵۰-۴۰ میلیون تومان و بالاتر و پایین‌تر انتخاب کرد.
بعد از شرکت در کلاس‌های درسی مدارس و استفاده از دانش معلمان، اولین گزینه مکملی که دانش‌آموزان و خانواده‌ها برای تقویت فرآیند آموزشی به آن فکر می‌کنند، کلاس‌های مکمل است که گاه از سوی مدارس تعبیه و تشکیل می‌شود و گاهی هم از سوی آموزشگاه‌های خارج از مدارس. این نوع کلاس‌ها در دو دسته عمومی و خصوصی قابل‌دسته‌بندی هستند؛ کلاس‌های عمومی که معمولا جمعیتی حدود 20 تا 100 نفره دارند و با این تعداد دانش‌آموز تشکیل می‌شوند. البته این بازه عددی به خاطر این است که شهرت معلم و استاد و البته آموزشگاه برگزارکننده کلاس‌ها در آن اثرگذار است. سوای تعداد، در اعلام هزینه کلاس‌ها هم این موضوع مهم است که استاد برگزارکننده چه کسی است و به همین خاطر هزینه این کلاس‌ها برای دروس خصوصی بین یک‌میلیون و 500هزار تومان تا چهارمیلیون تومان متغیر است و برای دروس عمومی هم این مبلغ بین 500 تا دومیلیون تومان تغییر می‌کند.
این دسته از کلاس‌ها هم پیرو همان دسته اول اما به صورت خصوصی هستند. بسیاری از خانواده‌ها به اصطلاح برای دریافت کیفیت بالاتری از خدمات یا هر دلیل دیگری، به جای کلاس‌های عمومی، از کلاس‌های خصوصی استفاده می‌کنند. کلاس‌های خصوصی نرخ ثابتی ندارند و شهرت استاد اولین و اصلی‌ترین معیار تعیین هزینه آنهاست. یعنی استادی که اسم و رسم خاصی دارد و به قولی بین کنکوری‌ها شناخته‌شده‌تر است، پول بیشتری دریافت می‌کند و نجومی‌تر است. برای مثال استادی که اسم و رسم خاصی ندارد و شهیر نیست، هزینه کلاسش از ساعتی 50هزار تومان شروع می‌شود و گاهی تا 150هزار تومان می‌رسد. اما در مقابل هزینه کلاس استادی که شناخته‌شده باشد از ساعتی 500هزار تومان تا یک‌میلیون و 500 هزار تومان دریافتی دارد که رقم عجیبی به نظر می‌رسد. اینجا ذکر یک نکته ضروری است و آن هم اینکه ذیل کلاس‌های خصوصی و عمومی کلاس دیگری تحت‌عنوان حل تمرین هم وجود دارد که معمولا با اسیست‌های اساتید برگزار می‌شوند و خود آنها در این کلاس‌ها حاضر نیستند.
هزینه این کلاس‌ها هم چیزی بین ساعتی 50هزار تومان تا 150هزار تومان است. در کلاس‌های عمومی و خصوصی جزوات و آزمون‌هایی هم وجود دارد که حجم و تعداد صفحه‌های جزوات تعیین‌کننده قیمت آنهاست. آزمون‌ها هم معمولا هزینه‌ای ندارند، هزینه‌اش با شهریه کلاس‌ها حساب می‌شود. یک نکته قابل‌تامل دیگر در ارتباط با کلاس‌های خصوصی حضور اساتید کمکی یا به قول معروف همان «TA»ها هستند. بسیاری از اساتید شناخته‌شده و شهیر کنکوری تعدادی از شاگردان خود را به جای خود به کلاس‌ها می‌فرستند اما همه یا بخشی از هزینه دریافتی به حساب آنها واریز می‌شود، چراکه آن استاد کمکی دانشجو یا معلم تازه‌کاری است که برای کسب شهرت یا کمک به استاد خود این کار را انتخاب کرده است و برای شناخته‌شدن یا هر دلیل دیگری از دریافت پول محروم است یا امتناع می‌کند.
بعد از گذر از کلاس‌های عمومی و خصوصی و تدریس دروس در این کلاس‌ها، نوبت به موج دیگری از هزینه‌ها و موضوعات می‌رسد، کلاس‌های نکته و تست یکی از این مقوله‌هایی است که کنکوری‌ها با آن آشنا هستند و هزینه خوبی هم برای آن می‌کنند. کلاس‌های نکته و تست همان‌طور که از نامش مشخص است، کلاس‌هایی هستند که در آنها به صورت نکته‌ای و غیرمفصل تدریس صورت می‌گیرد و متناسب با آن هم تست حل می‌شود. این کلاس‌ها چون بعد از کلاس‌های خصوصی و عمومی است معمولا در اردیبهشت ماه آغاز می‌شوند و حدود یک ماه ادامه می‌یابند. در این کلاس‌ها جزوات خاصی تدوین می‌شود و در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرد.
باز هم با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت هزینه‌های برخی از این کلاس‌ها را مشاهده می‌کنید که البته همچون سایر موارد هزینه‌های نکته و تست هم وابسته به آموزشگاه و استاد برگزارکننده است و متناسب با درس مورد‌نظر بالا و پایین می‌شود. در جدولی جداگانه هزینه هر درس را می‌نویسم، اما به صورت کلی اگر یک دانش‌آموز رشته ریاضی یا تجربی قصد حضور در کلاس‌های نکته و تست را داشته باشد جمعا باید چیزی حدود 5.5 تا 10.5 میلیون تومان برای تمام دروس هزینه کند. نکته دیگر در اینجا همایش‌هاست که از لحاظ محتوایی همپوشانی و قرابت جدی با کلاس‌های نکته و تست دارد و حضور یا عدم‌حضور در هردوی اینها به انتخاب دانش‌آموز و انصاف استادان برمی‌گردد. در ارتباط با هزینه همایش‌ها هم هزینه هر درس در همایش‌ها 100 تا 200 تومان کمتر از نکته و تست در هر درس است، چون زمان برگزاری آنها کمتر از کلاس‌های نکته و تست است.
اینکه یک استاد معروف و شهیر کنکوری چه درآمدی دارد، اینکه یک آموزشگاه خاص و شناخته‌شده در حوزه کلاس‌ها و همایش‌های کنکوری چه گردش مالی‌ای دارد و... محاسبه‌اش تقریبا غیرممکن است، چراکه طبق اطلاعی که در جریان تهیه گزارش به دست آوردم، گزینه‌ها و به قول معروف آپشن‌های مختلفی که اساتید و آموزشگاه‌ها در برابر دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان قرار می‌دهند بسیار زیاد و متنوع و البته بسیاری از آنها دوجانبه و غیرقابل‌اطلاع است بنابراین محاسبه آن ممکن نیست. اساتید در دروس مختلف با توجه به میزان شهرت در تهران دو تا سه کلاس مجزا در آموزشگاه‌های مختلف دارند، کلاس‌های خصوصی که الی ماشاءالله، کلاس‌های پروازی و حضور در شهرستان‌ها هم که جزء لاینفک جریان تدریس آنهاست و علاوه‌بر همه اینها، استادان کمکی یا همان TAها که بالاتر درباره آنها نوشته شد هم بخشی از جریان درآمدی اساتید حساب می‌شوند و پولی هم که آنها دریافت می‌کنند اغلب به حساب اساتید واریز می‌شود.
تصور کنید یکی از این اساتید در حال حاضر با فرزند شما کلاس خصوصی دارد و برای این کلاس ساعتی یک‌میلیون تومان هم دریافتی دارد. به‌طور همزمان شاگردان همین استاد یا همان TAها در کلاس‌های مختلفی با اسم این استاد در حال تدریس هستند و هرکدام برای یک ساعت تدریس مثلا 500هزار تومان دریافت می‌کنند. اگر به‌طور متوسط یک استاد 4 TA هم داشته باشد، ممکن است در یک ساعت علاوه‌بر یک‌میلیون درآمد شخصی خودش، دومیلیون هم از کلاس‌هایی دریافتی داشته باشد که اصلا در آنها حضور نداشته است و خب، به قول معروف، تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل. برای جمع‌بندی می شود گفت اگر دانش آموزی بخواهد از تمام پکیج کنکور با کلاس های خصوصی بهره ببرد چیزی حدود ۴۰۰ میلیون هزینه دارد.
