به گزارش ایسنا، دکتر حسین افشین در حاشیه نشست ارائه نسخه اولیه سامانه دستیاران هوش مصنوعی دستگاه های اجرایی که در محل ساختمان معاونت علمی برگزار شد، در جمع خبرنگاران با اشاره به اهمیت تصمیم‌گیری مبتنی بر داده در دولت، اظهار کرد: زمانی که می‌خواهیم در دولت یا کمیسیون‌های اصلی و فرعی تصمیمی اتخاذ کنیم، نخست نیازمند داده و شناخت کامل از موضوع هستیم. باید پس‌زمینه‌های قانونی، داده‌ها و ارزیابی‌ها مشخص باشد تا بتوانیم تصمیم درستی بگیریم که این فرآیند معمولاً از مسیر کارشناسی انجام می‌شود.

 

وی با بیان اینکه در این فرآیند، داده‌ها، استخراج و تحلیل می‌شوند و در اختیار مدیر قرار می‌گیرند، افزود: اما در بسیاری از مواقع تنها یک فرد به داده‌ها مسلط است و با نبود او یا بروز اشتباه، این خطا در کل سیستم تأثیر می‌گذارد. به همین دلیل به دنبال طراحی دستیار هوش مصنوعی هستیم تا بتواند در همان لحظه به پرسش‌های مدیر، کارشناس یا وزیر پاسخ مشورتی بدهد.

 

افشین اضافه کرد: به عنوان مثال اگر بخواهیم میزان مصرف مرغ در کشور را بدانیم، این دستیار باید اطلاعات روز را ارائه دهد، زمان مناسب جوجه‌ریزی، مقدار واردات، میزان استفاده از تولید داخل و حتی نیاز خوراک دام و کنجاله را مشخص کند. این دستیار می‌تواند با استفاده از داده‌های کلان تحلیل و پیشنهاد ارائه کند؛ هرچند تصمیم نهایی همچنان بر عهده وزیر و مدیران خواهد بود.

 

معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری تقویت فعالیت‌های دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه هوش مصنوعی را از اهداف این نهاد در توسعه این فناوری عنوان کرد و ادامه داد: زمانی که بازار برای این فناوری وجود نداشته باشد، کسی در آن سرمایه‌گذاری نمی‌کند. به همین دلیل دولت به‌عنوان نخستین خریدار وارد عمل شده است. این حمایت یا در قالب پژوهانه و گرنت تحقیقاتی خواهد بود یا در قالب ایجاد محصولات کاربردی که خود دولت از آنها بهره‌مند شود.

 

وی یکی از شاخص‌های رتبه‌بندی جهانی را میزان پذیرش هوش مصنوعی توسط دولت‌ها دانست و یادآور شد: در این زمینه جلسات متعددی با دانشگاه‌ها برگزار کردیم و تقسیم ‌بندی‌هایی برای فعالیت تیم‌های مختلف در حال انجام است. هدف آن است که هوش مصنوعی به دولت در اتخاذ تصمیمات بهتر برای ارتقای کیفیت زندگی مردم کمک کند و تصمیم‌ها بدون پیش‌بینی پیامدها اجرا نشود.

 

افشین تأکید کرد: برای مثال، زمانی که وزارت نفت تصمیمی می‌گیرد باید دید سایر وزارتخانه‌ها چه تأثیری می‌پذیرند. یا اگر وزارت کشاورزی سیاستی اتخاذ کند، باید پیامدهای آن بر زندگی مردم بررسی شود. همین موضوع درباره تغییر قیمت بنزین نیز صدق می‌کند که می‌تواند بر کسب‌وکارهای مختلف اثرگذار باشد. تجربه نشان داده است که این ابعاد متعدد باید به صورت علمی و دقیق دیده شوند.

 

تدوین برنامه ملی هوش مصنوعی

 

وی از تدوین برنامه ملی هوش مصنوعی در این نهاد خبر داد و گفت: ذیل بند (ج) ماده ۶۵ قانون برنامه هفتم، اقدام به تدوین برنامه ملی هوش مصنوعی کردیم. برای نخستین بار پیش‌نویس این برنامه پیش از تصویب در اختیار مردم و کارشناسان قرار گرفت تا نظرات خود را ارائه دهند و  تاکنون پیشنهادهای متعددی از سراسر کشور دریافت کرده‌ایم که از همه آنها قدردانی می‌کنم.

 

معاون علمی رئیس‌جمهور تاکید کرد: انتظار ما این است که صاحب‌نظران صرفا به کلی‌گویی درباره خوب یا بد بودن برنامه نپردازند، بلکه اصلاحات مشخصی مانند افزودن بخش‌های ضروری، حذف بخش‌های غیرکاربردی یا ارائه دیدگاه‌های نو پیشنهاد دهند. هدف اصلی این است که محصولاتی که در زمینه هوش مصنوعی توسعه می‌یابند، کاربردی و در خدمت حل مسائل کشور باشند. در بخش نخست تمرکز ما بر تقویت بدنه علمی هوش مصنوعی است.

 

افشین در پاسخ به این سوال که این برنامه با سند ملی هوش مصنوعی متفاوت است یا خبر توضیح داد: این برنامه ملی با سند ملی هوش مصنوعی متفاوت است؛ چرا که سند هوش مصنوعی یک سند بالا دستی است که در شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب شده و ما موظفیم به اهداف مشخص آن دستیابیم و برای تحقق این اهداف باید برنامه عملیاتی داشته باشیم.

 

معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری با اشاره به ضرورت برنامه‌محوری در حوزه هوش مصنوعی، اظهار کرد: ما باید بر اساس برنامه حرکت کنیم. یعنی مشخص باشد برای هر بند و هدفی که در اسناد بالادستی وجود دارد، چه برنامه‌ای تدوین شده و طی چه بازه زمانی (یک سال، دو سال یا سه سال) به آن اهداف خواهیم رسید.

 

وی افزود: نکته مهم این است که ما سند جدیدی تدوین نکرده‌ایم، بلکه ذیل اسناد بالادستی، برنامه مشخصی برای تحقق اهداف طراحی کرده‌ایم. ممکن است برخی بگویند برخی از اهداف کوچک بوده یا باید تغییر کند، اما در این مرحله ما وظیفه داریم برنامه را به اجرا درآوریم و در صورت نیاز اسناد بالادستی اصلاح خواهند شد.

 

معاون علمی رئیس‌جمهور با تاکید بر اینکه تمام وظایف دستگاه‌های اجرایی در این زمینه رصد و مشخص شده است، ابراز امیدواری کرد که با پیشبرد این برنامه، هر دستگاه نسبت به عملکرد خود پاسخگو باشد.

 

نیروی انسانی توانمند در کشور

 

افشین با اشاره به ظرفیت‌های علمی کشور در حوزه هوش مصنوعی اضافه کرد: در حوزه هوش مصنوعی ما و کشور هند از منابع انسانی مهم دنیا هستیم و دانشگاه‌های ما نیروی انسانی توانمندی تربیت می‌کنند. با این حال، به دلیل محدودیت‌های مالی، نگهداشت این نیروها با مشکل مواجه بوده است. یکی از برنامه‌های اصلی ما در ستاد، طراحی سازوکارهایی برای حفظ و نگهداشت نیروهای توانمند و کارشناسان است.

 

وی با تأکید بر اینکه نگاهداشت نیروهای انسانی صرفاً موضوع اقتصادی نیست و ابعاد سیاسی و اجتماعی نیز دارد، خاطرنشان کرد: در همین راستا، تمرکز جدی بر تربیت نیروی انسانی داریم. آموزش هوش مصنوعی باید از مدارس آغاز شود و از همه خانواده‌ها دعوت می‌کنیم به این پویش بپیوندند تا فرزندانشان از ابتدا با این دانش آشنا شوند. از مهرماه نیز با حمایت معاونت علمی، تدریس در دو حوزه کوانتوم و هوش مصنوعی در دستور کار قرار گرفته تا تربیت نیروی انسانی به‌عنوان موتور پویا در این عرصه ادامه یابد.

 

توسعه فرهنگ بی‌نام سازی داده‌ها برای کارهای تحقیقاتی

 

افشین در پاسخ به پرسشی درباره اجرای قوانین مربوط به به‌اشتراک‌گذاری داده‌ها، اظهار کرد: اگر هوش مصنوعی را به یک انسان تشبیه کنیم، داده مانند خون در رگ‌های آن است. ما برای بهره‌گیری از داده‌ها نیازمند بلوغ هستیم. متأسفانه دیدگاه غالب مدیران بیشتر بر تهدیدها متمرکز است، در حالی که انتشار داده شاید ۱۰ درصد تهدید داشته باشد اما ۹۰ درصد فرصت ایجاد می‌کند.

 

وی ادامه داد: باید یاد بگیریم همانند کشورهای پیشرفته داده‌ها را بی‌نام‌سازی کرده و در اختیار پژوهشگران قرار دهیم تا امکان پیشرفت فراهم شود. همانطور که آموزش هوش مصنوعی را در مدارس و دانشگاه‌ها دنبال می‌کنیم، باید مدیران نیز آموزش ببینند تا درک کنند داده باکیفیت معادل تصمیم درست است. رسانه‌ها و مدیران باید کمک کنند تا فرصت‌های داده بیش از تهدیدهای آن دیده شود، چرا که داده موتور محرک اصلی این حوزه است.

 

معاون علمی رئیس‌جمهور در خصوص محدودیت‌های ناشی از تحریم نیز گفت: اگر تحریم‌ها یا مکانیزم ماشه فعال شود، قطعاً در تهیه سخت‌افزار با مشکلاتی روبه‌رو خواهیم شد، اما دسترسی ما به‌طور کامل قطع نخواهد شد، هرچند هزینه‌ها افزایش می‌یابد.

 

توسعه زیر ساخت‌های هوش مصنوعی

 

وی در بخش دیگری از سخنان خود ضمن تشکر از رسانه‌ها برای انتشار اخبار مرتبط با هوض مصنوعی اظهار کرد: البته گله‌ای هم دارم، چرا که گاهی در کشور بخشی از کار که باید مورد تشویق قرار گیرد نادیده گرفته می‌شود. ما هرگز اعلام نکردیم برنامه هوش مصنوعی یک برنامه نهایی و مصوب است، بلکه تأکید کردیم این برنامه حاصل بیش از ۱۶ جلسه کارشناسی با صاحب‌نظران مختلف است که پیش از تصویب در اختیار مردم قرار گرفته تا نظرات اصلاحی خود را بیان کنند.

 

افشین اضافه کرد: هدف ما این است که قبل از نهایی شدن، مردم و کارشناسان آن را ببینند، نقد کنند و پیشنهاد بدهند تا در نهایت برنامه‌ای دقیق‌تر و کاربردی‌تر تدوین شود.

 

معاون علمی رئیس‌جمهور، تاکید کرد که انتظار این بوده که برنامه ملی هوش مصنوعی مورد توجه و نقد قرار گیرد و رسانه‌ها نیز این روند را پیگیری کرده‌اند. اعتقاد دارم که باید بهترین روش، شنیدن نکات و نقطه‌نظرات منتقدان باشد تا اصلاحات لازم صورت گیرد.

 

وی اظهار کرد: یکی از ایراداتی که به برنامه وارد شده موضوع سخت‌افزار است. برخی معتقدند اعدادی که در برنامه ذکر شده ناچیز است که این نقد وارد است. اما باید توجه داشت که سند بالادستی، یعنی سند فرهنگی، این عدد را مشخص کرده و ما موظفیم طبق آن پیش برویم. امیدواریم که این میزان تا ۱۰ برابر افزایش یابد؛ زیرا کشور به چنین زیرساختی نیاز دارد و برای تحقق آن حداقل یک میلیارد دلار سرمایه‌گذاری لازم است، در حالی که برخی کشورها بین ۱۰ تا ۲۰ میلیارد دلار در این حوزه هزینه کرده‌اند.

 

افشین با تاکید بر اینکه آنچه که در این زمینه اهمیت دارد، این است که منابع مالی برای این برنامه هوش مصنوعی دیده شود و از طرف دیگر نباید وعده‌های غیرواقعی به مردم داده شود، خاطرنشان کرد: به عنوان نمونه، اینکه گفته شود GPUها قرار است؛ به‌طور کامل در داخل تولید شوند نوعی سراب است. دنیا به سمت فناوری سه نانومتر حرکت کرده، در حالی که زیرساخت تولید داخل ما در سطح ۱۸۰ نانومتر قرار دارد و این فاصله بسیار معنادار است.

 

وی گفت: بنابراین اگر بخواهیم توسعه کاربردی هوش مصنوعی را معطل تولید داخلی GPU و زیرساخت‌های میکروالکترونیک بگذاریم، در حقیقت جلوی پیشرفت کشور را گرفته‌ایم. بر همین اساس، دو راهبرد مجزا تعریف کرده‌ایم: یکی برای توسعه کاربردی هوش مصنوعی و دیگری برای توسعه زیرساخت‌های فناورانه. برنامه کاربردی اکنون در حال اجراست و برنامه زیرساختی نیز به‌طور جداگانه دنبال می‌شود.

 

معاون علمی رئیس‌جمهور تاکید کرد: هدف برنامه ملی هوش مصنوعی، توسعه کاربردها و استفاده از این فناوری است. جایگاه فعلی ایران در رتبه‌بندی‌های جهانی بین ۷۰ تا ۷۵ است و ما قصد داریم با اجرای این برنامه فاصله موجود را جبران کنیم.

 

وی افزود: نقدهایی که به برنامه وارد می‌شود باید مشخص و کاربردی باشد. صرفاً گفتن اینکه این برنامه خوب یا بد است، کمکی نمی‌کند. برخی پیشنهادها ارتباطی به برنامه کاربردی‌سازی هوش مصنوعی نداشته و به همین دلیل مدنظر قرار نگرفته است.

 

افشین با بیان اینکه معاونت علمی مجری مستقیم پروژه‌ها نیست بلکه نقش هماهنگ‌کننده و سیاست‌گذار دارد، ادامه داد: برای مثال، در برنامه ملی هوش مصنوعی وظایف هر دستگاه اجرایی به‌روشنی مشخص شده است. وزارتخانه‌ها باید در بخش‌های مختلف از هوش مصنوعی استفاده کنند؛ اما اجرای آن توسط بخش خصوصی یا دانشگاه‌ها انجام خواهد شد.

 

وی تصریح کرد: دستیارهای هوش مصنوعی در وزارت نیرو یا نفت نمونه‌ای از این تقسیم کار هستند که اجرای آن بر عهده پیمانکاران خصوصی خواهد بود. در حقیقت، دولت به‌عنوان یکی از خریداران عمده هوش مصنوعی وارد بازار می‌شود و زمینه فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان را فراهم می‌کند.

 

افشین خاطرنشان کرد: قبل از تصویب نهایی برنامه، نظرات کارشناسان و متخصصان این حوزه دریافت خواهد شد تا برنامه‌ای کاربردی و موثر برای توسعه هوش مصنوعی کشور تدوین شود.