این اولین بار نیست که تمامیت ارضی ایران از سوی برخی کشورهای منطقه نادیده گرفته می شود. چنین رفتارهایی از کشورهای عربی از جمله امارات متحده عربی و عربستان سعودی مسبوق به سابقه بوده و در نشست هایی چون شورای همکاری خلیج فارس ادعاهایی بی اساس در خصوص مالکیت جزایر سه گانه از سوی این کشور مطرح شده است. طرح این مواضع در حالی صورت می گیرد که ایران بارها آن را محکوم کرده است. سخنگوی وزارت خارجه چندی پیش عنوان کرد جزایر سه گانه ایرانی خلیج فارس جزء لاینفک تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران است که مانند هر بخش دیگر از سرزمین ایران هرگز موضوع مذاکره با هیچ کشوری نبوده و نخواهد بود. اما این مواضع تنها مختص کشورهای عربی نبود چرا که در سفر شی جینپینگ رهبر چین به عربستان سعودی در ماه گذشته در کمال ناباوری چین و اعضای شورای همکاری خلیج فارس در بیانیه ای مشترک از «ابتکار و تلاش» امارات در ماجرای جزایر سه گانه ایرانی حمایت کردند. اتفاقی که با واکنش ایران و احضار سفیر چین در تهران همراه بود که با خود موج وسیعی از انتقادها را به همراه داشت.

 

اما جام ملت‌های کشورهای عربی که با نام جعلی خلیج عربی که این روزها در شهر بصره کشور عراق با حضور هشت تیم عراق، عمان، عربستان سعودی، یمن، بحرین، کویت، قطر و امارات برگزار می شود از دیگر تحولاتی است که در رسانه‌های خارجی نیز با نام جعلی معرفی می شود. استفاده اینفانتیو رئیس فدراسیون جهانی فوتبال از واژه‌ای جعلی برای «خلیج فارس» نیز خشم ایرانی‌ها را درپی داشته و در همین مورد تعداد زیادی از کاربران زیر آخرین پست صفحه توییتر فیفا عبارت خلیج فارس را منتشر کردند. اقدامی که با واکنش حمیدرضا سجادی وزیر ورزش و جوانان ایران روبرو شد و با محکوم کردن این اقدام، دفتر امور بین‌الملل وزارت ورزش و جوانان را مأمور ویژه رسیدگی و پیگیری این موضوع با محوریت فدراسیون فوتبال کرد. نکته قابل توجه در این زمینه واکنش کشور عراق و برخی از چهره های سیاسی ارشد آن نسبت به این موضوع بود. در واکنشی قابل توجه نسبت به برگزاری این تورنمنت، انتشار توئیتی توسط مقتدی صدر رهبر جریان صدر که پیش‌تر از دنیای سیاست کناره‌گیری کرده بود، خبرساز شد. او در توئیت خود نوشت: میهمانان عرب بزرگوار ما از کشورهای«خلیج عربی»، به شما خوشامد می‌گویم»؛ و در ادامه از هشتگ «#اهلاً_وسهلاً_بالعرب/خوشامد به عرب‌ها» استفاده کرد.

 

اما این پایان ماجرا نبود چرا که محمد شیاع السودانی،‌ نخست‌وزیر عراق در بیانیه‌ای در مورد مسابقات جام ملت‌های خلیج فارس از عبارت جعلی «خلیج عربی» استفاده کرد. دفتر اطلاع‌رسانی نخست‌وزیری عراق در این بیانیه‌ ترجیح داد از این نام جعلی برای آغاز این مسابقات استفاده کند.

 

این تحولات در حالی رخ می دهد که موج ایران هراسی کشورهای غربی و اعمال سیاست های تحریمی در جریان است و در این بین منطقه نیز می تواند عاملی برای این هدف تلقی شود: آمدن مجدد بنیامین نتانیاهو در پست نخست وزیری اسرائیل و اعلام ایران به عنوان اولویت مقابله و همچنین تلاش ها برای عادی سازی روابط با عربستان در چارچوب پیمان آبراهام از جمله مسائل مهم اخیر منطقه بوده است. به این موضوع باید نوع روابط کشورهای منطقه با همسایگان دور و نزدیک و کشورهای فرامنطقه ای در دوران جنگ اوکراین و همچنین تطبیق با شرایط و تحولات بین المللی برای بازیگری هر چه بهتر را اضافه کرد. عرصه ای که رقابت را برای استفاده حداکثری از ظرفیت ها در موضوعات گوناگون در راستای تأمین منافع مشارکت کنندگان فراهم می آورد.

 

بلاتکلیفی وضعیت احیای برجام و مذاکرات رفع تحریم ها نیز سبب شد تا کشورهای غربی آن را از اولویت خود خارج کنند و یا به عبارتی دیگر حداقل برای مدتی آن را کنار بگذارند. مساله قابل توجهی که در توئیت اخیر میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین مشاهده شد. اولیانوف موضوع پهپادها را توجیه غربی ها برای پایان دادن به مذاکرات برجامی اعلام کرد و به صراحت نوشت که آمریکا و تروئیکای اروپا در وسوسه‌ به جریان انداختن «پلن B» [نقشه دوم] هستند. پلنی که می تواند محاصره و فشار منطقه ای یکی از اهداف مورد نظر آن باشد.

 

اگرچه ایران و عراق طی سالهای اخیر روابط خدشه ناپذیر و نزدیکی را تجربه کرده اند اما نادیده گرفتن تمامیت ارضی ایران از سوی عراق را با توجه به دغدغه های حساس منطقه ای تهران و بغداد می توان مهم ارزیابی کرد و آن را در پازل های بزرگتری مورد ارزیابی قرار داد. همین چند روز گذشته بود که رئیس جمهور فرانسه اعلام کرد که کشورش به زودی پروژه هایی را برای کاهش وابستگی عراق به ایران آغاز می کند. مکرون در بازگشت از امان پایتخت اردن و در جریان نشست بغداد ۲ صراحتا عنوان کرد که از سال ۲۰۲۰ برنامه‌ای گسترده را برای تقویت اقتصاد عراق و اجرای پروژه های بزرگ سرمایه‌گذاری به منظور «تقویت استقلال این کشور در برابر ایران و افزایش نقش منطقه‌ای عراق» آغاز کرده است. او تأکید کرد که نقشه راهی برای همکاری تنظیم شده که بزودی آغاز شده و شامل پروژه‌های مهمی در عرصه آب و برق و گاز و توسعه اقتصادی است که همه این موارد به کاهش وابستگی عراق به ایران می‌انجامد.