به گزاش گروه عمران شهری شهرداری نیوز، نزدیک به نیم قرن است که حیات منطقه 12 به عنوان محدوده تاریخی پایتخت تنها در روز و همزمان با فعالیت بازار به عنوان مجموعه اقتصاد سنتی شهر تعریف شده است.برای بازگرداندن زندگی به «طهران قدیم» نیاز است تا بناها و خانه‌های تاریخی این محدوده مرمت شود.

لزوم مشارکت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در طرح انضباط شهری غیر قابل انکار است. شناسایی بناهای تاریخی در این محدوده از یک سو و از سوی دیگر حفظ و مرمت این آثار استفاده مناسب از این بناها از جمله اقدامات و برنامه‌هایی است که به نظارت سازمان میراث فرهنگی نیاز دارد. معاون شهردار تهران در این باره می‌گوید: شهرداری تهران دراین منطقه در حال مرمت و احیا بناهای تاریخی است. بدون اینکه در این زمینه مسئولیت مستقیمی داشته باشد. اما چون سازمان‌های متولی قدمی در این زمینه برنمی‌دارند مدیریت شهری تنها با هماهنگی و نظارت میراث فرهنگی این کار را انجام می‌دهد.

شاید شهروندان و رسانه‌ها به این نکته توجه نکرده باشند، اما تنها سازمانی که اکنون در مراحل مرمت، بازسازی و احیای میدان تاریخی مشق بدون حضور سازمان متولی فعال است، شهرداری تهران است. جالب است بدانید که یکی از مظاهرطنز تلخ میدان توپخانه سابق این است که مالکیت موزه علی اکبر صنعتی را سازمان هلال احمر برعهده دارد و به رغم آنکه سازمان میراث فرهنگی متولی مرمت و احیای این موزه است اما سازمانی که به جای میراث فرهنگی این موزه را احیا و مرمت می‌کند؛ شهرداری تهران است.

پژمان پشمچی زاده در این باره بیان می‌کند: طبق برنامه ریزی‌های انجام شده شهرداری تهران در بحث ساماندهی معماری، شهرسازی و کاهش زوائد بصری و... با ایجاد چارچوب‌های مشخص و اجرای برخی از طرح‌های محرک توسعه در این محدوده در نظر دارد مدیریت اجرایی این طرح‌ها را در اختیار شهروندان، بخش خصوصی و مجموعه‌های اقتصادی و فرهنگی قرار دهد تا این منطقه دوباره زنده شود.

آنچه مسلم است، این است که هنوز سازمان میراث فرهنگی به صورت خود انگیخته برای مرمت و احیای بافت‌های تاریخی منطقه 12 وارد عمل نشده است. در حالی که در منطقه 12 محدوده‌های تاریخی، میراثی و بافت فرسوده با هم عجین شده و لازم است که برای بازگشت زندگی به این محدوده تمامی سازمان‌هایی متولی وارد عمل شوند.

معاون شهرداز تهران تاکید می‌کند: مطابق برنامه‌هایی که در قالب طرح «انضباط شهری» در منطقه 12 در حال اجراست، هر کدام از بخش‌ها دارای ویژگی‌های خاص خود است و به همین دلیل لازم است که در کنار شهرداری نهادها و سازمان‌هایی مانند میراث فرهنگی، نیروی انتظامی و حتی قوه قضائیه و سایر سازمان‌های مسئول نیز حضور داشته باشند. به عنوان مثال بناهای تاریخی منطقه 12 حتماً باید توسط میراث فرهنگی احیا و مرمت شود. در این میان شهرداری نیز به جای انجام وظایف قانونی سازمان میراث فرهنگی به وظایف خود برسد.

وی یادآور می‌شود: به عنوان مثال شهرداری باید کمک کند تا حرائم و ضوابط مربوط به ساخت و سازهای اطراف این بناهای تاریخی را در طرح تفصیلی خود قرار دهد. سازمان میراث فرهنگی باید حرائم این بناهای تاریخی را تعریف کند تا کمک کند به اینکه ضوبط قانونی این بناها به درستی در طرح تفصیلی قرار گیرد و در نهایت مرمت این بناها براساس طرح جامع و تفصیلی منطقه به درستی انجام شود.

نقش بناهای تاریخی و فرهنگی منطقه 12 به عنوان مراکز تاثیرگذار در توسعه محله‌ها مساله مهمی است که معاون معماری و شهرسازی شهردار تهران به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: به عنوان مثال نگاه کنید که بنای تاریخی اتحادیه که ارزش تاریخی زیادی دارد، به چه روزی افتاده است. باید نقش این بنا در توسعه فرهنگی منطقه مشخص شود. این نقش را چه سازمانی باید تعیین کند؟ معلوم است که شهرداری باید ضوابط مربوط به ساخت و ساز اطراف این بنا را تعیین و سازمان میراث فرهنگی باید این بنا را احیا کند. حتی در مورد تملک این بنا از بخش خصوصی باید منابع مالی مورد نیاز آن از محلی خارج از شهر داری تهران تهیه شود.

وی ادامه می‌دهد: شهرداری منابعی به این وسعت ندارد که تک تک این بناها را تملک کند. باید ضوابطی در این زمینه وجود داشته باشد.

احیای دوباره بلدیه تهران در میدان توپخانه

آنطور که معاون معماری و شهرسازی شهردار تهران توضیح می‌دهد تمامی محورها، خیابان‌ها و میادین تاریخی منطقه 12 دارای یک طرح مطالعاتی است.

هنوز هم خیلی از تهرانی‌ها به دنبال آدرسی در محدوده میدان توپخانه سابق هستند عنوان می‌کنند که می‌خواهند «پشت شهرداری بروند» اما واقعاً این آدرس الان در کدام نقطه از میدان توپخانه است؟ «پشت شهرداری» درست در شمال میدان امام خمینی (ره) قرار دارد. جایی که قبلاً اولین ساختمان بلدیه تهران در آنجا قرار داشت. پژمان پشمچی زاده د این باره به خبرنگار شهرنوشت می‌گوید: یکی از طرح‌های شهرداری احیای «خانه شهر» در شمال میدان توپخانه سابق در محل ساختمان قدیمی بلدیه تهران است. چرا که هنوز این مکان در تاریخ شفاهی مردم و آدرس‌هایی که می‌دهند زنده مانده است و باید به خاطر نوستالوژیک بودن، این ساختمان دوباره احیا شود. این طرح به این خاطر اجرا می‌شود که در نظر داریم میدان توپخانه را به نقش سابق اش بازگردانیم.

خیابان لاله زار هم یک طرح مطالعاتی دارد تا این محور که هنوز بقایایی از قدیمی‌ترین مراکز تئاتر و سینما را در خود دارد، دوباره به نقش سابق خود بازگردد. معاون شهردار تهران نیز در این باره توضیح می‌دهد: براساس طرح مطالعاتی خیابان لاله زار در نظر داریم تا بسیاری از مراکز فرهنگی این خیابان مانند تئاتر نصر، تئاتردهقان و تئاتر پارس و بسیاری از مراکز فرهنگی قدیمی دوباره احیاء شوند.

وی درباره وضعیت کنونی خیابان لاله زار نیز توضیح می‌دهد: در قالب طرح انضباط شهری باید ساماندهی مشاغل در این محور ایجاد شود به عبارتی فروشندگان کالاهای برقی باید از خیابان لاله زار به جای دیگری که شهرداری برای فعالیت اقتصادی آن‌ها در نظر می‌گیرد، منتقل شوند. بعد از اجرای این طرح راسته خیابان لاله زار در اختیار مشاغلی که متناسب با کارکرد تاریخی این محدوده که فرهنگی بوده، قرار گیرد. به عبارتی در نظر داریم تا در خیابان لاله زار مراکزی که در گذشته وجود داشته مانند مراکز تئاتر و یا گراند هتل حتی به صورت نمادین زنده شود.

برنامه شهرداری تهران در محله تاریخ عودلاجان هم مفصل است. معاون معماری و شهرسازی شهردار تهران در این باره می‌گوید: در محله عولاجان شهرداری در حال احیای بازارچه قدیمی و تاریخی آن است. مطالعات تاریخی نشان می‌دهد که این بازاچه در احیا و زنده شدن محله عودلاجان نقش تاثیرگذاری داشته است. به همین دلیل شهرداری تهران به پروژه ساماندهی بازارچه محله عودلاجان ورود پیدا کرده و به عنوان یک طرح محرک توسعه به آن نگاه می‌کند.

توسعه مسیرهای پیاده راه در «طهران قدیم»

اجرای طرح انضباط شهری در محدوده «طهران قدیم» آن هم در حوزه معماری و شهرسازی ابعاد بسیار گسترده ای دارد. به همین خاطر اجرای کامل این طرح کار یک سال و دو سال نیست. به عنوان مثال یکی از برنامه‌های شهرداری تهران در منطقه 12 توسعه پیاده راه‌ها در برخی از محورهای تاریخی و فرهنگی است. پژمان پشمچی زاده در این باره به خبرنگار شهرنوشت توضیح می‌دهد: مطالعات نشان می‌دهد که باید برخی از محورهای منطقه 12 به پیاده راه تبدیل شود. اولین قدم برای احیای دوباره «طهران قدیم» این است که اجازه ندهیم خودروها وارد این محدوده شوند. به همین دلیل توسعه مسیرهای پیاده راه در منطقه 12 یکی از برنامه‌های مدیریت شهری است. به عبارتی برخی از محورها باید با ایجاد مسیرهای پیاده راه به یکدیگر متصل شود.

رویکرد شهرداری در محله هرندی احیای بافت فرسوده است

از قرار معلوم طرح «انضباط شهری» وقتی به محله‌هایی مانند هرندی و یا دروازه غار، گود عرب‌ها و ... می‌رسد بیشتر رویکردش احیای بافت فرسوده است. معاون معماری و شهرسازی شهردار تهران در این باره می‌گوید: در محله‌هایی مانند هرندی رویکرد شهرداری تهران نوسازی بافت فرسوده است. محله‌های این چنینی پیشینه تاریخی خاصی ندارد و اگر هم داشته باشند در حافظه تهرانی‌ها باقی نمانده است.

وی با بیان اینکه احیای بافت فرسوده در این محدوده شامل منطقه 12 و بخش‌هایی از منطقه 11 می‌شود، ادامه می‌دهد: رویکرد مدیریت شهری در محله‌های مانند هرندی، دروازه غار، گود عرب‌ها و ... بازگشت هویت است و مداخله‌های اولیه شهرداری تهران در این محدوده‌ها اجرای طرح‌های محرک توسعه است. بعد از اجرای این طرح‌ها مجموعه‌های مردمی و نهادهای دیگری که می‌توانند در بازگرداندن نظم و انضباط به منطقه 12 شهرداری تهران را یاری کنند، وارد عمل می‌شوند.