فارس: رئیس‌جمهور ترکیه در اولین سخنرانی بعد از حادثه سرنگونی جنگنده روسیه در شمال غرب سوریه، آنچنان به پوتین پاسخ داد که خوشبین‌ترین ناظر هم احتمال نمی‌دهد این تنش بزودی بخوابد. یک‌سو جنگ اراده و سوی دیگر اراده جنگ است.
پوتیـن: منتظر پاسخ معقولانه ترکیه درباره علت سرنگون کردن هواپیمایمان هستیم
اردوغان: اگر بار دیگر حریم هوایی ما نقض شود، با همان قاطعیت پاسخ می‌دهیم
پوتیـن: همدستی مستقیم برخی کشورها در مسئله تروریسم، به ایجاد پدیده‌ای کابوس‌وار نظیر داعش منجر شده
اردوغان: اسد و حامیانش همان کسی هستند که داعش را حمایت مالی و تسلیحاتی میکنند
جملات بالا فقط بخشی از جدال لفظی سران روسیه و ترکیه پس از سرنگونی هواپیمای روسیه در آسمان لاذقیه (شمال غرب سوریه) توسط ترکیه است.
هر روز که می‌گذرد، تنش میان دو کشور بیشتر می‌شود. ماجرا از آنجا آغاز شد که ترکیه روز سه‌شنبه 24 نوامبر) در اقدامی عجیب، جنگنده «سوخو-24» ترکیه را که در مرز سوریه در حال پرواز بود، غافلگیرانه زد. خلبان نجات‌یافته روس می‌گوید، او هیچ اخطاری از «اف-16»های ترکیه دریافت نکرده و موشک غافگیرانه از پشت به سوخو اصابت کرده است.
ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه هم که این روزها عصبی اما آرام است، پنجشنبه پس از مراسم تقدیم استوارنامه سفرای خارجی در کرملین، گفت: «ما خنجرزنی‌های خائنانه از پشت از طرف کسانی که آنها را شریک و متحد در مبارزه ضد تروریستی می‌دانستیم، مطلقا غیر قابل توضیح می‌دانیم. منظورم حادثه سرنگونی بمب‌افکن روسی توسط نیروی هوایی ترکیه است».
به این جملات پوتین دقت کنید:
«مسکو منتظر عذرخواهی مقامات عالیرتبه ترکیه است... این اتفاق نه در عقل سلیم می‌گنجد نه در قالب قوانین بین‌الملل. هواپیمای ما در خاک سوریه سرنگون شد [نه در خاک ترکیه]. آنکارا هنوز بیانیه روشنی در این خصوص صادر نکرده یا پیشنهادی برای پرداخت غرامت یا مجازات خاطیان مطرح نکرده است. این اقدام ترکیه نقض قوانین بین‌المللی است. ما هنوز عذرخواهی قابل درکی از ترکیه آن هم در سطح سیاسی عالیرتبه دریافت نکرده‌ایم»... «رهبران ترکیه عمدا تلاش میکنند روابط مسکو-آنکارا را به بن بست بکشانند».
این جملات یعنی اینکه روسیه قصد تشدید تنش ندارد و حتی با عذرخواهی و مجازات خلبانان جنگنده‌های «اف-16» آرام می‌شود و قضیه را نادیده می‌گیرد هرچند محال است فراموشش کند.
پاسخ اردوغان
اما پاسخ رجب طیب اردوغان چه بود؟ مرور سخنرانی روز پنجشنبه اردوغان که ساعاتی پس از سخنان پوتین انجام شد، هیچ نشانی از پشیمانی یا غذرخواهی در خود نداشت.
اردوغان پس از سخنرانی هم صراحتا به «سی.ان.ان»، گفت، ترکیه عذرخواهی نمی‌کند و روسیه به دلیل نقض حریم هوایی ترکیه باید عذرخواهی کند. او در سخنرانی خطاب به سوریه و روسیه گفت که کسانی که در شمال لاذقیه در حال جنگ با ارتش سوریه هستند، مردم ترکمان منطقه‌اند و ترکیه دست از حمایت آنها برنمی‌دارد و به این حمایت ادامه خواهد داد و منطقه جرابلس (در حلب) را تا لاذقیه پاک می‌کند تا امن شود.
پاسخ تند به پوتین با بوی باروت
اردوغان پوتین را تهدید هم کرد. پوتین بدهکار هم شد. اردوغان می‌گوید، «تنها کسی که دارد با داعش مبارزه می‌کند، ترکیه است و اسد و حامیانش (یعنی ایران و روسیه) از داعش حمایت مالی و تسلیحاتی میکنند»!
اردوغان می‌گوید، اگر بار دیگر -به گفته او- حریم هوایی ترکیه نقض شود، ترکیه با آنچه آن را «قاطعیت» نامید، باز هم پاسخ می‌دهد.
به نظر می‌رسد، اردوغان تصمیم خود را گرفته، «اراده» و «سر جنگ» دارد و همانطور که با لجاجت پنج ساله خود، اعتبار سیاسی‌اش را به پای قمار «سرنگونی اسد» ریخته و تا الان آن را لب پرتگاه نگاه داشته، این بار به اتکای آرائی که در انتخابات اخیر کسب کرده، می‌خواهد با «خرس روسی» هم پنجه‌درپنجه شود بلکه از طریق «منطقه امن در شمال حلب»، حاشیه امنی برای این اعتبار ایجاد کند.
به این جملات اردوغان دقت کنید:
- ما بارها به طرف روسی هشدار دادیم که حریم هوایی ما را نقض نکند [خلبان روسی گفت هیچ هشداری داده نشده]
- هر کسی به حریم هوایی ما تجاوز کند، ما دقیقا همین واکنش را نشان خواهیم داد [غذرخواهی در کار نیست]
- ما اجازه نمی‌دهیم چیز مشکوکی وارد حریم ترکیه شود [البته احتمالا شامل عناصر داعش نمی‌شود]
- اگر باز هم نقض حریم هوایی ترکیه تکرار شود، با همان قاطعیت پاسخ می‌دهیم
- قطعا یک طرف باید عذرخواهی کند و آن روسیه است به دلیل نقض حریم هوایی.
جنگ اراده و اراده جنگ
روشن نیست دقیقا چه در انتظار منطقه غرب آسیا بخصوص میدان سوریه است، اما بی‌شک جیغ و عصبانیت ترکیه که در ساقط کردن سوخو نمایان شد، نشان می‌دهد که اوضاع شمال غرب سوریه چندان به کام آنکارا نیست.
اردوغان اصلا دوست ندارد شمال لاذقیه از وجود تروریست‌هایی که آنان را «معارضان میانه‌رو» می‌نامد، پاک و این قسمت از مرزش مسدود شود. این انسداد، طبیعتا اگر رخ دهد به مرز حلب با ترکیه هم خواهد رسید. آنگاه شاهرگ حیات تروریست‌ها و اهرم فشار ترکیه سلب و قمار اردوغان به خطر می‌افتد.
پوتین و اردوغان می‌دانند در میدان چه خبر است برای همین درشت بار هم میکنند. بازنده در مذاکرات سیاسی دست خالی خواهد ماند.
مسکو و آنکارا می‌دانند که جنگ، جنگ اراده است. هرچند اراده برای مبارزه با تروریسم داعشی و اراده بر حمایت از آن از زمین تا آسمان، از ماه تا ماهی با هم متفاوت است، اما به هر حال در جبهه دمشق، تهران، مسکو جنگ اراده است و در جبهه آنکارا، ناتو و تروریست‌ها، اراده جنگ.
ترکیه با زدن سوخو، ناتو را در عمل انجام شده و در مقابل مسکو گذاشت. مسکو هم بی‌کار ننشست و «سامانه قدرتمند و منحصربه‌فرد اس-400» را در لاذقیه (در پایگاه الحمیمیم) مقابل مرز ترکیه گذاشت.
اردوغان گفت، دوباره می‌زنیم، مسکو گفت همه پیمان‌های نظامی با آنکارا لغو شد. اردوغان گفت به حمایت از ترویست‌هایی که معارضه میانه‌رو نامیدشان ادامه می‌دهد، مسکو می‌گوید، از این پس هر پرنده‌ای در آسمان سوریه را خطری برای خود ببیند، هدف قرار می‌دهد.
تنش به سود هیچ کس نیست
در اوج این جنگ لفظی، دو طرف خواستار تشدید نیستند اما نمی‌خواهند کم بیاورند. روسیه می‌گوید ترکیه عذرخواهی کند، اردوغان می‌گوید، آنکار خواستار توسعه یافتن دایره این تنش نیست و دوست ندارد اتفاقی که افتاده بر روابط اقتصادی دو کشور تاثیر بگذارد اما عذرخواهی نمی‌کند.
قطعا تنش بویژه تنشی که بوی باروت بدهد نه به سود ترکیه است نه به سود روسیه نه به سود منطقه.
آنچه روشن است، این است که روسیه با ایران و ارتش سوریه و مقاومت، در حال کوبیدن گروه‌هایی مسلح هستند که با ارتش و دولت قانونی سوریه گلاویز شده‌اند؛ دولتی که عضو سازمان ملل است و نماینده‌اش در آن حاضر است و به لطف مردمش توانسته مقابل پنج سال ترور، جنگ و انفجار و نفوذ دوام بیاورد. حال اینکه دولت‌های غربی یا منطقه‌ای مانند ترکیه نام این گروه‌های مسلح تروریستی را «معارضه میانه‌رو» یا «معتدل» یا هر چیز دیگر بگذارند، تفاوتی در ماهیت تروریستی آنان در مقابل دولت قانونی سوریه نمی‌کند. تروریست، تروریست است چه میانه‌رو و لیبرال (ارتش آزاد) چه افراطی (داعش و القاعده).
