به گزارش گروه عمران شهری شهرداری نیوز،احداث تونل امیرکبیر که قدمت مطالعات و طراحی آن مربوط به قبل از دوره مدیریت محمدباقر قالیباف است، در زمان مدیریت فعلی شهر در دستور اجرا قرار گرفت تا این پروژه نیمه کاره از قبل مانده با تغییراتی برای بهتر شدن طرح تکمیل شود.

عملیات اجرایی ساخت این تونل قاعدتاً باید اوایل دهه هشتاد خورشیدی آغاز می‌شد اما مشکلات مربوط به تملک برخی اراضی و املاک به همراه تشکیک در اجرای طرح های اولیه باعث شد تا مدیریت کنونی پایتخت میراث دار طرح بایگانی شده مدیریت های قبلی شهر باشد. این چنین بود که از نیمه دوم سال 1388 مراحل عملیاتی ساخت تونل آغاز شد و قرار بود ظرف مدت 27 ماه این عملیات به سرانجام برسد اما در عمل اتفاق دیگری رخ داد.

آغاز پروژه از سال 1388

پروژه از آنجایی که در سال های 1389 تا 1392 حجم عملیات عمرانی در پایتخت روبه فزونی گذاشت و پروژه های بزرگ و مهمی از قبیل تکمیل بزرگراه آزادگان، پل های تقاطع چند سطحی بزرگراه های شیخ فضل ا... نوری و محمد علی جناح، دریاچه شهدای خلیج فارس، احداث بزرگراه های شهید زین الدین و شهید خرازی در شرق و غرب بزرگراه شهید همت، تونل نیایش و بزرگراه طبقاتی صدر، تکمیل بزرگراه های یادگار امام (ره) و شهید باقری و صد البته ساخت بزرگراه امام علی (ع) در دستور اجرا قرار گرفت، پروژه احداث تونل امیر کبیر عملاً به جمع پروژه های اولویت دوم مدیریت شهری اضافه و زمان اجرای آن فراتر از برنامه زمان بندی اولیه شد. ضمن اینکه قرارداد پروژه مذکور به صورت کاملاً  غیر نقد باپیمانکار مربوطه منعقد شده بود و این امر نیز دلیلی شد تا در طول زمان اوج گیری تورم داخلی و تشدید تحریم های بین المللی، فشار بیشتری به دست اندرکاران اجرایی طرح وارد آورد. اما در این میان مسأله دیگری هم گریبانگیر طرح شد و آن این که از اواخر سال 1390 مقرر شد کارکرد تونل صرفاً برای خروج بار ترافیک از منطقه بازار باشد و نه به صورت یک معبر رفت و برگشتی در شرق بازار تهران. حتی وقتی بزرگراه امام علی (ع) نیز در خرداد ماه سال 1392 افتتاح شد، بازهم مجوز دسترسی خودروها از این معبر به سمت بازار صادر نشد.

وضعیت فعلی استفاده از تونل

در چنین شرایطی، کسانی که می خواهند از تونل تازه تاسیس امیرکبیر (تاریخ اتمام پروژه خرداد 1393 است) استفاده کنند، فقط می توانند از خیابان ری به سمت ورودی غربی تونل دسترسی پیدا کرده و از آنجا به سمت بزرگراه امام علی (ع) (مسیر جنوب به شمال) حرکت کنند و یا اینکه به خیابان 17 شهریور راه یابند؛ در حالی که پیش از احداث تونل امیرکبیر، زیرگذری با همین نام وجود داشت که درست برعکس مأموریت تونل، وظیفه دسترسی خودروها از خیابان 17 شهریور به محدوده سه راه امین حضور و سپس منطقه بازار را برعهده داشت. از طرفی وقتی بزرگراه امام علی (ع) و به تبع آن تقاطع چند سطحی میدان شهید محلاتی ساخته شد، کسبه و مراجعان منطقه بازار ترجیح دادند به جای انتخاب مسیر خیابان ری، تونل امیرکبیر و بزرگراه امام علی (ع)، به طور مستقیم و کوتاه تر از بزرگراه شهید محلاتی برای رسیدن به بزرگراه امام علی (ع) بهره جویند. همین امر باعث شد تا حداکثر میزان تردد وسایل نقلیه از تونل امیرکبیر از روزی یک هزار دستگاه خودرو فراتر نرود.

تونل جنوبی کامل نیست

ذکر این نکته الزامی است که تونل امیرکبیر دارای دو شاخه شمالی و جنوبی است که شاخه جنوبی آن هنوز به طور کامل احداث نشده است چرا که امتداد تونل جنوبی برای رسیدن به خیابان کرمان، پیش نیازی در قالب طرح تعریض خیابان کرمان و تملک املاک معارض پرتعداد را طلب می کند. همین مساله سبب شده تا کل مجموعه تونل نتواند کارکرد پیش بینی شده را تاکنون پیدا کند. به هر حال تغییر در طراحی 2 بخش از تونل ها (موسوم به T4 و T5 ) و ایجاد تغییر در زیرگذر قبلی، باعث شکل گیری تونل فعلی شد که طراحی های اولیه آن براساس ورود و خروج بار ترافیک به منطقه بازار صورت گرفته بود اما در نهایت کارکرد تونل به شکل دیگری تعریف شد و صرفاً برای خروج خودروها از منطقه پر ترافیک بازار به کار رفت.

راهکارهای پیشنهادی برای بار گرفتن بیشتر تونل

با تمام این اوصاف، به نظر می رسد با چند تغییر جهت ترافیکی در خیابان های اطراف تونل امیرکبیر (بخش غرب تونل) بتوان همین کارکرد فعلی یعنی خروج بارترافیک از معابر محدوده غرب تونل به سمت شرق آن را رونق بیشتری بخشید. ساده ترین راه که البته نیاز به مطالعات سازمان حمل و نقل و ترافیک و صدور مجوز از سوی پلیس راهور دارد، تغییر جهت حرکت خودروها در خیابان دکتر عبدالحمید دیالمه است؛ جهت فعلی این خیابان یکطرفه، جنوب به شمال است اما اگر جهت آن برعکس شود، پیش بینی می شود انتخاب بسیاری از شهروندان، دسترسی از خیابان شهید دیالمه به تونل شمالی امیر کبیر و سپس بزرگراه امام علی (ع) باشد که تسهیل در تردد را برای کاربران به ارمغان می آورد.

پیشنهاد دوم که اجرای آن به تحقیقات کارشناسی پیچیده تری نیاز دارد و شکل تردد خودروها را در منطقه ای قابل توجه از شهر تحت تأثیر قرار می دهد، می تواند تونل امیرکبیر را به یک معبر پرتردد و بسیار استراتژیک تبدیل کند. در صورت تغییر جهت حرکت خودروها در خیابان امیرکبیر که می تواند صرفاً به صورت حرکت ازمعابر محدوده غرب تونل( منطقه بازار) به سمت شرق باشد و یا حتی خیابان امیر کبیر به خیابانی دو طرفه تبدیل شود، قطعاً تقاضای سفر از طریق تونل امیرکبیر بسیار زیاد خواهد شد. در حال حاضر جهت حرکت خودروها در این معبر شهری از شرق به غرب است اما اگر قرار به تغییر جهت آن باشد، می بایست کل جریان تردد در رینگ محدود به خیابان های علامه شریف رضی، شهید دکتر عبدالحمید دیالمه، امیر کبیر و شهید مصطفی خمینی (ره) باز طراحی شود و این مهم حتی روی معابری چون خیابان پامنار و سایر خیابان های مرتبط نیز اثرگذار است. با این حال به نظر می رسد سازمان حمل و نقل و ترافیک باید نتیجه مطالعات و کارشناسی های انجام شده در این مورد را که از چند ماه پیش  آغاز شده، حداقل به عنوان یک گزارش مقدماتی به متولیان امر ارائه کند تا بتوان در مورد آینده ترافیکی تونل امیرکبیر به یک جمع بندی کلی رسید و افق عملکردی آن را در اذهان عمومی ترسیم کرد تا این میراث باقی مانده برای دهه اخیر مدیریت شهری کارآیی مطلوب را بیابد.