به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران شیراز؛ معاونت صنایع دستی اداره میراث فرهنگی استان فارس گفت : قدمت خاتم سازی در شیراز به هزار سال قبل می رسد که در دوره صفویه رونق و رواج داشته و در دوره قاجاریه به علت عدم توجه این هنر از رونق کمی برخوردار شد که در سده های گذشته هنرمندان خاتم ساز شیراز صندوقچه های بسیار نفیسی برای مرقد مطهر امامان در عراق و عتبات عالیات ساختند و اخیرا خاتم های خطی نیز ساخته می شود که در آن کلماتی مانند اسماء متبرکه بعنوان نقش ظاهر می شوند ، در اوایل دوره پهلوی نیز نخستین خاتم کاری را هنرمندان چیره دست شیرازی در کاخ مرر تهران انجام دادند.
محمدی با بیان اینکه خاتم شیراز از نظر کیفیت زبانزد خاص و عام بوده افزود: ویژگیهایی که این خاتم را نسبت به خاتم شهرهای دیگر متمایز ساخته تفاوت در انجام کار و مواد استفاده شده در آن و استفاده از از لایه و ورقه مسی در بین گلهای خاتم جهت استحکام و پایداری بیشتر خصوصا به دور شش ضلعیها از ویژگیهای خاتم شیراز است .
وی بیان کرد : خاتم به طور مستقیم به کشورهای اروپایی مانند : آلمان ،دانمارک، انگلستان ، فرانسه و اسپانیا و کشورهای آسیای شرقی مثل چین ، ژاپن ، مالزی، تایلند و تایوان صادر می شود .
این مقام مسئول ادامه داد : در حال حاضر در شیراز 40 کارگاه خاتم ساز است که 450 نفر در آن مشغول به فعالیت هستند و در سطح استان در شهرهای داراب ، مرودشت ، کازرون، استهبان ، نی ریز 60 کارگاه خاتم سازی دایر است ، و هم اکنون این هنر در شهرهای اصفهان و تهران نیز رایج است و استادان هنرمند و چیره دست شیرازی جون روزیطلب و بنی خاتم شیرازی این هنر را آموزش می دهند.
محمدی افزود: هنر خاتم سازی در اماکن متبرکه سهم بسزایی دارد و در ساخت سقف ضریحهای مقدس امامان و صندوقچه های ساخته شده و قراز گرفته بر روی مقبره کاربرد دارد.
مواد بکار رفته در خاتم ورقه های نازک از چوبی نرم و انعطاف پذیر( آستر) مانند چوب تبریزی به پشت برگه های خاتم (اصطلاحا خاتم آستردار )، استفاده از چسب مرغوب(چسب سریشم) در تمامی مراحل خاتم سازی و خاتم چسبانی ، صاف بودن سطح کار و خالی نبودن هیچ جای خاتم ، یکنواخت بودن رنگ و مصالح بکاررفته در ساخت خاتم ، عدم تغییر در رنگ و شکل ، مشخص نبودن ترمیم کاری ها و بتونه کاری ها در سطح کار، قزینه بودن تمامی گلها و اشکال در سطح و زوایا و اضلاع ، دقیق و مهندسی بودن اساس و ساختمان طرح ف استفاده از چوبهای فوفل، آبنوس، عناب، شاه چوب ، آزاد، بقم، نارنج و چوب شمشاد و فلزهای مفتول طلایی یا نقره ای ، مس، برنج، آلومینیوم و استخوانهای ساق پا و دست شتر و اسب ، عاج فیل و استخوان مصنوعی از جمله مواد استفاده شده در خاتم می باشد و از عنصر بسیار مهم دیگر در خاتم رنگ است که در تهیه رنگ از رنگ سبز از ترکیب نشادر، براده مس و سرکه استفاده می شود.
استخوانهای بریده شده را در ظرف حاوی محلول رنگی می ریزند و به مدت 6 ماه در معرض نور خورشید قرار می دهند ف که امروزه بجای استخوان شتر اغلب از چوب نارنج و برای رنگ کردن آن از رنگ سبز مخصوص رنگرزی پشم استفاده می کنند .
سطح خاتم به منظور براق شدن و حفاظت در برابر رطوبت ، گرما و سرما روغن کاری می شود که در گذشته بیشتر از روغن جلا یا سندروس (شیره درخت کاج) استفاده شده و بعدها از روغن هاویلوکس و امروز نیز از نظر تنوع و نقوش به پره وارو، پره ای ، سیم دار، نه گلی لایه دار، شش ولوز، بته جقه ای ، خیابانی، طاقی ، قمی، جناقی و دو رنگ و از نظر حاشیه به شش گلی ، چوبی، بازوبندی، طوره دار، شمسه دار و تخمه دار تقسیم بندی می شوند.
