«فردا»: در آستانه دور نهایی و سرنوشت‌ساز مذاکرات هسته‌ای، سلطان نشین عمان باز هم در نقش میانجی، میزبان دیدار غیرمنتظره وزرای خارجه ایران، آمریکا و مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در روزهای 18 و 19 آبان خواهد بود تا گره مذاکرات در روزهای پایانی ضرب‌الاجل 24 نوامبر (3 آذر) را باز کند. اتحادیه اروپا روز جمعه جدول زمانبندی ادامه مذاکرات هسته‌ای را منتشر و دیدار سه جانبه کری، ظریف و اشتون در مسقط را تایید کرد. پس از برگزاری این نشست سه‌جانبه، دور نهایی مذاکرات، 27 آبان (18 نوامبر) در وین برگزار می‌شود.
گروه دیپلماسی- آخرین تلاش‌ها و رایزنی‌های دیپلماتیک سطح بالا برای دستیابی به توافق جامع؛ این بار نه در نیویورک، وین یا ژنو، بلکه در مسقط و در کنار ساحل خلیج فارس صورت می‌گیرد. سلطان نشین عمان باز هم در نقش میانجی، میزبان وزرای خارجه ایران، آمریکا و مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در روزهای 18 و 19 آبان (9 و 10 نوامبر) خواهد بود تا گره مذاکرات در روزهای پایانی ضرب‌الاجل 24 نوامبر (3 آذر) را باز کند.
اتحادیه اروپا روز جمعه جدول زمانبندی ادامه مذاکرات هسته‌ای را منتشر و تایید کرد که جان کری و محمدجواد ظریف روزهای 18 و 19 آبان در مسقط خواهند بود تا در نشستی سه‌جانبه با حضور کاترین اشتون که با وجود پایان ماموریت رسمی در اتحادیه اروپا همچنان مسوولیت هماهنگی مذاکرات را بر عهده دارد، شرکت کنند و آخرین چانه‌زنی‌ها را پیش از برگزاری نشست جامع، انجام دهند. براساس اعلام اتحادیه اروپا پس از برگزاری این نشست سه‌جانبه، دور نهایی مذاکرات، 27 آبان (18 نوامبر) در وین برگزار می‌شود.
در همین ارتباط، یک مقام وزارت خارجه ایران اعلام کرد که محمدجواد ظریف و جان کری وزیران امور خارجه ایران و آمریکا و کاترین اشتون روزهای 18 و 19 آبان ماه در مسقط پایتخت عمان با یکدیگر دیدار و گفتوگو می‌کنند. این مقام نزدیک به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای که نخواست نامش فاش شود، روز شنبه در گفتوگو با «ایرنا» افزود: «در این دیدار، کاترین اشتون به‌عنوان نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 حضور خواهد داشت.»
او تاکید کرد: «ظریف، کری و اشتون در نشست دو روزه مسقط درباره همه موضوعات به ویژه غنی‌سازی و تحریم‌ها با یکدیگر مذاکره می‌کنند.» این مقام وزارت امور خارجه در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا قرار است دور بعدی مذاکرات ایران و گروه 1+5 روز 27 آبان ماه و چند روز قبل از ضرب الاجل تعیین شده (24 نوامبر / 3 آذر ماه) در وین برگزار شود، گفت: «نمی توانیم این تاریخ را تایید کنیم، زیرا زمان مذاکرات با 1+5 هنوز قطعی نیست.»
او در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه آیا ظریف، کری و اشتون تا قبل از دور بعدی مذاکرات ایران با 1+5، دیدار سه جانبه دیگری خواهند داشت، گفت: «این امر بستگی به مذاکرات مسقط دارد.» وزارت خارجه آمریکا نیز روز جمعه اعلام کرد که جان کری وزیر امور خارجه این کشور روزهای 9 و 10 نوامبر (18 و 19 آبان) برای بحث درباره مساله هسته‌ای با همتای ایرانی خود دیدار می‌کند.
قبل از دیدار کری و ظریف، مذاکره‌کنندگان ارشد گروه 1+5 روز هفتم نوامبر (۱۶ آبان)، بدون حضور ایران، در وین با یکدیگر دیدار خواهند کرد. «بیل برنز» که این هفته رسما از وزارت خارجه آمریکا بازنشسته شد، به دلیل نقشی که در مذاکرات با ایران داشته، همچنان به‌عنوان مشاور، کری را در این سفر همراهی می‌کند. «وندی شرمن» معاون وزیر خارجه آمریکا و «جیک سالیوان» هم به‌عنوان مشاور تیم آمریکایی، همراه با کری پای میز مذاکره خواهند بود.
پیشتر، ظریف، کری و اشتون در روزهای 22 تا 24 مهرماه با یکدیگر دیدار سه جانبه داشتند و درباره موضوعات اختلافی یعنی میزان غنی‌سازی اورانیوم ایران، نحوه لغو (برداشتن) تحریم‌ها و مدت زمان توافق مذاکره کردند. ایران و1+5 به دلیل اختلاف نظرها در سه موضوع یاد شده نتوانستند در 20 جولای (29 تیر ماه) با یکدیگر به توافق جامع دست یابند و بر این اساس برای 4 ماه دیگر، مدت زمان مذاکرات جامع هسته‌ای و نیز توافق اولیه ژنو را که سوم آذر ماه 92 به آن دست یافتند، تمدید کردند.
جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا اخیرا در نشستی موسوم به «مجمع ایده‌های واشنگتن» در پاسخ به اظهارات سوزان رایس مشاور امنیت ملی کاخ سفید که احتمال توافق جامع را 50 درصد یا کمتر از آن بیان کرده بود، گفت که من در حال مذاکرات رو در رو و مستقیم با آقای ظریف هستم و نسبت به توافق با ایران امیدوارم، اما ابراز خوش‌بینی نمی‌کنم.
سید‌عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای نیز اعلام کرده است که هیات مذاکره‌کننده ایرانی تاکنون ایده‌ها و پیشنهادهای متعددی که دارای قابلیت عملیاتی و اجرایی بوده و هرگونه نگرانی احتمالی از برنامه هسته‌ای ایران را از بین می‌برد، ارائه کرده است.
معاون حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه با تاکید بر اینکه موضع ایران در مذاکرات کاملا مشخص و روشن است، گفته است: «از حقوق هسته‌ای کشور قدمی به عقب نخواهیم رفت، اما برای شفاف‌سازی و اعتماد‌سازی آمادگی کامل داریم و این به آن معنی است که هیچ عقبگردی در کار نخواهد بود و تمامی قابلیت‌های هسته‌ای ایران حفظ خواهد شد.»
نقش میانجیگر
عمان در سال‌های اخیر میزبان ملاقات‌های محرمانه میان مقام‌های بلندپایه ایرانی و آمریکایی بوده است تا یخ روابط میان دو کشور را بشکند. مذاکرات محرمانه میان طرفین در سال گذشته به حصول توافقنامه موقت ژنو در سوم آذر 92 انجامید. عمان از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس است که رابطه گرم و صمیمی با ایران دارد. این کشور همچون سایر دولت‌های حاشیه خلیج‌فارس با کشورهای غرب به خصوص انگلیس و آمریکا رابطه خوبی دارد. همین امر سبب شده است، چند باری عمان نقش میانجی میان ایران و غرب را بازی کند. تا پیش از روی کار آمدن دولت حسن روحانی، عمده تلاش عمانی‌ها در مناسبات ایران با دو کشور آمریکا و انگلیس معطوف به آزادی ایرانی‌های اسیر در آمریکا و انگلیس یا آمریکایی‌ها و انگلیسی‌های در بند بوده است.
به محض پیروزی حسن روحانی، سلطان قابوس اولین مقام رسمی خارجی بود که برای تبریک به تهران سفر کرد. در سفر شهریور ماه قابوس به تهران، گفته می‌شد پادشاه عمان نقش میانجی میان ایران و آمریکا را بر عهده دارد و سلطان قابوس رابط میان آمریکا و رئیس‌جمهور جدید ایران است. روحانی نیز متقابلا دعوت قابوس را پاسخ داد و در اسفندماه 92 وارد مسقط پایتخت عمان شد.
عمان، به دليل داشتن روابطي بسيار دوستانه با جمهوري اسلامي ايران و وجود اعتماد قابل توجه ميان طرفين، از طريق سفارت خود در لندن مسووليت حفاظت از منافع ايران در انگليس را برعهده گرفته است. سلطان قابوس در چند سال اخير بارها با ميانجيگري ميان تهران و پايتخت‌هاي اروپايي، زمينه آزادي شهروندان بازداشتي از دو طرف را فراهم كرده است.
مذاکرات 27 آبان در وین
همزمان با خبر نشست سه‌جانبه کری، ظریف و اشتون، دور بعدی مذاکرات ایران و 1+5، 27 آبان (18 نوامبر) در وین برگزار می‌شود. پیش از این خبرگزاری ایتارتاس از برگزاری دور بعدی مذاکرات در 18 نوامبر در وین خبر داده بود. همچنین قرار است کاترین اشتون 16 آبان با مدیران سیاسی 1+5 در وین دیدار کند. اتحادیه اروپا هدف از این نشست را آمادگی برای دیدارهای آتی با نمایندگان ایران اعلام کرده است. مایکل مان، سخنگوی اتحادیه اروپا هم اعلام کرده است تا قبل از 27 آبان، دیدارهای چندجانبه در چارچوب گروه 1+5، بین دو طرف انجام خواهد شد.
مذاکرات بسیار سخت است
در همین شرایط، وزیر امور خارجه آمریکا گفت که به منظور برطرف کردن اختلافات بزرگ در مذاکرات هسته‌ای ایران قرار است اوایل ماه آینده با محمدجواد ظریف، همتای ایرانی‌اش دیدار کند. به گزارش «ایسنا» جان کری، روز جمعه در گفتوگو با شبکه خبری بلومبرگ، گفت که در چارچوب مذاکرات هسته‌ای ایران قرار است نهم نوامبر(18 آبان‌ماه) با محمدجواد ظریف، همتای ایرانی‌اش دیدار کند. وزیر امور خارجه آمریکا گفت: «من درباره حصول توافق امیدوارم؛ اما این مذاکرات بسیار سخت است و هنوز درباره برخی مسائل اختلافات اساسی وجود دارد.»
جان کری معتقد است: «ایران نباید به دنبال استفاده از دیگر مسائل شامل نقشش در جریان مقابله با نیروهای داعش در عراق به‌عنوان ابزار اعمال فشار در مذاکرات هسته‌ای باشد. اهمیت این مساله برای جهان بسیار زیاد است و من امیدوارم که بتوانیم برای یافتن یک راهکار با یکدیگر تلاش کنیم.»
وزیر امور خارجه آمریکا گفت: «هر توافقی باید تمام راه‌ها برای دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را مسدود کند و زمان گریز هسته‌ای به اندازه‌ای باشد که ما فرصت کافی برای تضمین امنیت هر کسی را که در این رابطه نگرانی دارد، داشته باشیم.» کری همچنین گفت: «بگذارید از این برنامه برای ارسال پیامی شفاف به ایرانی‌ها استفاده کنم. اینکه این مساله برای ما یک تصمیم سیاسی نیست، بلکه یک تصمیم اصولی برای اثبات صلح‌آمیز بودن برنامه (هسته‌ای) است.»
او ادامه داد: «اگر بخواهید، اثبات اینکه برنامه شما صلح‌آمیز است سخت نیست؛ بنابراین اهرم‌های خارجی شامل سوریه، داعش یا هر چیز دیگری ارتباطی با این مساله ندارد و به هیچ وجه ما را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. ما مجموعه‌ای از معیارها را برای خود در نظر داریم.» کری در ادامه مسوولیت عدم حصول توافق نهایی با آمریکا و دیگر قدرت‌های جهانی را متوجه ایران دانست و گفت که این کشور باید اطمینان دهد برنامه هسته‌ای‌اش کاملا برای اهداف صلح‌آمیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. او گفت: «ما از ایرانی‌ها می‌خواهیم که به همان اندازه‌ای که اعلام کرده‌اند، مسوولیت‌پذیر باشند و به همان میزانی که گفته‌اند برای شفافیت و اثبات ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای‌شان همکاری کنند.»
افزایش احتمال توافق
همزمان با اظهارات کری، یک منبع اسرائیلی به پایگاه خبری «المانیتور» گفته است که بر اساس ارزیابی تل‌آویو، احتمال حصول توافق هسته‌ای با ایران افزایش یافته است. به گزارش خبرگزاری فارس، یک منبع اسرائیلی روز جمعه پس از اعلام برنامه نشست‌های آتی مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه موسوم به 1+5 گفت که ارزیابی تل‌آویو این است که طرفین به حصول توافق جامع نزدیک‌تر شده‌اند.
این منبع اسرائیلی که با پایگاه خبری المانیتور صحبت می‌کرد، گفت: ارزیابی مقامات اسرائیلی بعد از رایزنی‌های اخیر این است که اکنون حصول توافق هسته‌ای محتمل‌تر شده است. او همچنین مدعی شده است که بر اساس این توافق، ایران دست‌کم 4 هزار سانتریفیوژ را حفظ می‌کند و به همین جهت این یک توافق بد از دید اسرائیل خواهد بود.
در همین ارتباط، یک مقام مسوول نزدیک به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران در پاسخ به مطالب منتشره در روزنامه واشنگتن پست در مورد توافق درخصوص تعداد سانتریفیوژها گفت: «مطالب منتشره درخصوص تـوافق در زمینه تعداد سانتریفیوژهـا مورد تایید نیست و تکذیب می‌شود.»
گفت‌وگوی آمانو و رایس
همچنین مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سوزان رایس، مشاور امنیت ملی آمریکا ضمن دیدار با یکدیگر در کاخ سفید درباره برنامه هسته‌ای ایران گفتوگو کردند. به گزارش «ایسنا» و به نقل از پایگاه اینترنتی کاخ سفید، «برنادت میهان»، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «سوزان رایس روز جمعه میزبان یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس در کاخ سفید بود. دو طرف در این دیدار درباره برنامه هسته‌ای ایران گفتوگو کردند.»
بنا بر این اطلاعیه، سوزان رایس در این دیدار بر حمایت دولت آمریکا از آژانس برای حل تمام موضوعات باقیمانده درباره برنامه هسته‌ای ایران تاکید کرد. آنها همچنین درباره اهداف تعیین شده برای منع اشاعه هسته‌ای، تلاش‌های مشترک درباره امنیت هسته‌ای و حمایت آمریکا از طرح آژانس برای کاربردهای صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای رایزنی کردند.
از سوی دیگر، «داریل کیمبال» مدیر انجمن کنترل تسلیحات آمریکا گفته است که فکر نمی‌کند مهلت تعیین شده 24 نوامبر (سوم آذر ماه) برای مذاکرات هسته‌ای بین ایران و گروه 1+5 تمدید شود. خبرگزاری فرانسه ضمن اعلام این خبر افزود که او به‌‌رغم این، پیش‌بینی کرده که مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ممکن است با اعلام دستیابی به پیشرفت‌های محسوس اظهار کنند که خواستار زمان بیشتر برای حل و فصل جزئیات فنی مربوطه هستند.
