اخیرا انجمن صنایع لبنی ایران، یک گزارش ویدئویی منتشر کرده که در آن روشنک روستایی، متخصص تغذیه، از آغاز روند نزولی مصرف لبنیات بعد از هدف‌مندسازی یارانه‌ها (در اواخر دهه ۸۰) خبر می‌دهد و می‌گوید که با توقف سایر سیاست‌های حمایتی دولت نظیر توزیع شیر در مدارس و همچنین با کاهش درآمدهای حقیقی خانوار به تبع تورم، مصرف مواد غذایی، ازجمله لبنیات، به شکل چشمگیری کاهش یافته است.

 

 

بر اساس اعلام سید محمدرضا بنی‌طبا، سخنگوی انجمن صنایع لبنی ایران، سرانه مصرف لبنیات در کشور در خوش‌بینانه‌ترین حالت ۷۰ کیلوگرم است.

 

وی اخیراً به اقتصادآنلاین گفته که میزان مصرف سرانه لبنیات در جهان حدود ۱۶۰ کیلوگرم است. بنابراین  فاصله ایران با مصرف جهانی لبنیات در حال افزایش است و با توجه تورم سال‌های اخیر روند نزولی مصرف این مواد غذایی سلامت‌محور، اثر آن بر سلامت مردم نمود پیدا کرده است.

 

اما به نظر می‌رسد حذف یکباره و غیرکارشناسی یک سیاست غیرکارشناسی دیگر، یعنی تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی نیز موج دیگری از کاهش مصرف مواد غذایی از جمله لبنیات را به دنبال داشته است.

 

سال گذشته میر اسلام تیموری، عضو هیات مدیره انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی، از کاهش ۱۵ تا ۲۰ درصدی مصرف لبنیات پس از حذف ارز دولتی خبر داد.

 

این در حالی است که در سال ۲۰۲۱، اتحادیه اروپا به‌عنوان بالاترین مصرف‌کننده لبنیات، سرانه مصرف حدود 256 کیلوگرم داشته است. اندونزی نیز در قعر حدول بوده و سرانه مصرف بنیات در این کشور ۱۲.۰۸ کیلوگرم در سال ۲۰۲۱ اعلام شد.

 

 

حال پرسش این است که چرا سرانه مصرف 70 کیلوگرمی لبنیات در سال ۱۴۰۰ نگران‌کننده است؟ نگاهی به گزارشی تحت عنوان «تحلیلی بر میزان تولید و مصرف شیر در ایران» که در سال ۱۳۹۹ از سوی مرکز منتشر شد، نشان می‌دهد که مصرف سرانه شیر و محصولات لبنی در سال ۱۳۹۶ حدود ۱۰۷ کیلوگرم بوده است. این رقم در سال ۱۳۹۷ به حدود ۱۰۰ کیلوگرم رسید.

 

همچنین بر اساس این تحقیق از آذرماه سال ۱۳۸۹ به بعد، قطع یارانه شیر موجب افزایش هزینه‌های تولید و افزایش هزینه‌های تمام‌شده فرآورده‌های لبنی شد. بنابراین از سال ۹۰ تا ۹۳ قیمت شیر پاستوریزه ۲.۵ برابر و در سال ۱۳۹۷  قیمت شیر پاستوریزه طی هشت ماه با رشد ۶۶ درصدی مواجه شد.

 

در این میان به دلیل مناسب نبودن فرهنگ مصرف مواد لبنی در کشور، تغییرات قیمت یا درآمد منجر به کاهش مصرف مواد لبنی می‌شود.

 

این در حالی است که سرانه پایین مصرف شیر می‌تواند مشکلات زیادی را برای سلامت مردم از جمله پوکی استخوان، کوتاهی قد، پوسیدگی دندان‌ها و … ایجاد کرده و در سال‌های آینده هزینه‌ای بیشتر را برای درمان به جامعه تحمیل خواهد کرد.

 

پژوهش مرکز آمار همچنین بر اساس تجربیات سایر کشورها پیشنهاد داده که حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان شیر و محصولات لبنی، مانند توزیع شیر رایگان در مدارس، توزیع شیر یارانه‌ای و کاهش هزینه‌های تولید در دستور کار دولت‌ها قرار گیرد.

 

مرکز آمار ایران در گزارش دیگری تحت عنوان «برآورد مقدار مصرف کالاهای اساسی در کشور ۱۳۹۰-۱۴۰۰» سرانه مصرف شیر و محصولات لبنی از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸ به ترتیب ۱۲۷، ۱۲۰، ۱۱۵، ۱۰۹ ،۱۱۱، ۱۰۹، ۱۰۷، ۱۰۰ و ۱۰۶ کیلوگرم عنوان شده است.

 

همچنین این گزارش پیش بینی کرده بود که مصرف سرانه لنیات در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به ترتیب به ۱۰۶ و ۱۱۰ کیلوگرم کاهش یافته باشد. اما این امر محقق نشد و همانظور که اشاره شد سرانه مصرف لبنیات در حال حاضر در خوش‌بینانه‌ترین حالت ۷۰ کیلوگرم است. اما این آمار هم دچار سرکوب شده و پس از سال‌های مورد بررسی داده‌های رسمی درباره آن در دسترس نیست.