رییس گروه پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه در سال ۲۰۱۷ بیش از ۱۰ میلیون نفر در سراسر دنیا به علت بیماری فشار خون بالا جان خود را از دست دادند، گفت: این رقم در ایران حدود ۹۷ هزار نفر در همان سال ۲۰۱۷ بود.
دکتر فرزانه فربخش در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به شیوع بالا و ارتباط نزدیک فشارخون با بیماری‌های قلبی و عروقی، اظهار کرد: فشار خون بالا به عنوان یکی از مهم‌ترین مشکلات سلامت عمومی در جهان و بویژه در کشورهای در حال توسعه مطرح شده و هرچه میزان فشار خون بالاتر باشد، احتمال بروز سکته‌های قلبی، نارسایی‌های قلبی، سکته مغزی و بیماری‌های کلیوی بیشتر می‌شود.
میزان فشارخون طبیعی چقدر است؟
وی با بیان اینکه به علت ضربان دار بودن پمپ خون توسط قلب، فشار خون بین دو سطح حداقلی و حداکثری با عنوان سیستول و دیاستول در نوسان است، اظهار کرد: فشارخون طبیعی باید کمتر از ۱۲۰ و روی ۸۰ میلی متر جیوه باشد که این رقم در افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی، کلیوی، سکته‌های مغزی و دیابت باید کمتر از ۱۳۰ روی ۸۰ باقی بماند؛ در حالیکه در افراد عادی فشار خون بالا ۱۴۰ روی ۹۰ در نظر گرفته می‌شود.
عوامل تاثیرگذار بر فشارخون
وی با بیان اینکه فشار خون تحت عوامل زیادی ایجاد می‌شود، گفت: فعالیت بدن، مغز، سیستم گوارشی و عضلانی، تحریکات عصبی و دردناک، دما و صدای محیط، مصرف دخانیات، الکل، قهوه، چای و داروها بر روی فشار خون فرد تاثیرگذار است.
فربخش با اشاره به وجود دو نوع فشار خون بالا، تصریح کرد: برای نوع اولیه فشار خون بالا که ۹۵ درصد موارد را شامل می‌شود، در حقیقت علت مشخصی وجود ندارد و عواملی همچون سن بالا، جنس مرد، مصرف بالای نمک، چاقی، دیابت و سابقه خانوادگی در ایجاد آن تاثیرگذار است. فشار خون ثانویه که پنج درصد باقیمانده را تشکیل می‌دهد نیز به دنبال اختلال هورمونی و یا اختلال در غدد کلیوی یا فوق کلیوی ایجاد می‌شود. البته شایع‌ترین علت فشار خون ثانویه، مصرف قرص های جلوگیری از بارداری و مشکلات هورمونی از جمله تیروئید است.
فشارخون اولیه سال‌ها می‌تواند بدون علامت باشد
وی با بیان اینکه فشارخون اولیه سال‌ها می‌تواند بدون علامت باشد، تصریح کرد: فشارخون اولیه زمانی علامت‌دار می‌شود که بر اندام‌های حیاتی مانند مغز، چشم، کلیه و قلب تاثیر گذاشته باشد و گاهی با علائمی از جمله سردرد ناحیه پس سری، سرگیجه، تاری و اختلال دید، خستگی زودرس، تپش قلب، تنگی نفس شبانه و گاهی درد قفسه سینه بروز پیدا می‌کند.
عوارض اصلی فشار خون
رییس گروه پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر با بیان اینکه فشارخون باعث تسریع فرایند تصلب شرایین درعروق می‌شود، ادامه داد: با بروز این اتفاق در عروق تغذیه کننده قلب، سکته قلبی ایجاد شده و در برخی مواقع حتی می‌تواند باعث پارگی رگ‌ها، خونریزی مغزی و در نهایت مرگ ناگهانی یا اختلال در حرکت، بینایی و تکلم شود.
فربخش با بیان اینکه درمان فشار خون اثر مفیدی بر بهبود این عوارض دارد، خاطرنشان کرد: کاهش هر ۱۰ میلی متر جیوه فشار خون، تا ۱۵ درصد مرگ های بیماران دیابتی، ۱۲ درصد عوارض دیابت و ۱۱ درصد سکته قلبی را کاهش می‌دهد.
وی با تاکید بر اینکه ترک دخانیات بخش مهمی در امر پیشگیری اولیه بیماری‌های قلبی و عروقی محسوب می‌شود، عنوان کرد: مساله مهم و قابل توجه این است که بیمار دارای فشار خون در تمام طول عمر نیاز به درمان داشته و باید فرد مبتلا و خانواده وی در خصوص بیماری، عوارض، درمان، نحوه مراقبت و پیگیری آموزش ببینند.
علل اصلی ناکامی در درمان فشار خون بالا
وی با بیان اینکه یکی از علل اصلی ناکامی در درمان فشار خون بالا بی‌علامت بودن آن است، عنوان کرد: متاسفانه جامعه و به ویژه بیماران نیز نسبت به این بیماری و عوارض ناشی از آن اطلاعات کافی ندارند؛ این در حالیست که یکی از مهم‌ترین شیوه‌های درمان این بیماری در کنار درمان دارویی، ترویج سبک زندگی سالم و تغییر الگوی زندگی و تغذیه‌ای مانند کاهش مصرف روغن، مصرف بیشتر سبزیجات، میوه‌ها، کاهش مصرف نمک، پخت غذا ترجیحا به روش آب پز و بخارپز، افزایش فعالیت بدنی، ترک دخانیات و کاهش وزن است.
جزییات طرح بسیج ملی کنترل فشار خون
وی با بیان اینکه با هدف ترویج سبک زندگی سالم، کاهش آمار مبتلایان به بیماری فشار خون و ارتقای سطح سواد سلامت جامعه، طرح بسیج ملی کنترل فشار خون از سوی وزارت بهداشت راه‌اندازی شد، گفت: فعالیت این طرح از ۲۷ اردیبهشت مصادف با روز جهانی فشار خون آغاز شده و تا ۱۵ تیر ماه سال جاری ادامه دارد. همچنین مهم‌ترین اهداف پیش بینی شده برای این طرح شناسایی، شیوع، مراقبت و درمان مبتلایان به فشار خون در کشور و افزایش آگاهی جامعه نسبت به عوامل خطر، پیامدها و اهمیت تشخیص زودرس و کنترل فشار خون است.
فربخش هدف از مرحله اطلاع رسانی این طرح را افزایش ۵۰ درصدی آگاهی جامعه در خصوص عوامل خطر اصلی فشار خون بالا، پیامدها و اهمیت تشخیص و کنترل فشار خون بالا دانست و ادامه داد: در فاز اجرایی یا مرحله دوم طرح، شهروندان به مراکز خدمات جامع سلامت، پایگاه‌ها و خانه‌های بهداشت مراجعه کرده و پس از بررسی سابقه بیماری، مورد اندازه‌گیری فشار خون قرار می‌گیرند. همچنین برای مراجعه کنندگان دارای فشار خون بالا، پیامکی در خصوص لزوم پیگیری و بررسی بیشتر ارسال می‌شود.
وی با بیان اینکه امکان خوداظهاری برای گروه هدف ایجاد شده است، گفت: متقاضیان می‌توانند با مراجعه به درگاه salamat.gov.ir فشار خون خود را در سامانه ثبت کنند.
رییس گروه پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اقدامات دانشگاه در راستای طرح بسیج ملی کنترل فشار خون بالا، اظهار کرد:اطلاع رسانی همگانی از طریق رسانه‌ها، پذیرش گروه هدف در بیش از ۵۰۰ مرکز، پایگاه و خانه بهداشت، راه‌اندازی ۱۰۰ ایستگاه سیار، همکاری با سازمان‌ها و ادارات برای غربالگری پرسنل، جلب همکاری داوطلبین، سمن‌ها، خیرین و دانشجویان در این طرح ملی و تهیه مواد و محتوای آموزشی به تفکیک گروه افراد سالم، مشکوک و بیمار، معرفی افراد نیازمند ارجاع فوری یا غیرفوری به پزشک متخصص و در نهایت تشکیل و تکمیل پرونده الکترونیک افراد برخی از اقداماتی است که در دانشگاه در حال انجام است.
