کم کم شهروندان پایتخت آماده خداحافظی با مهمان‌های ناخوانده خود یعنی سفیدبالک‌ها می‌شدند که بار دیگر از اواخر مردادماه تهران به تسخیر این حشرات درآمد تا حضورشان چهارساله و کام شهروندان پایتخت تلخ‌تر شود. گرما، آلودگی هوا، شلوغی و آلودگی بصری از یکسو و ورود این حشرات به چشم و دهان از سوی دیگر کام شهروندان تهرانی را تلخ کرده است.

به گزارش ایسنا، مگس سفید یا "عسلک پنبه" نام مهمان ناخوانده‌ای است که حالا دیگر در تهران ناخوانده نیست و مهمان دائم تابستان‌های شهروندان پایتخت شده است، با این تفاوت که امسال دیرتر آمدند اما با همان قوت سال‌های گذشته طغیان کرده‌اند، طغیانی که از مناطق مرکزی آغاز و تا مناطق شمالی پایتخت کشیده شده است. اگر این روزها قدمی در بلوار کشاورز بزنید علیرغم وجود نوارچسب‌های زرد رنگ و شستشوی شبانه درختان توسط شهرداری، اما آسمان همانند زمان بارش برف ریز، از وجود این حشرات سفید شده و شهروندانی که از حضور این سفیدبالک‌ها کلافه شده‌اند.

این حشرات کوچک که سطح بدن و بال‌های آن‌ها به وسیله پودر سفید رنگی پوشیده شده‌، از آفات مهم برای طیف وسیعی از محصولات کشاورزی در بسیاری از نقاط جهان به ویژه در مناطق گرمسیری محسوب می‌شوند؛ آفتی که در ابتدا از سوی مسئولان شهرداری تهران یک آفت درجه 2 و بی‌اهمیت قلمداد می‌شد، اما در تابستان سال های گذشته به سرعت منطقه به منطقه پیش رفت و بخش بزرگی از پایتخت را گرفت. این حشرات همانند شته‌ها تولید مقادیر زیادی عسلک می‌کنند که این عسلک در گیاهان باعث جذب گرد و خاک و مخصوصاً رشد قارچ‌ها می‌شود . از این رو این حشرات عسلک پنبه نیز خوانده می‌شوند.

از طرف دیگر هرچند از سوی مسوولان بارها اعلام شده که این حشرات بیماری را منتقل نمی‌کنند اما سال گذشته و در پی طغیان آنها، وزارت بهداشت به شهروندان توصیه کرد که جهت جلوگیری از ورود این حشرات به سیستم تنفسی فوقانی از ماسک‌های پارچه‌ای و معمولی استفاده کنند.

حضور سفیدبالک ها در پایتخت چهارساله شد اما وظیفه کنترل جمعیت آنها از زمینی به زمینی دیگر پاس داده می‌شود؛ به طوری که محمد هادی حیدرزاده، مدیرکل محیط زیست استان تهران با اشاره به وظایف دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های مختلف در رابطه با کنترل سفیدبالک‌ها در پایتخت گفت: در بحث سفیدبالک‌ها واقعا وظیفه سازمان محیط زیست کنترل نیست، بلکه وظیفه مرکز تحقیقات و آفات وزارت جهاد کشاورزی است که در این زمینه تحقیقات کند و راهکارهای ممکن را ارئه دهد.

وی تاکید کرد: شناسایی بیماری و دادن نسخه با مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی است و آن نسخه را بقیه دستگاه‌ها باید پیگیری و اجرا کنند، اما هنوز آن نسخه تهیه نشده است و سازمان‌هایی مانند شهرداری تهران با تمام توان با سفید بالک‌ها مقابله می‌کند.

در عین حال محمد حسین بازگیر، رییس اداره محیط زیست شهر تهران در گفتگو با ایسنا از آغاز پروژه مطالعاتی و تحقیقاتی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی برای شناسایی گونه و سیر تکامل این حشره خبر می‌دهد.

وی در این باره گفت: برای شناسایی و کاهش این گونه حشرات مزاحم اقدامات و پژوهش‌های علمی صورت گرفته و روش‌های مؤثری برای مبارزه با افزایش جمعیت مگس‌های سفید به کار گرفته شده است.

رییس اداره محیط زیست شهر تهران از جمله اقدامات برای از بین بردن سفید بالک‌ها را شست و شوی درختان و تجهیز درختان به برچسب‌های زردرنگ عنوان کرد و گفت: متأسفانه با همه این اقدامات، هنوز ریشه کن نشده‌اند و امسال با همین گونه حشرات مواجه خواهیم بود. اما با توجه به فعالیت نمایشگرهایی که شناساگر این حشرات هستند و با توجه به اقداماتی که انجام شده، امیدواریم امسال شاهد حضور کمتر این حشرات باشیم.  

البته کمی قبل از آغاز طغیان این حشرات بود که مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران به عنوان یکی از دستگاه‌هایی که در کنترل جمعیت سفید بالک‌ها تلاش می‌کند از مهار "مگس سفید" خبر داد و این درحالیست که به فاصله کمتر از یک ماه بار دیگر این حشرات بازگشتند

علی محمد مختاری  با بیان اینکه از تابستان سال93 کلان شهر تهران با ظهور حشره کوچکی به نام سفید بالک  روبرو شد که با حضور انبوه و ناخوانده خود نگرانی هایی را برای شهروندان ایجاد کرد، گفت: خوشبختانه سفید بالک غالب تهران گونه جدیدی از جنس Aleuroclava  است که هیچکدام از 135 گونه شناخته شده آن تاکنون به عنوان ناقل بیماری ویروسی برای گیاهان شناخته نشده اند.

وی با بیان اینکه از دیدگاه علم گیاه پزشکی طغیان دوره‌ای یک آفت می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد، تصریح کرد: طغیان آفتی همچون سفید بالک  نیز امری طبیعی بوده که می‌تواند به دلیل تغییرات اقلیمی و مساعد شدن شرایط آب و هوایی برای فعالیت و گسترش گونه خاصی از آفت، پیدا کردن و در دسترس بودن میزبان گیاهی مناسب جهت ازدیاد نسل و فعال نبودن یا عدم استقرار دشمنان طبیعی و کارآمد علیه آن آفت به وجود آید.

مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران با تاکید بر اینکه در همین راستا سازمان بوستانها و فضای سبز شهر تهران طی یک سال اخیر سیاست گذاری‌های کلانی را اعمال کرده است، یادآور شد: بر پایه مدیریت کنترل تلفیقی آفات (IPM ) اقدامات ویژه ای را به منظور کنترل منطقی این آفت به انجام رسانده‌ایم که تاثیرات چشمگیری در کاهش جمعیت آن داشته است.

وی با اشاره به ابلاغ دستورالعمل‌های اجرایی و اقدامات ویژه برای کنترل سفید بالک به مناطق 22گانه شهرداری اظهار کرد: جمع آوری و معدوم سازی برگ‌های درختان آلوده به فرم زمستان‌گذران آفت و همچنین جلوگیری از استفاده از برگ های آن ها برای تولید خاک برگ و نیز هرس درختان به فرمی که تبادل هوا در بین شاخه ها بیشتر صورت پذیرد، از جمله این اقدامات بوده است.

مختاری ضمن ارائه توضیحات درخصوص حذف و معدوم سازی پاجوش و تنه جوش درختان آلوده به سفید بالک و روغن پاشی درختان و درختچه‌های همیشه سبز آلوده به فرم زمستان‌گذران آفت به ویژه درختان زیتون با استفاده از روغن های امولسیون شونده پارافینی زمستانه و تابستانه، گفت: عقد قرارداد با موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور با موضوع " شناسایی و مطالعه بیولوژیکی آفت سفید بالک غالب و شناسایی دشمنان طبیعی آن در فضای سبز شهر تهران "به منظور دستیابی به راه‌های کنترل بهینه این آفت در فضای سبز شهری از دیگر فعالیت‌های این سازمان بوده است.

وی در زمینه تشکیل کارگروه تخصصی کنترل سفید بالک با مدیریت سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران و کارشناسان مجرب از 12 منطقه منتخب در سطح شهر تهران، اظهار داشت: سازماندهی تیم مانیتورینگ (پایش) منسجم کارشناسی در سطوح محله - ناحیه و منطقه به منظور پایش مستمر و منظم جمعیت آفت با مدیریت واحد گیاه پزشکی این سازمان  انجام پذیرفته و آماده سازی و تجهیز پیمانکاران به منظور تامین دستگاه‌ها و نهاده‌های لازم جهت کنترل آفت و برگزاری برنامه‌های وسیع آموزشی (نمایش فیلم - اسلاید و سایر وسایل کمک آموزشی) جهت آگاهی و اطلاع رسانی به شهروندان و دانش آموزان در سرای محلات، شورایاری‌ها، مساجد، مدارس، ادارات و ... از دیگر اقدامات صورت گرفته است.

در هر حال با وجود همه این اقدامات انجام شده مهمان‌های تهران دوباره بازگشتند تا اقدامات شهرداری برای کنترل جمعیت سفیدبالک‌ها تشدید شود، اما هنوز راهکار اساسی مقابله با آنها تعیین نشده است.