سرویس سیاسی فردا: اگر به تاریخ ورود واژه «آشتی ملی» به ادبیات سیاسی کشور توجه کنیم، درمی یابیم که این کلمه کمی پس از فوت مرحوم هاشمی رفسنجانی برای اولین بار آن هم توسط افرادی که یا محکومان فتنه ۸۸ بودند یا به نوعی از حامیان جنبش سبز محسوب می‌شدند، به کار برده شد.
ارتباط برخی اصلاح‌طلبان تندرو و حامیان فتنه ۸۸ پس از وقایع و اغتشاشات آن سال، با هاشمی بسیار گرم شد. آنان که در روزگار قدرتشان تندترین انتقادات و هجمه‌ها را متوجه هاشمی می‌کردند؛ بعد از سال ۸۸ به او به چشم پدری مهربان و دلسوز می‌نگریستند. هاشمی پس از ۸۸ چند ویژگی برای آنان داشت. هم رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام بود و هم از اعضای مجلس خبرگان و هم حامی اصلاح‌طلبانی که دیگر در فضای سیاسی کشور کم جان شده بودند. به عبارتی حامی قدرتمندی در حاکمیت به دست آورده بودند که کم و بیش پیگیر اوضاع و احوال و وضعیت سران فتنه و محکومان بود. اما حالا دیگر اثری از آن پدر نیست و اصلاح طلبان دوباره دوران یتیمی را تجربه می‌کنند.
از این رو، اصلاح‌طلبان بر آن شدند که در دوران پساهاشمی، با سیاست جدید «آشتی ملی» به حیات سیاسی بازگردند؛ اما نکته درخور توجه این است که اصلاح‌طلبان و حامیان فتنه درصدد بازگشت بدون هزینه به ساختار حکومت هستند؛ یعنی اظهارنظرهایشان در این باره به هیچ عنوان بوی پشیمانی یا عذرخواهی ندارد؛ بلکه در بهترین حالت اگر طلبکار نباشند؛ سیاست «گذشته ها گذشته» را دنبال می‌کنند و با طرح موضوع «آشتی ملی» و با راهکار درخواست از رهبر معظم انقلاب، به دنبال فرار از مسئولیت خود در فجایع پس از انتخابات سال ۸۸ هستند.
بنابراین این درخواست بیش از آنکه به معنای توبه از اشتباهات گذشته و انحرافی که در افکار عمومی ایجاد کردند، باشد تاکتیکی است برای عبور از فتنه بدون عذرخواهی. این در حالی است که رئیس دولت اصلاحات در دیدار با چند تن از روزنامه نگاران اصولگرا صراحتا اعتراف کرد که در انتخابات سال ۸۸ تقلب نشده است؛ اما حاضر نیست این موضع را علنی مطرح کند.
در روزهای اخیر تعداد زیادی از فعالان سیاسی اصلاح طلب و نمایندگان عضو فراکسیون امید و حتی مسئولان دولت یازدهم نیز در حمایت از این سیاست به میدان آمدند. در ادامه برخی از این نظرات را مرور می کنیم:
صادق زیباکلام، فعال اصلاح طلب: «پیام حضور مردم در راهپیمایی۲۲ بهمن، ضرورت موضوع آشتی ملی است.»
غلامرضا حیدری، عضو فراکسیون امید: «امروز با توجه به تهدید بزرگی که در پی انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا به وجود آمده، لزوم این همبستگی بیشتر از گذشته احساس می‌شود. در چنین فضایی، مهم ترین تبلور آشتی ملی، رفع حصر عزیزانی است که تمام عمر و زندگی خود را برای برپایی و استقرار جمهوری اسلامی عزیز گذاشته اند.»
محمدرضا عارف، رئیس فراکسیون امید: «در رابطه با جریانات سیاسی داخل نظام، بحثی که ما در سال‌های اخیر مطرح کردیم همبستگی و همدلی است. ضرورت دارد که این بحث به صورت جدی دنبال شود. آقای خاتمی این بحث را تحت عنوان آشتی ملی مطرح کردند و ما هم آن را تحت عنوان گفتگوی ملی مطرح کردیم که از پارلمان شروع شده است.»
حسن روحانی، رئیس جمهور: «با پیروی از مقام معظم رهبری در پی اجماع، آشتی و انسجام ملی هستیم.»
علی مطهری، عضو فراکسیون امید: «آشتی ملی برای همه دوره‌ها ضروری است ولی برای این دوران ضروری‌تر است. وقتی دشمن مشترک داریم باید برخی اختلافات را نادیده بگیریم.»
عبدالله رمضان زاده، سخنگوی دولت اصلاحات و محکوم فتنه ۸۸: «اگر آشتی و وفاق ملی تحقق نیابد کشور در آستانه بحران قرار می گیرد، دوستانی گلایه کرده اند که چرا یکی از رهبران اصلاحات دم از آشتی می زند. این گلایه ها صحیح نیست چرا که آینده کشور در گرو اتفاق نظر است.»
مصطفی تاج‌زاده، فعال اصلاح طلب و محکوم فتنه ۸۸: «آشتی ملی به معنای این نیست که یکی از دیگری عذرخواهی کند یا توبه‌نامه بنویسد و مواردی از قبیل؛ ما اگر اهل چنین کارهایی بودیم در سال‌های گذشته که در زندان بودیم به چنین روش‌هایی متمسک می‌شدیم که خودمان را نجات دهیم.»
رئیس دولت اصلاحات: «امیدوارم بزرگان کشور به خصوص مقام معظم رهبری ما را وارد عرصه جدیدی از زندگی برای خدمت به مردم و اعتلای کشور کنند؛ نباید در گذشته بمانیم و آقای هاشمی هم همین را می‌خواست. می‌دانم که در مواردی خیلی جفا شده، اما من می‌گویم که در گذشته نمانید! به آینده نگاه کنید. اگر به ما جفا شده، هیچ‌کس قصد انتقام ندارد.»
اما چند روز پیش رهبر معظم انقلاب در دیدار مردم آذربایجان به تعبیر مطرح‌شده در روزهای اخیر با عنوان «آشتی ملی» اشاره کردند و با بی‌معنی دانستن این تعبیر و انتقاد از پر و بال دادن به آن در روزنامه‌ها، فرمودند: «مگر مردم با هم قهر هستند که بخواهند آشتی کنند؟ قهری وجود ندارد، البته مردم ما با کسانی که در سال ۸۸ به روز عاشورای حسینی اهانت کردند و با قساوت و لودگی و بی‌حیایی، جوان بسیجی را در خیابان لخت کردند و کتک زدند، قهر هستند و با آنها آشتی هم نمی‌کنند؛ این سخنان رهبری حکیم انقلاب پایان بخش تحرکات حامیان فتنه برای بازگشت بدون توبه و راستگویی به نظام است.»
از سوی دیگر پس از صحبت های صریح مقام معظم رهبری درباره آشتی ملی، اصلاح طلبان تاکتیک تغییر واژه را در پیش گرفتند و معتقدند باب «گفتگوی ملی» بسته نشده است. در همین راستا صادق زیباکلام در پاسخ به این سوال که آیا سخنان رهبری باب مذاکره را بسته است، می‌گوید: «من این نتیجه‌گیری را نداشتم. گفتگوی ملی یک ضرورت تاریخی و ضرورت منافع ملی است. هرگونه وحدتی نیازمند گفتگو است. اما پیش از تمام اینها باید حوادث ۸۸ کالبدشکافی شود.»
به نظر می‌رسد برای ایجاد گفتگوی ملی چند گام ضروری و پیش شرط این اتفاق است: اولا کسانی که به هر نحوی در فتنه ۸۸ نقش داشته یا به حمایت از آن پرداختند باید از کرده خود توبه و ابراز پشیمانی کنند؛ ثانیا مواضعشان را با مخالفان نظام و ضد انقلاب تبیین کنند. اما متاسفانه آنچه از مواضع فتنه‌گران طی چند روز اخیر برداشت می‌شود، برنامه‌ریزی برای بازگشت مجدد به ساختار نظام بدون توبه از ضرری است که سال ۸۸ به کشور زدند و چند ماه بحران را تحمیل کردند.
