خبرگزاری مهر: مسعود اسدالهی کارشناس مسائل خاورمیانه با اشاره به موضوع «ابعاد حمله نظامی ائتلاف آمریکا و اروپا به سوریه»، در مورد اتهامی که دولتهای فرانسه، انگلیس و آمریکا به سوریه وارد کردند، اظهار داشت: بعد از آزادی بوکمال و پس از اینکه داعش شکست سنگینی خورد و دولت خودخوانده آن سرنگون شد، توجه به عملیات نظامی به غرب سوریه کشیده شد. بعد از آن ارتش سوریه در شمال حماء یک عملیات موفقی را انجام داد و فرودگاه ابوالظهور در شرق ادلب را گرفت و پس از آن اولویت به آزادسازی غوطه شرقی داده شد.
وی افزود: انجام عملیات نظامی برای یک ارتش کلاسیک در آنجا فوقالعاده مشکل است. از طرفی از ابتدای بحران، این منطقه در اشغال گروههای مسلح بود و حدود ۷ سال به آن حاکم بودند. در این مدت، این منطقه را به کانون بحران برای پایتخت تبدیل کرده بودند. بدین معنا که هروقت اراده میکردند، خمپاره به داخل پایتخت شلیک میکردند و این کار در مناسبتهای مختلف تکرار میشد. خیلی از این موارد سفارشی بود. برای مثال، عربستان، ترکیه و قطر زمانی که میخواست به دولت فشار وارد کند، به نیروهای خود در غوطه دستور میداد که به منطقه حمله کنند.
اسداللهی ادامه داد: بعد از آزادسازی بوکمال، روندی شروع شد که تروریستها روزانه خمپاره میزدند و اصلا متوقف نمیشد و در ۳-۴ ماه اخیر، زندگی در شرق پایتخت، کاملا مختل شده بود و این موضوع را هیچ نظامی در دنیا نمیپذیرد. دولت سوریه چندین بار اقدام به پاکسازی کرد، اما کاری که این گروههای مسلح با کمک کشورهای غرب و عربی انجام دادند این بود که غوطه را تبدیل به یک شهر زیرزمینی کردند و تعداد بسیار زیادی تونلهای عظیم که در آن کامیون به راحتی میتوانست تردد کند و سلاح و افراد را جابهجا کند، ساخته شد.
این کارشناس مسائل منطقه با اشاره به اینکه ارتش سوریه چندین بار برای غوطه اقدام کرد و با کمک همپیمانانش از جمله نیروهای ایرانی و حزب الله موفقیتهای گستردهای به دست آورد و توانست جاده منتهی به فرودگاه را امن کند، گفت: زمانی که پرتاب خمپاره و موشک روزانه شده بود، ارتش سوریه عملیات همهجانبهای را با پشتیبانی نیروی هوایی روسیه طراحی کرد. در این عملیات که حدود ۲ ماه به طول انجامید، ایرانیها و حزبالله حضور نداشتند و نیروهای سوری موفق به پیشرویهای بسیار خوبی در برابر چهار گروه جبههالنصره، احرار الشام، فیلق الرحمان و جیش الاسلام شدند.
اسداللهی تصریح کرد: جبهه النصره شاخه رسمی القاعده در سوریه است و از آن جایی که القاعده به عنوان یک گروه تروریستی شناخته میشود، جبهه النصره هم تروریست است و در فهرست همه کشورها قرار دارد. بنابراین، جنگ علیه النصره مشروعیت دارد چرا که همه دنیا میگویند تروریست است. اما گروهی مثل فیلق الرحمان که ناشناخته است، میتواند خود را به عنوان مبارزان آزادی معرفی کند در حالی که این گروه، یک گروه تکفیری متصل به قطر است. جبهه النصره هم روابط نزدیکی با قطر داشت و رئیس النصره با تنها شبکهای که حاضر شد مصاحبه کند، شبکه الجزیره قطر بود و اولین شبکهای بود که چهره این فرد را نشان داد.
وی با بیان اینکه قطریها چندبار تلاش کردند که اسم این گروه را عوض کنند و هر دفعه هم اسمهای مختلفی را برای آن انتخاب میکردند، خاطرنشان کرد: اکنون خودشان آن را با عنوان جبههالتحریر شام میدانند، اما همه دنیا آن را با جبهه النصره میشناسند. احرار الشام شاخه نظامی اخوان المسلمین است و همه میدانند که این گروه ارتباط بسیار نزدیکی با قطر و ترکیه دارد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: در مقابل اینها گروهی به نام جیشالسلام وجود دارد که یک گروه تکفیری است و توسط دستگاه اطلاعاتی عربستان درست شده است. امکانات این گروه، سلاح، حمایت سیاسی و رسانهای آن توسط عربستان است و خیلی از افراد آن در عربستان بودند و در آنجا درس خواندند. تا زمانی که ارتباط قطر و عربستان با هم خوب بود، این ۴ گروه نیز با یکدیگر خوب بودند. از زمانی که قطر و عربستان با هم درگیر شدند، این گروهها نیز با یکدیگر درگیر شدند و آدمهای زیادی از همدیگر کشتندو این موضوع نشان میدهد که برخلاف ادعاهایی که در مورد آزادی و حقوق مردم میکنند، گروههایی وابستهای هستند که بر طبق سفارش دیگر کشورها با یکدیگر میجنگند.
اسداللهی با اشاره به اینکه ارتش سوریه در ابتدا به جیش الاسلام حمله نکرد و مرحله اول عملیات را علیه ۳ گروه دیگر انجام داد، گفت: در این زمان هیچ کس صحبت از سلاح شیمیایی نکرد، چرا که جبههالنصره بود و مارک تروریست را داشت. وقتی نوبت به منطقهای رسید که تحت تصرف جیشالسلام بود و «دوما» نام داشت، در همین زمان اتهام سلاح شیمیایی را در سطح گسترده بینالمللی وارد کردند. همه میدانند که ارتشی که در حال پیشروی است اصلا از سلاح شیمیایی استفاده نمیکند چرا که سلاح شیمیایی سلاحی است که دشمن در حال پیشروی را متوقف میکند.
وی افزود: در حقیقت ارتشی که پیشروی میکند از سلاح شیمیایی استفاده نمیکند. وقتی از سلاح شیمیایی استفاده میکنید، آلودگیهایی در منطقه ایجاد میشود که اثرات آن تا مدتها باقی میماند و وقتی نیروهای خودی پیشروی میکنند، خودشان نیز آلوده میشوند و بنابراین هیچ ارتشی از آن استفاده نمیکند. چرا ارتش سوریه که در حال پیشروی است و فقط ۵ درصد از غوطه شرقی باقیمانده است باید بیاید و از سلاح شیمیایی استفاده کند؟ جایی که به لحاظ نظامی، نیاز به این کار ندارد و البته میداند که در صورت استفاده، تمام دنیا علیهاش بسیج میشوند.
این کارشناس مسائل غرب آسیا با بیان اینکه موضوع استفاده از سلاحهای شیمیایی یک اتهام ساختگی بود، ادامه داد: ما قبلا این موضوعات را در سوریه شاهد بودیم، برای مثال سال گذشته در خوان شیخون، وقتی که سوریه پیشروی میکرد، گفتند که از سلاح شیمیایی استفاده میکنند و ترامپ با تهدید به فرودگاه شعیرات حمله کرد و تعدادی هواپیما را از بین برد و گفت: ما جواب دادیم. در حالی که همان هم اتهام بود و هیچگاه ثابت نشد.
اسداللهی خاطرنشان کرد: جالب اینجا بود که این منطقه دست مسلحین بود و میتوانستند ناظران بینالمللی را به آنجا ببرند و نوع آلودگی را نشان بدهند، اما هیچ کدام از این اعمال انجام نشد. در مورد اخیر نیز چنین است و این اتهام را به سازمان بینالملل بردند و با جوسازی سنگین کارشان را پیش بردند؛ البته مشخص بود که روسیه وتو میکند. وقتی روسیه وتو کرد اینها جوسازی را علیه روسیه انجام دادند که او مانع برپایی عدالت در صحنه بینالمللی شده است و از جنایتهای ضد انسانیت حمایت میکند، لذا در خارج چارچوب شورای امنیت تصمیم به حمله گرفتند.
وی تاکید کرد: آنها احساس کردند که اگر بخواهند درگیری گسترده به وجود بیاورند، منجر به یک جنگ فرا منطقهای خواهد شد که ممکن است صلح جهانی را به هم بزند؛ بنابراین در یک کار نمایشی، به جاهایی که تخلیه شده بود حمله کردند تا بگویند که ما به وعده خود عمل کردند، اما همه میدانند که کاری که انجام دادند در سطح تهدیدی که میکردند نبود.
کارشناس مسائل خاورمیانه درخصوص اتهام حمله به مناطقی که قبلا تخلیه شده بود نیز تاکید کرد: این موضوع نشان میدهد که آمریکا به روسیه اطلاع داده است و آنان نیز به سوریه اطلاع دادند و این کار نوعی سازش بوده است. نمیخواهم این موضوع را نفی کنم، اما الزاما هم اینگونه نیست. چرا که سوریه مانند هر کشور دیگری میداند که اگر قرار باشد که امریکا حمله کند، به کجاها حمله خواهد کرد.
اسداللهی ادامه داد: برای مثال در سوریه سپاه چهارم داریم. این سپاه، ستون فقرات ارتش سوریه است و وفادارترین و قویترین بخش ارتش سوریه است. در خیلی از جنگهای سوریه، سپاه چهارم محور بوده است؛ بنابراین یکی از اهداف حمله آمریکا، پایگاههای سپاه چهارم است و نیازی نیست که اطلاعات داشته باشید. همچنین مزیت نسبی ارتش سوریه نسبت به مسلحین این بود که نیروی هوایی و هلیکوپتر داشت بنابراین در هر حمله نظامی، فرودگاههای نظامی مورد حمله قرار میگیرند.
وی با اشاره به اظهارات آمریکاییها مبنی بر هماهنگی قبلی با روسیه، گفت: پایگاههای روسی مشخص است و در یک جاهایی با سوریها مشترک هستند. اگر به اهداف روسی حمله میکردند جنگ جهانی شروع میشد چرا که روسها هم مجبور بودند واکنش نشان بدهند. در حقیقت آمریکا و روسیه نمیخواهند که در موضوع سوریه با یکدیگر درگیر بشوند چرا که جنگ بین روسیه و آمریکا به معنای جنگ هستهای و جنگ جهانی است.
کارشناس مسائل خاورمیانه تاکید کرد: هر دو کشور نهایت احتیاط را انجام میدهند که به صورت مستقیم با یکدیگر درگیر نشوند. آمریکاییها میگویند که سطح هماهنگیها ما در این حد بوده است و نگفتند که میخواهند به کجاها حمله کنند، اما به هر حال در ماهیت این امر، تفاوتی ایجاد نمیکند. بدین معنی که امریکاییها نمیخواستند که آن تهدید اصلی را اجرا کنند. آنان فرودگاههایی را زدند که در طی چند ساعت بعد، دوباره عملیاتی میشود. البته یکی از جاهای موثری که زدند، یک موسسه پژوهشی در منطقه شمال دمشق است که دولت سوریه اعلام میکند که این منطقه یک پژوهشگاه داروسازی است و صنعت داروسازی سوریه در این منطقه است. اما آمریکاییها میگویند که این پژوهشگاه یک منطقه برای تولید سلاح شیمیایی است. متاسفانه این مرکز که قدمت بسیار زیادی داشت، با خاک یکسان شد و هیچ چیز از آن باقی نماند.
اسداللهی با ابراز تاسف از نابودی سرمایههای یک ملت تحت چنین عناوینی، اظهار داشت: در این منطقه کسی کشته نشد چرا که تخلیه شده بود. روسیها آمار میدهند که ۱۰۳ موشک پرتاب شده است و پدافند هوایی سوریه ۷۰ تا را سرنگون کرده است و بقیه اصابت کرده است و فقط ۳ نفر مجروح شدند چرا که تخلیه بوده است. آمریکاییها برخلاف حمله به پایگاه شعیرات که اعلام کردند چند موشک پرتاب کردند، در اینجا رقمی اعلام نکردند و این اماری است که توسط روسها اعلام شده است. در این امار نقش فرانسه و انگلیس بسیار نمایشی است و موشکهایی که این دو کشور فرستادند خیلی اندک است.
کارشناس مسائل خاورمیانه ادامه داد: دلیل این موضوع این است که آمریکاییها برای چنین حمله نظامی، نیاز به کمک هیچ کشوری ندارند و خودشان به اندازه کافی موشک و هواپیما دارند، اما آنان میخواستند بگویند که جامعه جهانی در حال برخورد با سوریه است. از این جامعه جهانی فقط انگلیس و فرانسه آمدند، اما متحدینی که اصل حمله را تایید میکردند حاضر نشدند که همکاری کنند که از آن جمله میتوان به آلمان، ایتالیا، کانادا و استرالیا اشاره کرد. این عملیات، یک عملیات شکست خورده بود که هیچ تاثیری به جز وارد کردن خسارت در پی نداشت. نه تنها نظام سرنگون نشد بلکه روز بعد مردم به خیابان آمدند و شکست عملیات را جشن گرفتند. میتوان گفت که عملیات شکست خورده است.
وی با بیان اینکه اعتقادی به این ندارم که روسها خیانت کردند، گفت: اولویت روسها با ما فرق دارد و این را از روز اول هم اعلام کردند. وقتی که آنان از مهر ۹۴ وارد شدند گفتند که هدف ما از بین بردن تروریستهای تکفیری و حفظ نظام است و مانند ما موضوعاتی مثل حفظ حرم، حفظ محور مقاومت و مساله مخالفت با اسرائیل جزو اولویتهایشان نیست. روسیه با اسرائیل ارتباط دارد و نتانیاهو بیش از این که به آمریکا سفر کند به مسکو سفر کرده است؛ بنابراین چنین موضوعی جز اولویتهایشان در سوریه نیست.
اسداللهی افزود: آنها میگویند که خیلی از این تروریستها از آسیای میانه و از روسیه آمدند و زمانی که برگردند، ممکن است که امنیت این کشورها را به هم بریزند. در جنگ با تکفیریها نیز کم نگذاشتند و آتش موثر هوایی وتوپخانهای را اجرا کردند. بنابراین، چون از قبل این را اعلام کردهاند، شما نمیتوانید آنان را متهم به خیانت کنید. ممکن است که گله داشته باشید که بدون هماهنگی با ما میروند و با ترکیه سازش میکنند، اما این را هم نمیتوان خیانت نامید چرا که از قبل تعهدی به ما ندادهاند که چنین کاری نمیکنند.
کارشناس مسائل خاورمیانه با بیان اینکه اکثریت قاطع مسلمانان روسیه اهل سنت هستند، اظهار داشت: روسیه نمیخواهد خود را حامی شیعه نشان بدهد و میگوید که من میخواهم با تروریست بجنگم. به همین خاطر اصرار دارد که با تمام کشورهای منطقه ارتباط داشته باشد. به هیچ عنوان هم تحت تاثیر ارتباط ما با دیگر کشورها قرار نمیگیرد. برای مثال ارتباط ما با عربستان بسیار پرتنش است، اما روسها در آن دخالت نمیکنند و کاری به این مساله ندارند. به همین دلیل در یمن موضع متفاوتی دارند و شاید حتی سعی کنند که به عربستانیها نزدیک شوند.
وی با اشاره به تهدیدات ترامپ علیه روسیه، گفت: وقتی که ترامپ تهدید به حمله میکرد، پوتین نیز تهدید میکرد و میگفت که پاسخ خواهیم داد. خیلیها تصور میکردند که روسیه به مواضع آمریکایی حمله خواهد کرد. بدین معنی که وقتی آمریکا به مواضع روسی حمله کند، روسیه نیز در مقابل چنین کاری انجام میدهد. این تلقی اشتباهی است و به هیچ عنوان چنین چیزی نیست.
اسداللهی ادامه داد: اگر یک موشک از یک ناو آمریکایی بلند شد، موشک را میزند، اما ناو را نمیزند. چرا که اگر ناو را بزند، درگیری مستقیم با آمریکا ایجاد کرده است. از طرف دیگر، آمریکا به هم پیمان روسیه یعنی سوریه حمله کرده است بنابراین اگر روسیه بخواهد پاسخ بدهد، هم پیمان آمریکا در سوریه را خواهد زد و آن هم نیروهای مسلحی است که از حمایت آنان برخوردار است.
کارشناس مسائل خاورمیانه با بیان اینکه در حال حاضر روسها در وضعیت خوبی نیستند، اظهار داشت: ۲ ماه پیش حملهای از طریق پهپادهای آمریکایی به مواضع روسیه انجام شد و تعدادی از روسها کشته شدند. این اتفاق یکی دو ماه قبل از انتخابات در روسیه بود و آمریکاییها عمدا این کار را کردند. آنها میدانستند که پوتین در چنین شرایطی هیچگاه حمله نظامی نخواهد کرد و این کار باعث تحقیر او میشود. ترفند روسها این بود که گفتند این حمله به ارتش روسیه نبوده است و شرکتهای خصوصی مورد حمله قرار گرفتند و بدین ترتیب از پاسخ دادن فرار کرد.
وی افزود: روسیه یک مشکل دیگر دارد و آن هم جامجهانی فوتبال است. تلاش غربیها این است که این جام جهانی را برهم بزنند. تحلیل روسیه این است که غربیها میخواهند این جامجهانی برهم بخورد و در آن شرکت نکنند تا میلیاردها سرمایه روسیه بر هم بخورد. این کار باعث شده است که دست روسیه تا پایان این جام جهانی بسته باشد، اما بعد از آن هم روسیه به دنبال جنگ مستقیم نیست و ممکن است بگردند و گزینههای دیگری را انتخاب کنند.
اسداللهی با بیان اینکه دلایل دیگری برای حمله آمریکا به سوریه میتواند وجود داشته باشد، گفت: از اتهام به ترامپ مبنی بر ارتباط او با روسیه در جریان انتخابات گرفته تا اتهامات فساد اخلاقی ترامپ میتواند دلایل این حمله باشد. در اینجا بحث بینالمللی است. وقتی آمریکا میخواهد ائتلاف بینالمللی درست کند قضیه متفاوت میشود. البته ممکن است که از ثمرات آن این باشد که پروندههای داخلی تحتالشعاع قرار بگیرد، اما تاثیر آن هم معلوم است و پس از چند روز از گذشت حمله به سوریه، دوباره پروندهها باز شد و مطرح است.
کارشناس مسائل خاورمیانه ادامه داد: نگاه دیگری وجود دارد این است که ترامپ با نگاه تاجری خود، قصد دوشیدن کشورهای عرب را دارد تا به پول زیادی دسترسی پیدا کند. چند هفته قبل از جریان حمله شیمایی، ترامپ بدون مقدمه اعلام کرد که میخواهم نظامیان آمریکا را از سوریه فرا بخوانم. این موضوع شوکی به عربستان و قطر و ... وارد کرد که چه شده است که آمریکا قصد انجام چنین کاری را دارد.
وی با اشاره به دستپاچگی کشورهای عربی برای حضور آمریکا در قطر، خاطرنشان کرد: بلافاصله ترامپ اعلام کرد که اگر میخواهید بمانیم، هزینهای به اندازه ۴ میلیارد دلار دارد و باید تمام هزینه را بدهید. همچنین بن سلمان در آنجا قراردادهای سنگین بست به این امید که آمریکا به سوریه حمله خواهد کرد و آن را نابود میکند. وقتی حمله انجام شد، مشخص شد که چه کلاه گشادی، ترامپ بر سر بنسلمان گذاشته است. پول زیادی از او دریافت کرده است و فقط یک حمله نمایشی انجام داده است.
اسداللهی ادامه داد: در زمان اوباما وقتی که اتهام سلاح شیمیایی مطرح شد و تا یک قدمی حمله نیز رفتند، ترامپ در توئیتی گفت که بزرگترین اشتباه حمله به نظام سوریه است و، چون سوریه با تروریست میجنگد ما نباید به او حمله کنیم. در خود آمریکا هم توافق کلی بر سر حمله وجود نداشت و اختلاف نظر بود.
کارشناس خاورمیانه با اشاره به پیروزیهای بزرگ در سوریه و عراق در خصوص آینده سوریه، گفت: شکست نهایی داعش در عراق و سوریه انجام شده است و این دستاورد کمی نیست. داعش هیبت و دستاوردهای وسیع را از دست داده، اما هر چه قدر حجم عملیاتهای نظامی کم شد، حجم فعالیتهای سیاسی بیشتر شد. آمریکاییها، انگلیس، فرانسه، عربستان و ... فعال هستند و در سوریه و عراق هزینه میکنند. در لبنان و عراق انتخابات داریم. عربستان شکستهای مطلقی را تجربه کرده است و اکنون شاهد شکست جیشالسلام هستیم.
اسداللهی با اشاره به شرایط یمن و آینده پیش روی آن، تصریح کرد: شهر ریاض آن قدر ناامن شده است که کنفرانس عرب را از آن شهر منتقل میکنند؛ بنابراین از نظر نظامی، پیروزیهای بسیار خوبی به دست آمده است، اما در صحنه سیاسی خطر وجود دارد. یکی زد و بند و سازشهای پشت پرده و دیگری انتخاباتهای پیشرو است. عربستانیها در لبنان و عراق پول خرج میکنند و در حال حاضر هم درخواست کنسولگری در نجف اشرف کرده است. چرا عربستان باید چنین کاری کند؟ چرا که میخواهد بیاید در دل افراد منطقه و نفوذ عدهای را بخرد.
وی افزود: نگرانی اینجا است که در این تحولات سیاسی، مسلحین و نیروها آنچه که در عملیات نظامی به دست نیاوردند، در صحنه سیاست به دست بیاورند. این نگرانی است و دستگاه دیپلماسی ما باید قوی باشد تا بتواند دستاوردهای نظامی را با دستاوردهای سیاسی تثبیت کند.
کارشناس مسائل خاورمیانه با بیان اینکه نظام بینالملل فعلی مبتنی بر قانون، حق و عدالت نیست و مبتنی بر قدرت است، گفت: درست است که نظامهایی مانند شوای امنیت و ... را داریم که میخواهند امنیت بینالمللی را برقرار کنند، اما همه میدانند که اینها شعاری و توخالی است. از سال ۴۸ که رژیم صهیونیستی تاسیس شد، چند قطعنامه مطرح شده است؟ این چه شورای امنیتی است که هنوز نتوانسته است حق یک کشور را پس از ۶۰-۷۰ سال بگیرد.
اسداللهی ادامه داد: در مورد هر عملیاتی که قرار است در سطح بینالمللی انجام شود، باید مجوز شورای امنیت وجود داشته باشد و هر عملیات بدون مجوز، غیرقانونی است، اما میبینید که آمریکا حمله میکند، انگلیس و فرانسه مشارکت میکنند و آب هم از آب تکان نمیخورد. چرا که نظام بینالملل، نظام عدالتی نیست.
وی با تاکید بر اینکه در نظام بین الملل موجود باید قوی بود، تاکید کرد: اگر موشک قوی داشتید نمیتوانند به شما تعرض کنند. اکنون کشور کره شمالی، کشور قوی به لحاظ اقتصادی نیست، اما چون از نظر موشکی قوی است نمیتوانند علیهاش کاری کنند چرا که میدانند قدرت پاسخگویی دارد. اگر این موشکها وجود نداشت، قطعا آمریکا به کره شمالی حمله میکرد.
کارشناس مسائل خاورمیانه افزود: اگر در این زمینهها قوی نباشیم، نمیتوان انتظار داشت که این نظام بینالملل، حق را از ظالم بگیرد و به مظلوم بدهد. یمن نمونه عینی آن است و در حالی که آنان کاری به عربستان نداشتند، عربستان بدون دلیل به این کشور حمله کرد و اکنون چند سال است که منطقه را درگیر کرده است.
اسداللهی در پایان با اشاره به اینکه اگر نظام بینالملل این چنین علیه سوریه به پا میخیزد چرا بعد از ۳-۴ سال هیچ احساساتی نسبت به مردم یمن ندارد، گفت: باید خودمان را از همه وجههها قوی کنیم. ایران واقعا کشور مستقلی است و باید این سرمایه را تبدیل به قدرت اقتصادی کنیم تا بازیگر اصلی در منطقه باشیم.