براساس پرونده های تشکیل شده در مجتمع تخصصی کودکان ونوجوانان در تهران،جرائم مربوط به مصرف مشروبات الکلی پنجمین جرم کودکان ونوجوانان است که این مسئله ضرورت توجه بیشتر نهادهای فرهنگی رامی طلبد.مهر: «الکل»،«مصرف مشروبات الکلی» و «جرم ناشی از شرب خمر»، سه کلیدواژه ای هستند که وقتی در کنار هم می آیند، ذهن افراد ناخودآگاه به سمت انسان هایی با شرایط سنی خاص و بازه سنی بالاتر از ۳۰ می رود، اما آنچه که واقعیت بیرون از مرزهای ذهنی بسیاری از ما می گذرد، حاکی از افزایش مصرف الکل و کاهش سن اولین مصرف و به طور کلی کاهش سن مصرف این نوع از مخدر ها است. آمارهایی که اگرچه همه واقعیت را بازگو نمی کنند، اما هر مقدار از آنها، هشدار و زنگ خطری است برای مسئولان، چرا که جرائم مربوط به مشروبات الکلی تنها عنوان مجرمانه افراد ۳۰ سال به بالا نیست بلکه طبق پرونده های تشکیل شده در مجتمع قضایی تخصصی ویژه کودکان و نوجوانان، پنجمین جرم از میان ۱۰ جرم اول کودکان ونوجوان است.
آمار واقعی مصرف مشروبات الکلی و جرائم مرتبط با آن در دسترس نیست/رتبه ۵این جرائم کمتر از آمار واقعی است
قوام فروزان معاون قضایی رئیس کل محاکم عمومی تهران و سرپرست مجتمع قضایی شهید فهمیده(ویژه کودکان و نوجوانان) در همین رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص وضعیت و میزان پرونده های تشکیل شده پیرامون جرائم مرتبط با مشروبات الکلی، گفت: مصرف مشروبات الکلی با عنایت به آمار رسمی منبعث از تشکیل پرونده‌های مرتبط با این جرم در مجتمع قضایی شهید فهمیده تهران حدوداً در ردیف پنجم قرار دارد (که بسیار متفاوت و کمتر از آمار واقعی مرتکبین این نوع جرایم است) چرا که دسترسی به آمار واقعی با عنایت به قابل توجه بودن رقم سیاه (رقم سیاه یعنی تفاوت آمار واقعی و رسمی یک جرم در جامعه) در مورد این‌گونه از جرائم امکان پذیر نیست.
وی با اشاره به شرایط ارتکاب این نوع از جرائم، اظهار داشت: به دلیل اینکه غالباً در خفا و در محیط‌های خارج از انظار عمومی و مرعی و منظر ضابطین دادگستری انجام می‌گیرد، دسترسی به آمار واقعی امکان‌پذیر نیست و از طرفی طبق قوانین و موازین شرع انور اسلام، تجسس و تفحص برای کشف این‌گونه جرایم جایز نیست مگر در مواردی که مرتکب متجاهراً و به نحو علنی در اماکن و معابر و مجامع عمومی مشروبات الکلی استعمال کند که در این صورت علاوه بر اجرای حد شرعی شرب خمر به دو تا شش ماه حبس تعزیری محکوم می‌شود (ماده ۷۰۱ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده مصوب سال ۱۳۷۵ ـ در ماده ۷۰۲ تا ۷۰۴ قانون مزبور نیز مجازات حمل، قاچاق، نگهداری، خرید و فروش و تولید مشروبات الکلی بیان شده است.)
فروزان در خصوص برخورد قانونی و مجازات جرائم مرتبط با مصرف مشروبات الکلی برای افراد زیر۱۸ سال، گفت: در مورد بالغین زیر۱۸ سال بر اساس مقررات، ماده ۹۱قانون مجازات اسلامی در صورتی که حرمت یا ماهیت عمل ارتکابی را درک نکنند یا در صورت رشد عقلانی شبهه وجود داشته باشد، دادگاه به جای مجازات حد به یکی از مقررات ماده ۸۹استناد می کند که مشمول بند پ ماده ۸۹حداقل و حداکثر بین ۱ تا ۱۰ میلیون ریال جزای نقدی تعیین می کند البته این نوع از مجازات صرفا مربوط به شرب خمر و تظاهر مستانه است.
فروزان در خصوص علل گرایش نوجوانان و جوانان به مصرف مشروبات الکلی گفت: یکی از دلایل اصلی گرایش این قشر به خانواده‌ها و مراجع تأثیرگذار در تربیت، پرورش و آموزش کودکان و نوجوانان از جمله والدین و سایر اعضای خانواده و مرتبطین و متأثرین بر این رده سنی، مهدهای کودک، مدارس مقاطع مختلف تحصیلی، دانشگاه‌ها، نهادهای متعدد متولی امر فرهنگ، مبلغین مذهبی، رسانه‌های عمومی اعم از رسانه ملی، روزنامه‌ها، سایت‌ها و فضاهای مجازی و غیره بازمی‌گردد.
منزل، مسجد و مدرسه تنها مثلث تربیتی کودکان نیستند
این مسئول قضایی تصریح کرد: در حال حاضر در دهکده جهانی و در عصر ارتباطات دیگر نمی‌توان تنها سه ضلع مثلث منزل، مسجد و مدرسه را از عوامل موثر در تربیت و هدایت کودکان و نوجوانان محسوب کرد.
وی با انتقاد از کمرنگ شدن آثار وعظ و خطابه و نصایح برخی آمران به معروف و ناهیان از منکر، گفت: به دلیل بی‌توجهی، کم‌توجهی و عدم مراقبت بر اعمال، رفتار، کردار و گفتار خودشان در اجتماع، خانواده، زندگی خصوصی و اداری اعم از سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی نمود تعارض عینی در نصایح گفتاری این افراد و عملکرد عینی آنها موجب رنگ باختن الگوها برای این نسل در معرض خطر شده است.
تعارض در رفتار الگوهای کودکان و نوجوانان، یکی از عوامل قبح زدایی از مصرف مشروبات الکلی
قرآن کریم می‌فرماید: یا ایها الذین آمنو لم تقولون مالا تفعلون (ای کسانی که ایمان آورده‌اید چرا چیزی را می‌گویید که عمل نمی‌کنید) به همین دلیل تعارض در گفتار و رفتار و عملکرد بسیاری از کسانی که الگوی کودکان و نوجوانان محسوب می‌شوند در قبح‌زدایی از این‌گونه جرایم بسیار مؤثر است.
وی افزود: کسانی که آمر به معروف و ناهی از منکر هستند باید خود به وضوح و به صورت عینی و عملی از نواهی بپرهیزند و خیلی جدی و ظریف و دقیق عامل به معارف باشند.
رئیس شعبه ۹۷ دادگاه تجدیدنظر استان تهران با اشاره به ضرورت فرهنگ‌سازی و نهادینه کردن قبح و گناه ارتکاب این‌گونه جرایم، تصریح کرد: آشنا کردن کودکان و نوجوانان به ضرر و زیان جسمی و آسیب‌های وارده به سلامتی انسان به ویژه از ناحیه کبد و غیره و آثار زیان‌بار و خانمان‌سوز مصرف مشروبات الکلی از نظر روحی و روانی و فروپاشی زندگی خانوادگی و همچنین ارتکاب غیرارادی جرایم در اثر مستی ناشی از مصرف مشروبات الکلی و فقدان اراده مانند قتل و غیره برای کودکان و نوجوانان ضروری است.
عملکرد برخی از متولیان فرهنگ برای نوجوانان سردرگمی و سستی عقیده را به همراه داشته است
فروزان با انتقاد از عملکرد و کم کاری برخی از متولیان فرهنگ در این زمینه، اظهار داشت: نهادهای متولی امر فرهنگ علیرغم بودجه هنگفت و قابل توجهی (که امسال ظاهراً به مبلغ ۷۵۰۰ میلیارد تومان در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است به علاوه درآمدهای کلانی که از قبل تصدی‌گری امور فرهنگی دریافت می‌کنند) نه تنها خروجی متناسبی نداشتند بلکه در موارد متعدد قابل توجه و قابل هشداری، نتیجه عکس داده و موجبات سردرگمی نوجوانان و جوانان و سستی در اعتقادات مذهبی آنها را که بازدارنده بسیار موثری در جلوگیری از ارتکاب این‌گونه جرایم محسوب می‌شود، فراهم می‌کنند.
جمعیت۲۵میلیونی زیر ۱۸ سال و ۳۰ میلیون زیر۳۰ سال، سرمایه طلایی است
سرپرست مجتمع قضایی شهید فهمیده تهران در ادامه افزود: ترویج و تبلیغ برنامه‌هایایده‌آل و غیرقابل اجرا، تعارض در گفتار و کردار واعظان و آمران و عملکرد دگرگونه و وارونه ارزش‌ها از یک‌طرف، وجود باندهای مخوف رسانه‌ای و تبلیغات ناسالم و تهاجم فرهنگی و فضای مجازی مسموم که به ترویج و تبلیغ برنامه‌های مطابق غرایز مختص سن نوجوانی و جوانی آن هم در سن بحرانی دوران بلوغ می پردازند از طرف دیگر فقر فرهنگی، اقتصادی، بیکاری، بی‌سرپرستی، بدسرپرستی، بی‌برنامگی نهادهای متولی برای اوقات فراغت و ... موجب شده که وجود نعمت حدود ۲۵ میلیونی زیر ۱۸ سال و حدود ۳۰ میلیونی زیر ۳۰ سال کشور که یک فرصت طلایی و یک سرمایه مولد و بنیانی برای آینده کشور است، فراموش شود.
وی با تاکید بر ضرورت توجه جدی به جمعیت جوان کشور افزود: به نظر می‌رسد اگر مسئولان و متولیان ذیربط به طور جدی و با همت بالا و عزم راسخ دست به کار نشوند، بعید نیست این فرصت طلایی به یک تهدید بلکه به بحران تبدیل شود و با خطر انسداد و انقراض نسل روبرو شویم و باید بدانیم که خطر انسداد نسل از انقراض نسل خطرناک‌تر است، اگر ما نتوانیم هدایت این نسل مولد را به خوبی انجام دهیم، این نسل در معرض خطر، معد هرگونه سوءاستفاده‌ای از ناحیه باندهای مخوف و خطرناک قاچاق انسان و مواد مخدر و تهاجم فرهنگی و مشروبات الکلی و ... به دلیل ناآگاهی کودکان و نوجوانان، ضعف عقلی و جسمی، فقر، بی‌سرپرستی، بدسرپرستی خواهیم بود.
کاهش آمار مصرف مشروبات الکلی در گروی انجام وظیفه دست اندرکاران امور کودکان و نوجوانان
وی خطاب به متولیان امر تبلیغ و ترویج دین و فرهنگ و تعلیم و تربیت به ویژه دست‌اندرکاران امور کودکان و نوجوانان گفت: این نهادها با داشتن امکانات وسیع، بودجه هنگفت و تریبون‌ها و رسانه‌های متعدد اگر با اسباب منکر مبارزه کرده و بستر و زمینه‌های معروف را ایجاد کنند و برای معتقدین به واجبات و محرمات دینی آثار معصیت‌زای مصرف مشروبات الکلی و برای کسانی که تقیدات دینی ندارند، مضرات زیان‌بار جسمی، آثار مخرب آن در زندگی شخصی، خانوادگی، شغلی، اجتماعی و قبح شکننده اعتباری آن را به عنوان یک ناهنجاری اجتماعی تبیین کنند، قطعاً شاهد کاهش قابل توجه مصرف مشروبات الکلی و جرایم مرتبط با آن خواهیم بود.
برندهای الکلی، الگوهای کودکی
یکی از دلایل عمده گرایش کودکان و نوجوانان نسل جدید در مقایسه با نسل قبلی تغییر در الگوهای دوران کودکی و نوجوانی است. کودکان و نوجوانان امروزی به پیروی از الگوهای مطرح که اغلب آنها را از میان هنرمندان، ورزشکاران و یا خواننده ها انتخاب می کنند، دست به برخی رفتارهای ناشایست می زنند که همین مسئله در گرایش کودکان و نوجوانان به مصرف مشروبات الکلی موثر است.
رئیس گروه مطالعات اعتیاد پزشکی قانونی: افزایش مصرف مشروبات الکلی
محمد قدیر زاده، رئیس گروه مطالعات اعتیاد پزشکی قانونی هم پیش از این در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه مصرف مشروبات الکلی نسبت به گذشته زیاد شده است، گفته بود: علت این افزایش مصرف را می توان در عدم اطلاع رسانی و عدم آگاهی خانواده ها دید. طوری که بسیاری از افراد فکر می کنند که مصرف مشروبات الکلی تنها منع شرعی دارد، در حالی که عوارض جبران ناپذیر بسیار زیادی در انتظار مصرف کنندگان این نوع از مخدرها است و مصرف این نوع مواد در کشورهای غیرمسلمان نیز از قواعد خاصی پیروی می کند و قانون محدودیت سن فروش اعمال می شود که این سن بین ۱۶ تا ۱۸ سال و حتی تا ۲۱ سال متغیر است. در کشورهای اروپایی همچنین قوانین سختی برای رانندگی با مستی وضع شده است و مجازات های سنگین مثل ممنوعیت مادام العمر از رانندگی را به همراه دارد.
وی با بیان اینکه به تازگی مواردی بوده که شاهد مرگ برخی افراد مشهور به دلیل مصرف الکل بودیم، گفت: در حالی که در بسیاری از کشورهای اروپایی افراد سرشناس به سراغ این مواد نمی روند.
رئیس گروه مطالعات اعتیاد پزشکی قانونی تصریح کرد: متاسفانه امروز در برخی از مراسم ها و جشن های عروسی شاهد سرو مشروبات الکلی هستیم که همین مسئله باعث می شود بسیاری از کودکان و نوجوانانی که در این مراسم های جمعی حضور دارند با این نوع از مواد آشنا شده و یا حتی مصرف کنند.
پیشی گرفتن جرائم مربوط به الکل از مواد مخدر
نکته قابل توجه در خصوص جرائم مربوط به مصرف مشروبات الکلی در بین کودکان و نوجوانان، جایگاه و رتبه این دسته از جرائم است. طبق آمارها، ۱۰ جرم اول کودکان و نوجوانان بر اساس پرونده های تشکیل شده در مجتمع تخصصی کودکان و نوجوانان در تهران (مجتمع قضایی شهید فهمیده)، عبارت است از تخلفات راهنمایی و رانندگی، ضرب و جرح عمدی، سرقت، ایراد صدمه بدنی غیرعمد، شرب خمر، تخریب، روابط نامشروع و تهدید، ورود و اقامت غیرمجاز و حمل مشروبات الکلی. نکته قابل تامل در این است که مواد مخدر پس از این ۱۰ جرم در رتبه های بعدی قرار داشته است. این آمارها و پرونده های تشکیل شده قضایی به این معنی است که زنگ خطر هشدارهای فرهنگی برای نسل نوجوان مدتها است به صدا در آمده است چرا که این تغییر در گرایشها به معنای تغییر در بنیان های فرهنگی است و مسئولان و متولیان امر باید چاره ای در این خصوص بیاندیشند.
