وکیل باید به یاد داشته باشد که فرآیند ارزیابی او و دفاعي كه مي كند، پیش از آنکه کلمه ای بر زبان بیاورد آغاز می شود، بنابراین باید ظاهری آراسته و مناسب داشته باشد.
خودداری از برخی حرکات ضمن استدلال شفاهی قابل توصیه است زیرا این رفتارها بر ذهن دادگاه تأثیر می گذارد و حدّاقل ضرر آنها منحرف کردن توجّه دادگاه از مطالب مطرح شده است.
مانند بازی کردن مکرّر با عینک، دائماً به موهای سرخود دست کشیدن و آنها را مرتب کردن، وررفتن زیادی با اوراق و اسناد، تسبیح انداختن یا با زنجیر و امثال آن بازی کردن، زیادی جابه جا شدن در محلّی که نشسته یا ایستاده ایم، استفاده از عبارات نصیحت گونه یا هشداردهنده خطاب به دادگاه یا به کارگرفتن کلمات نامطبوع و عبارات مبهمی که باعث حواس پرتی دادگاه می شود.
مکث بین صحبت در مواردی جایز است که از یک سو به سخنران فرصت اندیشیدن بدهد و از دیگر سو شنونده را در انتظار شنیدن مطلب بعدی بگذارد، بدون اینکه وقفه ای طولانی در بیان موضوع ایجاد شود.
نکتة دیگری که باید مورد توجّه قرار گیرد احتراز ازکاربرد تکیه کلامهای تکراری نظیر «به طور کلی»، «اتفاقاً» ، «فی الواقع»، «نهایتاً» ، «واقعاً» و مانند اینهاست. این نحوة اقدام دو اثر منفی دارد:
یکی اینکه تکرار مکرّر این الفاظ جنبة مضحکی پیدا می کند و توجّه دادگاه به این موضوع باعث انحراف ذهن دادگاه از سلسلة استدلال و مطالب اصلی می شود.
دیگر اینکه کاربرد نابجای این الفاظ و ترکیب آنها با مطلب و استدلال اصلی گاهی باعث می شود مفهوم سخن عوض یا تأثیر آن کم شود.
وکیل باید از گفتن هر چیزی که ممکن است سوء تعبیر شود اجتناب کند. همچنین در دفاع شفاهی، از شوخی وهزّالی عمدی باید پرهیز شود.
ممکن است یک گفته طنز آمیز در برخی موارد تأثیری فراوان داشته باشد، امّا این اثر گذاری منوط به آن است که این طنز در تلوکلام به نحوی بیان شود که گویی گوینده نمی داند مطلبش طنز آمیز است و این نحوة بیان هنر بسیار ظریف و پیچیده اي است.
به طریق اولی مسخره کردن طرف و وکیل او ضمن دفاع شفاهی، مطلقاً قابل قبول نیست. حتی وقتی مرتکب اشتباه فاحشی می شود یا سخنان یاوه می گوید. حتی بروز آثاری از تمسخر درچهره یا رفتار وکیل نیز قابل قبول نیست .
پوشیدن کت و شلوار با رنگ تیره همراه با پیراهن به رنگ روشن قابل توصیه است. یقه پیراهن باید بسته یا کاملاً جمع باشد. در هوای سرد بهتر است از پیراهنهای بافتنی به اصطلاح «یقه اسکی» با رنگ مناسب استفاده شود.
استفاده از «دستمال گردن» (کاشکول)خوب است . «کراوات» باید با بررسی قبلی وضع دادگاه و مجتمع قضائی محلّ استقرار آن، مورد استفاده قرار گیرد. رنگ کفش باید تیره و هماهنگ با لباس باشد. پوشیدن جورابهای رنگی یا با رنگ سفید یا روشن قابل توصیه نیست.
حضور وکیل در دادگاه بدون کت یا در حالی که کفش صندل پوشیده به هیچ وجه قابل قبول نیست. همینطور پوشیدن پیراهنی به رنگ زنندة روشن و بایقه باز . آرایش موی سر و ریش و سبیل وکیل هم نباید غیر متعارف و زننده باشد .
واضح است خانم هاي وكيل هم بايد با ظاهري كه متناسب با شأن وكالت است در دادگاه حاضر شوند؛ لاجرم آرايش غليظ، استفاده از كفش‌هايي با پاشنه بلند كه در موقع حركت ايجاد صدا مي كند، پوشيدن لباس‌هاي تنگ يا كوتاه، مناسب نيست .
اگر به نحوه پوشش و آرايش خانم‌هاي وكيل در دادگاههاي خارجي ، در فيلمهاي سينمايي، دقت كنيم متوجه تفاوت آنچه در دادگاه مي پوشند و چيزي كه در مهماني ها در بر مي كنند و همچنين تفاوت آرايش در اين دو مورد خواهيم شد .
اضافه می کنم اينكه قاضی دادگاه مثلاً کفش دمپایی پلاستیکی به پا دارد و جوراب نپوشیده و کت هم به تن ندارد يا پاچه پیژامه اش از پایین شلوار بیرون زده و امثال اینها به هیچ وجه مجوز رفتار مشابه در وکیل نیست.
رعایت شأن قضا با قاضی و رعایت شأن وکالت با وکیل است. کنترل شأن قضا با دادسرای انتظامی قضات و کنترل شأن وکالت با دادسرای انتظامی وکلاست و البته وکیل و قاضی باید هردو شأن دادگاه وحرمت آن را پاس دارند.
شاید اعلام محرمانه عدم رعایت شؤون ظاهری ازجانب قاضی به مثلاً رئیس مجتمع متبوع او ، اصولاً مفید و سازنده باشد ولو اینکه نتیجه ای ندهد.
