روزنامه هفت صبح: تراشیدن موی سر بازیگر یکی از تمهیداتی است که برخی کارگردان ها برای باورپذیرتر شدن قصه شان به کار بسته اند. مشهورترینش در فیلم «سرب» مسعود کیمیایی اتفاق افتاد و بعد از آن کارگردان های دیگر چنین روشی را پیش گرفتند. نتیجه چه شده؟ آیا تراشیدن موی بازیگر به درام کمک کرده است؟ نکته جالب آنکه فیلم هایی که موی بازیگر از ته تراشیده شده مشکل خاصی در اکران نداشته اند.


موی سر بازیگر «شیفتگی» همان طور که کارگردانش می گوید با ماشین شماره چهار تراشیده شده و شاید دلیل توقیفش همین باشد. به این هشت فیلم رویا تیموریان در «شیفتگی» اندیشه فولادوند در «چهار انگشتی»، بهناز جعفری در «ده به اضافه چهار» و گلشیفته فراهانی در «درخت گلابی» را می توان اضافه کرد.

فریما فرجامی؛ سرب؛ 1367

ماجرای فیلم: «سرب» داستان یک زوج جوان یهودی ایرانی را در اواخر دهه 20 شمسی روایت می کند که قصد عزیمت به سرزمین موعود را دارند.
 

رویا نونهالی؛ زندان زنان؛ 1379
 
ماجرای فیلم: منیژه حکمت در اواخر دهه 70 فیلمی پرسر و صدا ساخت و داستان چند زن در زندان را روایت کرد؛ میترا، گل اندام، سپیده و دیگران که هرکدام گذشته ای دارند و حالا بین شان پیوندی عاطفی شکل گرفته است.

دلیل تراشیدن مو: روند قصه به گونه ای پیش می رود که کاراکتر رویا نونهالی (میترا) مجبور به تراشیدن موی سر می شود. در زندان زنان، رییس جدید، قوانین تازه ای برای افراد خاطی در نظر می گیرد اما میترا که به خاطر قتل ناپدری خود زندانی است تن به این قوانین نمی دهد و حاضر به انجام آنها نیست. به همین خاطر با کوتاه شدن موی سر و حبس در سلول انفرادی تنبیه می شود. به این ترتیب تراشیدن سر بازیگر در «زندان زنان» توجیه دراماتیک می یابد.

زهرا داودنژاد؛ بچه های بد؛ 1379
 
ماجرای فیلم: علیرضا داودنژاد با «بچه های بد» یک بار دیگر به مسئله جوان ها و دغدغه آنها پرداخت. خط کلی داستان ماجرای دو دوست قدیمی است که در مسیر رفتن به شمال با دختری آشنا می شوند (رویا با بازی زهرا داودنژاد). او گذشته تلخش را بازگو می کند و بعد از آن دست به خودکشی می زند.

دلیل تراشیدن مو: شخصیت رویا دختری نامتعادل است و داودنژاد برای قرابت بیشتر درون و ظاهر شخصیت تصمیم گرفت او را کچل کند. این تمهید البته چندان به کمک فیلم نمی آید. روایت خانم داودنژاد از این تجربه جالب است: «این کار به دلیل این بود که فیلم ایجاب می کرد و پدرم از من خواسته بود و در آن موقع با روحیه ای که داشتم، این کار را دوست داشتم. برایم یک اتفاق جدیدی بود. به نظر قبول کردن چنین ریسک هایی بستگی دارد به فیلم، فیلمنامه و کسی که از من درخواست این کار را می کند.
 

نیلوفر خوش خلق؛ بوی بهشت؛ 1380
 
ماجرای فیلم: «بوی بهشت» را احتمالا ندیده اید چون اثری متوسط است و چندان مورد توجه واقع نشده. این خلاصه داستان شما را با حال و هوای فیلم آشنا می کند؟ حمید (امین حیایی) در جریان یک گروگانگیری صاحب یک ساک پر از پول می شود و به همراه جوانی کر و لال فرار می کند. حمید در نهایت پی می برد که جوان همراهش، کر و لال نیست و یک دختر است.

دلیل تراشیدن مو: همان طور که متوجه شدید کچل کردن خانم خوش خلق در راستای قصه است یعنی جز این نمی توان داستان را روایت کرد. نیلوفر خوش خلق درباره این تجربه گفته: «آقای محسنی گفتند باید موهایت را کوتاه کنی. آن را با ماشین زدم و یک سانت مو داشتم اما گفتند کاملا کچل کنید. برایم جالب بود. این نقش را قبول کردم چون کاراکتر خاصی بود.»

خاطره حاتمی؛ قرنطینه؛ 1386
 
ماجرای فیلم: داستان «قرنطینه» درباره دلدادگی یک پسر پولدار به دختری از طبقه فقیر جامعه است. آشنایی آنها در شبی رقم می خورد که پسر پولدار (سهیل) که اهل خوشگذرانی های افراطی است تصادف می کند اما مقصر از صحنه می گریزد و دختر (سمیه) او را به بیمارستان می رساند.
 
 دلیل تراشیدن مو: در میانه داستان و وقتی سهیل خانواده را به این ازدواج راضی می کند در آزمایش های پیش از ازدواج معلوم می شود که سمیه سرطان خون دارد و حتی با وجود شیمی درمانی حداکثر شش ماه زنده خواهدماند و خب معلوم است وقتی پای سرطان در میان باشد کچلی هم به همراه دارد. با این حساب تراشیدن موی سر خاطره حاتمی در «قرنطینه» توجیهی دراماتیک دارد.

آزاده زارعی؛ آمین خواهیم گفت؛ 1386
 
ماجرای فیلم: «آمین خواهیم گفت» سال 94 در گروه هنر و تجربه اکران شد اما فیلم به مذاق مخاطب عام و سخت پسندها خوش نیامد. «آمین خواهیم گفت» یک داستان خطی بدون اشاره به زمان و مکان خاص را روایت می کند: قادر و حسن در یک قطار سوخته زندگی می کنند. پل رودخانه خراب است و مردم برای عبور از آن از وسیله ای به نام گرگر استفاده می کنند.

دلیل تراشیدن مو: آزاده زارعی نقش اصغر را برعهده دارد که در قطار به دستفروشی مشغول است. او به یک باره و بعد از مرگ قادر به هویت جنسی اصغر تغییر پیدا می کند و تبدیل می شود به پسر. منطق روایی آنقدر ضعیف است که این تغییر به پاشنه آشیل فیلم بدل شده. زارعی در مصاحبه ای گفته کار سختی برای رسیدن به حالات پسرانه داشته.

شایسته ایرانی؛ آینه های روبرو؛ 1388
 
ماجرای فیلم: روزی یک دختر که چندان هم به دخترها شبیه نیست، سوار ماشین شرعنا می شود و از او می خواهد که در ازای پول هنگفت، او را به مکان امنی ببرد. دختر که آدینه نام دارد (با بازی شایسته ایرانی) ار لحاظ جنسیتی یک ترنس است و همین نکته ابتدا رعنا را می ترساند اما کم کم آن دو با هم همراه می شوند.

دلیل تراشیدن مو: سازندگان «آینه های روبرو» لاجرم از نشان دادن شخصیت اصلی فیلم در قامت پسر بوده اند. در فیلم تاکید می شود «افراد تراجنسی از نظر جسمی یا کاملا زن هستند یا کاملا مرد. آنها جسم شان با روح شان در تضاد است؛ از نظر روحی جسم خود را نمی پذیرند.» این مفهوم وقتی باورپذیر می شود که زن قصه را در شکل مردانه هم ببینیم. البته جز چند نما، غالبا بر سر بازیگر کلاهی قراردارد و بخشی از موهای تراشیده او دیده می شود.

شایسته ایرانی در آینه های رو به رو