بازخرید خدمت عبارت است از اینکه دولت یا مؤسسه استخدام کننده بدون بازنشسته کردن مستخدم، سنوات خدمتی او را در ازای مبلغی بخرد و بدین وسیله خدمت او خاتمه یابد. ماده ۷۴ قانون استخدام کشوری در این باره قابل توجه است. قانون استخدام کشوری در سال ۱۳۴۵ تصویب شده و ماده ۷۴ این قانون از آن زمان تا کنون بارها اصلاح شده و تغییر پیدا کرده است.
رئیس سازمان برنامه و بودجه استان همدان در گفت‌وگو با ایسنا، بازخرید کارمندان را داوطلبانه خواند و بیان کرد: روند بازخرید کردن خدمت به طور عادی ابتدا با درخواست فرد سپس موافقت و یا مخالفت اداره انجام می‌شود.
سیداسکند صیدایی ادامه داد: بر اساس قانون، فرد به تعداد سال کارکرد حقوق و پاداش دریافت می‌کند؛ به عنوان مثال فردی با ۲۵ سال سابقه کار، به همین میزان حقوق بازنشستگی به او تعلق می‌گیرد.
وی افزود: به سبب قانون حاکم در این زمینه، افراد با سابقه زیر ۲۰ سال تمایلی به این کار ندارند البته در خانم‌ها به دلایلی انجام این کار شایع است.
صیدایی درباره امکان بازگشت افراد بازخرید شده به کار خود، تصریح کرد: این موضوع فقط درباره بازنشستگان جانباز صدق می‌کند و برای سایر افراد چنین امکانی وجود ندارد.
صیدایی عنوان کرد: در گذشته قانونی مبنی بر بازخرید با ۲۵ سال سابقه و دریافت حقوق ۳۰ سال سابقه وجود داشت که اکنون این نص فسخ شده و اجرا نمی‌شود.
یکی از وکلای پایه یک دادگستری همدان در این باره به خبرنگار ایسنا گفت: مستخدمان رسمی یا ثابت می‌توانند از اداره خود به صورت کتبی درخواست بازخرید خدمت کرده که در صورتی اداره دولتی با درخواست آنها موافقت خواهد کرد که دارای دو شرط باشند؛ یکی کارگر و مشمول قانون کار نباشند و دیگری، به سن بازنشستگی نرسیده باشند.
معصومه جعفرزاده بیان کرد: بر اساس ماده ۱۰۳ قانون مدیریت خدمات کشوری، دستگاه اجرایی با داشتن یکی از شرایط یاد شده در قانون می‌تواند کارمند خود را بازنشسته کند که مهمترین این موارد شامل حداقل ۳۰ سال سابقه خدمت برای مشاغل غیرتخصصی و ۳۵ سال برای مشاغل تخصصی با تحصیلات دانشگاهی کارشناسی ارشد و بالاتر با درخواست کارمند برای سنوات بالاتر از ۳۰ سال، حداقل ۶۰ سال سن و حداقل ۲۵ سال سابقه خدمت با ۲۵ روز حقوق است، این شرط برای متصدیان مشاغل سخت و زیان‌آور و جانبازان و معلولان تا پنج سال کمتر بوده و شرط سنی برای زنان منظور نمی‌شود.
وی ادامه داد: همچنین این افراد در مشاغل غیرتخصصی مشغول فعالیت باشند به طوری که شرایط بازخرید کارمندانی که مشاغل تخصصی دارند، دشوارتر است. دستگاه‌های اجرایی موظف هستند کارمندانی را که دارای ۶۵ سال سن و حداقل ۲۵ سال سابقه خدمت هستند، بازنشسته کنند.
جعفرزاده افزود: سقف سنی برای متصدیان مشاغل تخصصی ۷۰ سال است، این کارمندان که سابقه خدمت آنها کمتر از ۲۵ سال است، در صورتی که بیش از ۲۰ سال سابقه خدمت داشته باشند، می‌توانند تا رسیدن به ۲۵ سال سابقه، ادامه خدمت دهند در غیر این صورت بازخرید می‌شوند.
وی با بیان اینکه ماده ۴۸ قانون مدیریت خدمات کشوری، روش دیگری را برای بازخرید خدمت کارکنان دولت پیش‌بینی کرده است، توضیح داد: به موجب این ماده قانونی، کارمندان به علت کسب نتایج ضعیف از ارزیابی عملکرد کارمند در سه سال متوالی یا چهار سال متناوب بازخرید می‌شوند.
جعفرزاده با اشاره به اینکه بازخرید خدمت به عنوان یک تنبیه انضباطی هم مورد استفاده قرار می‌گیرد، اعلام کرد: اگر کارمندی به تکرار تخلفاتی مثل گرفتن رشوه، سوءاستفاده از مقام اداری، استفاده از هرگونه امتیاز، تسهیلات، حق‌المشاوره، هدیه و موارد مشابه اقدام کند، پرونده او به هیئت‌های رسیدگی به تخلفات اداری ارجاع داده می‌شود و مجازات‌هایی نظیراخراج، انفصال دائم یا بازخرید خدمت برای وی درنظر گرفته می‌شود.
این وکیل پایه یک دادگستری درباره امکان بازگشت افراد بازخرید شده به کار خود، گفت: طبق قانون برنامه پنجم توسعه که در بند (ب) ماده ۶۵ آمده، هرگونه به‌کارگیری افرادی که در اجرای قوانین و مقررات، بازخرید یا بازنشسته شده‌اند یا می‌شوند به استثنای مقامات، اعضای هیئت علمی، ایثارگران، فرزندان شهدا و فرزندان جانبازان ۷۰ درصد و بالاتر در دستگاه‌های اجرایی یا دارای ردیف یا هر دستگاهی که به نحوی از انحای از بودجه کل کشور استفاده می‌کند، ممنوع بوده و همچنین هر گونه پرداخت از هر محل و تحت هر عنوان به افراد بازنشسته و بازخرید توسط دستگاه‌های مذکور ممنوع است.
